خانم آسیه همتی، استاد مدرسه علمیه خواهران برازجان، با اشاره به فشارهای شدید دوران امامت امام حسن عسکری(ع) توسط دولت عباسی در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه، ابعاد تداوم امامت و زمینه‌سازی برای غیبت و ظهور حضرت مهدی(عج) را تشریح کرد که متن این گفت‌وگو به شرح زیر است:
ـ چه عواملی باعث افزایش فشارها بر امام حسن عسکری(ع) شد؟
فشارها بر امام حسن عسکری(ع) به دو دلیل اصلی افزایش یافت. در آن زمان، شیعه به یک قدرت تاثیرگذار در عراق تبدیل شده بود و مردم به طور گسترده‌ای به خلفای عباسی اعتراض می‌کردند؛ امری که تهدیدی جدی برای مشروعیت حکومت عباسی به شمار می‌رفت و همچنین خلفای عباسی از روایات متواتر مبنی بر ظهور مهدی موعود از نسل امام حسن عسکری(ع) آگاه بودند و این موضوع نگرانی شدید آن‌ها را برانگیخته بود.
ـ با توجه به این محدودیت‌ها، امام حسن عسکری(ع) چگونه جامعه شیعه را برای آغاز غیبت و امامت حضرت ولی‌عصر(عج) آماده کرد؟
امام حسن عسکری(ع) با وجود این محدودیت‌ها، اقداماتی حیاتی را به انجام رساندند که شامل گسترش دانش و معارف دینی، تربیت بیش از ۱۰۰ شاگرد برجسته و ایجاد شبکه‌ای گسترده از ارتباطات در میان شیعیان بود و اینکه ایشان به فعالیت‌های سیاسی سری و تأمین مالی مخفیانه شیعیان پرداختند و این تدابیر، عناصر کلیدی جامعه شیعه را تقویت کرد و آن‌ها را برای دوران حساس غیبت آماده ساخت.
ـ ولادت امام زمان(عج) در شرایط پنهانی چه پیام و حکمت‌هایی برای تاریخ شیعه دارد؟
پنهانی بودن ولادت امام زمان(عج) نقشی حیاتی در حفظ جان ایشان از خطرات خلفای عباسی ایفا کرد و دستگاه خلافت به دنبال خاموش کردن نور الهی و ریشه‌کن کردن نسل امامت بود و از پیشگویی‌ها در این زمینه آگاه بود و امام حسن عسکری(ع) با تدابیر خاص، مقدمات ولادت فرزندشان را به گونه‌ای فراهم نمودند که حتی بسیاری از خواص شیعه نیز از آن بی‌خبر بودند؛ این امر به حفظ جان امام زمان(عج) و جلوگیری از مشکلات احتمالی کمک شایانی کرد.
ـ پس از شهادت امام حسن عسکری(ع)، جامعه شیعه با چه چالش‌هایی مواجه شد و چگونه این چالش‌ها مدیریت شد؟
جامعه شیعه پس از شهادت امام عسکری(ع) با چالش‌های جدی، از جمله فشار سیاسی شدید حکومت و تنوع فرهنگی روبرو شد و حکومت عباسی با تمام توان به دنبال از بین بردن تشیع بود و غیبت امام زمان(عج) فرصتی برای افزایش فشارها تلقی می‌شد، در این شرایط، علمای شیعه با گسترش جریان علمی و تبیین دقیق معارف دینی، به مقابله با این چالش‌ها پرداختند و شیعیان با مراجعه به نائبان امام، مسائل شرعی و اجتماعی خود را پیگیری می‌کردند.
ـ نواب اربعه در دوران غیبت صغری چه نقشی داشتند و چگونه اعتماد عمومی شیعیان به آن‌ها جلب شد؟
نواب اربعه به عنوان نمایندگان خاص امام مهدی (عج) در دوران غیبت صغری، رابط اصلی میان شیعیان و امام غایب بودند و اعتماد عمومی شیعیان به این نواب بر اساس وصیت صریح امام، اجماع علمای بزرگ شیعه بر وثاقت و امانت‌داری آن‌ها و همچنین عملکرد درخشان و بی‌نقصشان شکل گرفت، این عوامل باعث شد که شیعیان با اطمینان کامل، وظایف خود را از طریق این نمایندگان پیگیری کنند.