به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، بیشتر اقدامات معاونت صنایع دستی با حضور مریم جلالی در این معاونت بر ایجاد اشتغال و حمایت از هنرمندان صنایع دستی متمرکز بوده است. معاونت صنایع دستی در راستای وظایف و برنامه‌های معمول وزارتی با ایجاد و توسعه برنامه‌های اشتغال‌زایی برای فارغ‌التحصیلان صنایع دستی به ویژه در مناطق روستایی و عشایری نیز اقداماتی را صورت داده است.
از سوی دیگر این معاونت ثبت جهانی شهر یزد در فروردین ۱۴۰۴ به عنوان «شهر جهانی زیورآلات سنتی» را در کارنامه دارد که دستاوردی مهم برای هنر و صنایع دستی ایران محسوب می‌شود. صادرات صنایع‌دستی و آغاز فرایند احیا برای ۴ رشته در حال فراموشی نیز بخش دیگری از فعالیت‌های معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران است.
با این حال موضوعات قابل توجهی چون صندوق حمایت از صنایع دستی یا پرونده‌های نشانه جغرافیایی در سطوح ملی و بین‌المللی به دلیل مشکلات زیرساختی، ساز و کاری، عدم تأمین مالی یا تحریم‌ها با مشکلاتی مواجه شده است.
مهمترین دستاوردهای معاونت صنایع دستی
شورای جهانی صنایع‌دستی در فروردین ماه ۱۴۰۴ شهر یزد را به‌عنوان «شهر جهانی زیورآلات سنتی» ثبت کرد، همچنین ۹ شهر و روستا در فهرست ملی صنایع‌دستی ثبت شده‌اند.
برنامه اشتغال وزارتخانه برای تخصیص منابع «اشتغال پایدار روستایی و عشایری» (جزء ۲ تبصره ۲ بودجه ۱۴۰۳)، نیز یکی از برنامه‌های مهم و موفقیت‌آمیز این معاونت است هرچند محدودیت اعتبار، مانع تداوم شتاب این برنامه شده است.
بانک اطلاعاتی ۴۸۴ پروژه در گردشگری و ۳۱۰ پروژه در صنایع‌دستی (با پیشرفت فیزیکی ۱۵ تا ۱۰۰ درصدی) تکمیل و تأمین حدود ۴۳ هزار میلیارد ریال برای اجرایی‌سازی آن‌ها پیش‌بینی شده است؛ نتیجه مورد انتظار این پروژه «تثبیت بیش از ۴ هزار شغل و ایجاد بیش از ۱۰ هزار شغل» عنوان شده است.
پیشبرد اهداف وزارت میراث فرهنگی
کارگروه تخصصی معاونت صنایع دستی در یک سال گذشته، ۲۷۰ اثر را در۱۵۰ پرونده را بررسی کرده و برای ۳۷ اثر شاخص «شناسنامه اثر فاخر» صادر کرده است؛ رویکردی که هدف آن تقویت جایگاه هنرمندان شاخص و جلب اعتماد بازار صنایع دستی است.
در چارچوب «قانون بیمه‌های اجتماعی شاغلان صنایع‌دستی»، بیمه ۸ هزار نفر با پیشرفت ۷۵ درصدی دنبال شده و اثر آن افزایش ۷/۸ درصد در میزان شاغلان این حوزه عنوان شده است. این معاونت محدودیت اصلی در بیمه شدن هنرمندان صنایع دستی را کمبود اعتبار در احکام بودجه سنواتی اعلام کرده است.
ایجاد اشتغال از محل اعطای مجوزهای تولید و ایجاد اشتغال مستقیم برای ۳۴ هزار نفر از بهار ۱۴۰۳ تا بهار ۱۴۰۴ تا و معادل ۹۲/۵ درصد تعهد وزارتخانه (طبق سامانه رصد وزارت کار) ارزیابی شده است. همچنین ایجاد اشتغال برای ۵ هزار و ۸۱۸ نفر از فارغ‌التحصیل دانشگاهی با تحقق نزدیک به ۶۷ درصد از تعهد هدف‌گذاری‌شده، گزارش شده است.
