به گزارش خبرگزاری ایمنا، ورود به دوران بارداری بدون آمادگی قبلی می‌تواند مادر را با چالش‌های جسمی و روانی متعددی روبه‌رو کند و پیش از اقدام به بارداری، لازم است مادر تحت بررسی‌های پزشکی قرار گیرد تا وضعیت سلامت عمومی، تغذیه، هورمون‌ها و بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا تیروئید کنترل شود، همچنین مشاوره با روانشناس برای بررسی آمادگی ذهنی، مدیریت اضطراب‌ها و شناخت ترس‌های پنهان، بسیار مؤثر است. این مرحله نه‌تنها از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می‌کند بلکه به مادر کمک می‌کند با آرامش و اعتماد به نفس وارد مسیر بارداری شود.
بارداری تنها یک فرایند فیزیولوژیک نیست، بلکه تجربه‌ای عمیق و چندلایه است که روان مادر را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ زیرا نوسانات هورمونی می‌تواند باعث بروز احساساتی مانند اضطراب، افسردگی، بی‌قراری یا حتی ترس از زایمان شود. در صورتی که این احساسات نادیده گرفته شوند، ممکن است به اختلالات روانی جدی‌تری منجر شود که سلامت مادر و جنین را تهدید می‌کند، بنابراین مراقبت‌های روانی مانند گفت‌وگو درمانی، تمرین‌های آرام‌سازی و حمایت عاطفی اطرافیان باید بخشی جدایی‌ناپذیر از برنامه بارداری باشد.
در دوران بارداری، بدن مادر نیازمند منابع تغذیه‌ای بیشتری برای تأمین رشد جنین و حفظ سلامت خود است و مصرف مواد غذایی سرشار از آهن برای جلوگیری از کم‌خونی، کلسیم برای تقویت استخوان‌ها، اسید فولیک برای پیشگیری از نقص‌های مادرزادی و پروتئین برای رشد بافت‌ها ضروری است، همچنین در این دوران باید از مصرف غذاهای پرچرب، شور، شیرین و فراوری شده پرهیز شود و باید توجه داشت که تغذیه سالم نه‌تنها بر سلامت جسمی مادر تأثیر دارد، بلکه بر خلق‌وخو و انرژی روانی او نیز اثرگذار است.
ورزش‌های سبک و منظم در دوران بارداری، مانند پیاده‌روی، یوگا و تمرینات کششی، به بهبود گردش خون، کاهش دردهای عضلانی و افزایش آرامش روانی کمک می‌کند و این فعالیت‌ها همچنین باعث تقویت عضلات لگن و آمادگی برای زایمان می‌شود، البته باید نوع ورزش با نظر پزشک انتخاب شود تا از فشار بیش از حد بر بدن جلوگیری شود و داشتن فعالیت بدنی منظم، به مادر کمک می‌کند تا احساس کنترل بیشتری بر بدن خود داشته باشد و از افسردگی و بی‌حوصلگی دور بماند.
ضرورت مصرف اسید فولیک پیش از بارداری و ۳ ماه نخست / چه آزمایشاتی در ۳ ماه نخست بارداری انجام می‌شود؟
هتاو قاسمی تهرانی، متخصص زنان، فلوشیپ ناباروری IVF و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه روند بارداری در سه قسمت سه ماهه تقسیم‌بندی می‌شود، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: سه ماه نخست بارداری، از ابتدای اطلاع مادر از بارداری تا ۱۴ هفتگی است که در این زمان، مصرف اسید فولیک از اهمیت بالایی برخوردار است، البته بهتر است مصرف اسید فولیک از سه ماه پیش از بارداری آغاز شده باشد.
وی با بیان اینکه مصرف اسید فولیک حداقل تا یک ماه پس از بارداری نیز باید ادامه داشته باشد، می‌افزاید: توجه و بررسی آزمایشات سه ماه نخست بارداری که از جمله آنها می‌توان به کم‌خونی مادر، تیروئید، عفونت‌های ادرار، عملکرد کلیه و قند ناشتا اشاره کرد، همواره برای سلامت مادر و جنین از اهمیت بالایی برخوردار است.
متخصص زنان، فلوشیپ ناباروری IVF و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه مادری که بارداری را تجربه می‌کند در ابتدا باید برای ویزیت اولیه به مراقب‌های بهداشتی و متخصصان مراجعه کند، تصریح می‌کند: حدود هفت تا هشت هفتگی بارداری ، مادر برای سونوگرافی ارجاع داده می‌شود تا تشکیل قلب جنین مورد بررسی قرار گیرد و سلامت قلب جنین مشخص شود.
