همشهری آنلاین – گروه سیاسی: اهمیت گسترش مناسبات ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای از یک‌سو و تقویت روزافزون همکاری‌های چندوجهی تهران و پکن ازسوی دیگر، سبب شده است نخستین سفر پزشکیان به چین، از اهمیت دوچندانی برخوردار باشد و در توجه توجه رسانه‌ها و تحلیلگران قرار گیرد.
ازسوی دیگر در شرایطی که طی روزهای اخیر تروئیکای اروپایی در اقدامی خصمانه، فرایند فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را کلید زده‌اند، دستورکارهای سفر رئیس‌جمهور ایران به چین و رایزنی‌های برنامه‌ریزی شده در حاشیه اجلاس، فرصت مناسبی برای تقویت همکاری‌های مثلث چین، ایران و روسیه در حوزه «مکانیسم ماشه» و به‌طورکلی پرونده هسته‌ای ایران به‌حساب می‌آید.
اجلاس بیست‌وپنجم
بیست‌وپنجمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در حالی به میزبانی شهر «تیانجین» برگزار می‌شود که چین برای پنجمین‌بار میزبانی این اجلاس را برعهده دارد.
- حضور بیش از ۳۰ کشور در اجلاس‌های برنامه‌ریزی شده
- شرکت تقریبا همه سران عضو «شانگهای» و «شانگهای پلاس» در نشست بیست‌وپنجم
- حضور مقام‌های ارشد سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
- رایزنی‌های دوجانبه و چندجانبه سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای
- تصمیم‌گیری‌های راهبردی با توجه به نتیجه بحث‌های کمیته‌های مختلف در حوزه‌های متفاوت
برنامه‌های سفر به چین
سفر ۴ روزه رئیس‌جمهور ایران به چین با برنامه‌های متنوعی همراه خواهد بود، از جمله:
- شرکت و سخنرانی در دو اجلاس سازمان شانگهای و شانگهای پلاس
- گفت‌وگو با شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین
- رایزنی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه
- دیدار با تعداد دیگری از مقام‌های ارشد عضو سازمان همکاری شانگهای
- حضور در برخی نشست‌ها و بازدیدهای برنامه‌ریزی شده در حاشیه اجلاس
- سفر به پکن
- شرکت در جشن پیروزی هشتادمین سال جنگ جهانی دوم و پیروزی چین بر ژاپن
محورهای اجلاس
بیست‌وپنجمین اجلاس سران کشورهای عضو شانگهای، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای سیاسی و امنیتی منطقه، محورهای مهمی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
- بررسی راه‌های گسترش همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی میان کشورهای عضو
- تقویت ابتکارهای مشترک در حوزه‌های انرژی، حمل‌ونقل و اقتصاد دیجیتال
- بحث درباره مسائل امنیتی منطقه‌ای، ازجمله مبارزه با تروریسم، قاچاق موادمخدر و جرائم سازمان‌یافته
- بررسی تحولات ژئوپلیتیکی منطقه، ازجمله وضعیت قفقازجنوبی و کریدور «زنگزور»
- تقویت همکاری میان کشورهای عضو برای مقابله با هژمونی غرب و تحریم‌های یک‌جانبه
- بحث درباره توسعه پایدار، اقتصاد دیجیتال و حقوق زنان، که پیش از این، ایران پیشنهادهای راهگشایی دراین زمینه‌ها مطرح کرده بود.
چرا این سفر برای ایران مهم است؟
سفر رئیس‌جمهور به چین و شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در شرایط کنونی از جنبه‌های مختلف برای ایران «مهم» است.
۱
تقویت جایگاه ایران در معادلات منطقه‌ای
با توجه به اینکه از شهریورماه ۱۴۰۰ عضویت «ناظر» ایران در «شانگهای»، به «عضو اصلی» تبدیل شده‌است، این اجلاس فرصتی برای نشان‌دادن نقش فعال و تأثیرگذار ایران در این سازمان بود. حضور پررنگ ایران در کمیته‌ها و جلسات مختلف این سازمان (حدود ۱۰۰ کمیته در سال‌جاری) نشان‌دهنده تعهد تهران به مشارکت در تصمیم‌گیری‌های منطقه‌ای است.
۲
تعمیق روابط با چین
این سفر به‌عنوان نخستین سفر رسمی پزشکیان به چین پس از آغاز دوره ریاست‌جمهوری‌اش، نقطه عطفی در روابط دوجانبه محسوب می‌شود. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت ایران و شریک راهبردی ایران براساس توافق ۲۵ساله، نقش کلیدی در ثبات اقتصادی و نظامی ایران دارد. دیدار با شی جین‌پینگ و مذاکرات درباره پروژه‌های زیرساختی و دفاعی، نشان‌دهنده عزم دو کشور برای عملیاتی کردن توافق‌های گذشته است.
۳
مواجهه با فشارهای غربی
در شرایطی که تروئیکای اروپایی با فعال‌سازی سازوکار «مکانیسم ماشه» به‌دنبال افزایش فشارها بر ایران هستند، این سفر می‌تواند بسترساز همگرایی بیش از پیش محور چین، ایران و روسیه در مواجهه با فشارهای فزاینده غربی باشد؛ موضوعی که این روزها مورد توجه تحلیلگران غربی نیز قرار گرفته‌است.
۴
بازتعریف روابط قدرت
این سفر در متن تحولات ژئوپلیتیکی منطقه‌ای و جهانی بیش از پیش معنا پیدا می‌کند. تقویت روابط با چین و روسیه در مقابل فشارهای غرب، به ایران امکان می‌دهد نقش خود را در نظم جدید جهانی تقویت کند. حضور در رژه نظامی چین و نمایش فناوری‌های پیشرفته نظامی، پیام روشنی به غرب درباره همبستگی ایران با قدرت‌های شرقی خواهد بود.
۵
رایزنی درباره منطقه
ایران در این اجلاس فرصت مناسبی در اختیار خواهد داشت تا نگرانی‌های خود درباره تحولات قفقازجنوبی و به‌ویژه موضوع کریدور زنگزور را مطرح کند و به بحث و تبادل‌نظر درباره آن بپردازد.
۶
طرح موضوع‌های هسته‌ای
یکی از جنبه‌های ویژه دیدارهای مسعود پزشکیان با روسای‌جمهور چین و روسیه، رایزنی درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب است. این رایزنی‌ها می‌تواند به هماهنگی بیشتر میان ایران، روسیه و چین برای مقابله با فشارهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منجر شود.
۷
گسترش مبادلات نفتی
ایران و چین در سال‌های اخیر همکاری‌های گسترده‌ای در حوزه انرژی و به‌ویژه نفت داشته‌اند و با توجه به اینکه پکن از مهم‌ترین خریداران نفت ایران به‌حساب می‌آید، رایزنی‌های هیات ایرانی در چین، می‌تواند نقش ویژه‌ای توسعه صادرات نفت ایران به چین داشته باشد.