«درجه‌بندی کارگاه‌های صنایع دستی» با به استانداردسازی و نظارت بر تولید کمک کرده است؛ به‌موازات آن استانداردسازی صنایع دستی در بخش «چرمی دست‌دوز» و «بامبوبافی» برای ارتقای کیفیت و وحدت‌رویه در تولید پیش رفته است. برنامه «آموزش عمومی و شاغلان» با پوشش «بیش از ۵۰ هزار نفر» به اتمام رسیده است که بالقوه منجر به اشتغال‌زایی خواهد شد.
در ادامه وظایف معاونت، سی‌وهفتمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی با موفقیت برگزار شد و در کنار آن، نمایشگاه‌های سراسری در ۷ استان یزد، خراسان رضوی، اردبیل، زنجان، آذربایجان شرقی، کرمانشاه، کرمان نیز برگزار شده‌اند.
در بخش بین‌المللی، نمایشگاه صنایع‌دستی ایران در اقلیم کردستان عراق و پذیرش هیأت‌های تجاری از اتحادیه کشورهای عربی، ازبکستان و قزاقستان اجرا شده و برپایی «نمایشگاه هدایای سازمانی و دیپلماتیک» و رویداد جانبی «جشنواره سرو سیمین (نهم)» تکمیل‌کننده سبد بازاریابی بوده است.
پرداخت تسهیلات از محل «بند (الف) تبصره (۱۸)» برای تقویت توان مالی بخش خصوصی پیش می‌رود؛ اما تأخیر در تخصیص منابع و برخی ضوابط بانکی مانع ادامه فعالیت نهادهای صنایع دستی می‌شوند.
۲۲۳ طرح متقاضی تسهیلات به ارزش ۱۹ هزار میلیارد تومان در وزارت میراث فرهنگی بررسی و ۸۰ طرح به ارزش ۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان معرفی شده‌اند؛ به‌علاوه قرارداد عاملیت از محل «کمک‌های فنی و اعتباری ۱۴۰۲» در سه حوزه تخصصی وزارتخانه نیز نهایی شده است.
پروژه‌های تازه در معاونت صنایع دستی
«سند توسعه صنایع‌دستی» که به دنبال هم‌افزایی بین‌دستگاهی است، تدوین و نهایی شده و «پیش‌نویس برنامه توسعه اشتغال و کارآفرینی» تدوین شده و به تصویب رسیده است. فرآیند احیای ۴ رشته منسوخ و در حال فراموشی در حوزه صنایع دستی آغاز شده که بر اساس تجربیات، دوره احیا بیش از ۴ سال زمان خواهد برد.
پژوهش «گنجینه نقوش صنایع‌دستی» نیز در دست انجام است. پروژه‌ای که بر شناسایی و مستندسازی نقوش سنتی با هدف حفظ و نگهداری آن تمرکز دارد. حمایت از ایجاد «شرکت توسعه صنایع‌دستی (تعاونی سهامی عام)» به عنوان اقدامی برای تسهیل جذب سرمایه و تجمیع خدمات تجاری‌سازی نیز در حال پیگیری است.
گزارش یکساله معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی نشان می‌دهد این وزارتخانه در دولت چهاردهم توانسته با وجود چالش‌هایی؛ چون کمبود منابع، مشکلات بانکی و تحریم‌ها، دستاوردهایی در حوزه صنایع‌دستی و گردشگری به دست آورد. ثبت جهانی یزد، رشد ۲۳ درصدی صادرات، بیمه هنرمند و ایجاد ده‌ها شغل از مهمترین نقاط قوت عملکرد این وزارتخانه است. با این حال، تداوم موفقیت‌ها نیازمند رفع موانع مالی و تقویت همکاری میان دستگاه‌های مختلف خواهد بود؛ موضوعی که می‌تواند صنایع‌دستی و گردشگری ایران را بیش از پیش در سطح ملی و جهانی تثبیت کند.