راهکارهای درمان و کاهش ویار بارداری / در صورتی که در سونوگرافی اول قلب جنین تشکیل نشده باشد، چه کنیم؟
قاسمی با بیان اینکه در صورتی که قلب جنین تشکیل شده باشد، روند مراقبت‌های بارداری ادامه پیدا می‌کند، اما در صورت تشکیل نشدن قلب جنین، مجدد یک تا دو هفته بعد، مادر برای سونوگرافی ارجاع داده می‌شود، ادامه می‌دهد: ویار بارداری از حدود شش هفتگی احساس می‌شود که به معنای حساسیت بیش از حد به بو یا مواد غذایی است که منجر به ایجاد تهوع یا استفراغ می‌شود.
وی با بیان اینکه داشتن رژیم غذایی سالم، یکی از راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش ویار بارداری کمک کند، می‌گوید: مصرف تدریجی و آرام مواد غذایی می‌تواند به مادر باردار کمک کند تا پری معده کمتر شود و احساس ویار بارداری، کمتر اتفاق بیفتد، همچنین استفاده از ادویه کمتر برای پخت و سرو غذاها در سه ماه نخست بارداری، از تشدید ویار پیشگیری می‌کند.
متخصص زنان، فلوشیپ ناباروری IVF و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه مصرف جدای غذاها و مواد غذایی دارای ماهیت مایع و جامد نیز می‌تواند به کاهش ویار بارداری کمک کند، اضافه می‌کند: مصرف زنجبیل و مواد غذایی حاوی زنجبیل کمک می‌کند که احساس ویار کمتر شود و در صورتی که با راهکارهای مذکور ویار بارداری کاهش پیدا نکند، پزشک بر اساس صلاح‌دید خود، داروی ضدتهوع و بعضی ویتامین‌ها، تجویز می‌کند.
جایگاه مراقبت‌های روحی و روانی پیش از بارداری و در طول دوران بارداری برای مراقبت از سلامت مادر / ترس از بارداری طبیعی است؟
ریحانه صادقی، روانشناس و مشاور و عضو سازمان روانشناسی کشور با بیان اینکه مراقبت‌های روحی و روانی پیش از بارداری و در طول دوران بارداری نقش بسیار مهمی در سلامت کلی مادر و جنین دارد، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: قبل از ورود به دوران بارداری، بسیاری از افراد با احساساتی چون اضطراب، تردید یا ترس از تغییرات جسمی و روانی مواجه می‌شوند که مشاوره با روانشناس، گفت‌وگو با مادران دیگر و مطالعه منابع معتبر می‌تواند به کاهش این نگرانی‌ها کمک کند و آمادگی ذهنی برای پذیرش مسئولیت‌های جدید و تغییرات سبک زندگی، پایه‌ای محکم برای یک بارداری سالم و آرام فراهم می‌کند.
وی با اشاره به ترس از بارداری زنان می‌افزاید: ترس از زایمان، تغییرات بدن یا حتی نگرانی درباره سلامت جنین، احساساتی رایج در میان زنان است که این ترس‌ها اگر نادیده گرفته شود، ممکن است به اضطراب مزمن یا افسردگی منجر شود و صحبت کردن درباره این احساسات با پزشک، مشاور یا حتی دوستان نزدیک می‌تواند به کاهش بار روانی کمک کند و حس کنترل و آرامش را افزایش دهد.
روانشناس و مشاور و عضو سازمان روانشناسی کشور با تاکید بر اینکه گفت‌وگو و بیان احساسات مادر نسبت به بارداری و تغییرات آن لازم و ضروری است، تصریح می‌کند: در دوران بارداری، نوسانات هورمونی می‌تواند باعث تغییرات خلق‌وخو شود و بیان آزادانه احساسات، بدون ترس از قضاوت، به مادر کمک می‌کند تا فشارهای روانی را بهتر مدیریت کند و شریک زندگی، خانواده و دوستان باید فضایی امن و پذیرنده برای شنیدن و حمایت فراهم کنند تا مادر احساس تنهایی نکند.
چگونه برای تغییرات دوران بارداری آماده شویم؟ / ضرورت همراهی اطرافیان و به ویژه همسر برای طی شدن دوران بارداری موفق
صادقی با بیان اینکه حمایت عاطفی اطرافیان، به‌ویژه همسر، تأثیر چشمگیری در کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس مادر دارد، ادامه می‌دهد: همراهی در جلسات پزشکی، مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها و حتی انجام کارهای روزمره می‌تواند احساس امنیت و آرامش را در مادر تقویت کند و این حمایت نه‌تنها به سلامت روان مادر کمک می‌کند، بلکه پیوند عاطفی خانواده را نیز مستحکم‌تر می‌سازد.
وی با بیان اینکه داشتن تمرین‌هایی مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، یوگا مخصوص بارداری و نوشتن احساسات در دفترچه روزانه، ابزارهایی مؤثر برای کاهش استرس به شمار می‌رود، می‌گوید: این فعالیت‌ها به مادر کمک می‌کند تا ارتباطی عمیق‌تر با بدن و جنین خود برقرار و لحظات بارداری را با آرامش بیشتری تجربه کند.
روانشناس و مشاور و عضو سازمان روانشناسی کشور با تاکید بر ضرورت پذیرش تغییرات و تقویت خودشناسی مادران باردار اضافه می‌کند: بارداری دوره‌ای از تغییرات گسترده است که علاوه بر تغییرات جسمی، تحولات روانی را نیز در برمی‌گیرد و پذیرش این تغییرات به‌جای مقاومت در برابر آنها، به مادر کمک می‌کند تا با انعطاف‌پذیری بیشتری با چالش‌ها روبه‌رو شود و خودشناسی، شناخت نیازهای روانی و مراقبت از خود، راهکارهایی مفید برای تجربه‌ای مثبت و سالم از بارداری به شمار می‌رود.
یکی از عوامل مهم در سلامت روانی مادر، کیفیت روابط اجتماعی و میزان حمایت اطرافیان است؛ همسر، خانواده و دوستان باید نقش فعالی در همراهی با مادر ایفا کنند و گوش دادن به دغدغه‌های او یا مشارکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به بارداری می‌تواند اقدامات مؤثری به شمار رود و این حمایت‌ها باعث می‌شود مادر احساس امنیت، ارزشمندی و آرامش کند، اما در مقابل، بی‌توجهی یا قضاوت‌های منفی می‌تواند اضطراب و احساس تنهایی را تشدید کند و روند بارداری را دشوارتر سازد.
داشتن خواب کافی و با کیفیت در دوران بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا بدن مادر در حال انجام فعالیت‌های پیچیده‌ای برای رشد جنین است و کم‌خوابی می‌تواند باعث تحریک‌پذیری، کاهش تمرکز و افزایش اضطراب شود و برای بهبود کیفیت خواب، توصیه می‌شود مادر در ساعات مشخصی بخوابد، از مصرف کافئین در ساعات پایانی روز خودداری کند و محیط خواب آرام و تاریک باشد، چراکه خواب مناسب نه‌تنها به بازسازی انرژی جسمی کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در تنظیم خلق‌وخو و سلامت روانی دارد.
یکی از راه‌های کاهش ترس و اضطراب در دوران بارداری، افزایش آگاهی و دانش مادر درباره مراحل مختلف بارداری، زایمان و مراقبت از نوزاد است و شرکت در کلاس‌های آمادگی برای زایمان، مطالعه کتاب‌ها و منابع معتبر و گفت‌وگو با مادران باتجربه، به مادر کمک می‌کند تا با چالش‌ها آشنا شود و راهکارهای مقابله با آنها را بیاموزد؛ در واقع با آگاهی، مادر قدرتی پیدا می‌کند که او را در برابر ترس‌ها و نگرانی‌ها مقاوم‌تر می‌سازد.
بارداری دوره‌ای از تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی است و پذیرش این تغییرات به‌جای مقاومت در برابر آنها، به مادر کمک می‌کند تا با انعطاف‌پذیری بیشتری با چالش‌ها روبه‌رو شود؛ خودمراقبتی شامل توجه به نیازهای شخصی، احترام به احساسات و ایجاد تعادل میان مسئولیت‌ها و استراحت است و داشتن این رویکرد باعث می‌شود مادر نه‌تنها بارداری سالم‌تری داشته باشد، بلکه تجربه‌ای عمیق‌تر، آگاهانه‌تر و رضایت‌بخش‌تر از این دوران کسب کند.
اهمیت مراقبت از مادر تنها به دوران بارداری محدود نمی‌شود، بلکه پس از زایمان نیز باید توجه ویژه‌ای به سلامت جسمی و روانی او داشت؛ تغییرات هورمونی پس از تولد نوزاد می‌تواند منجر به افسردگی پس از زایمان شود، که اگر به‌موقع شناسایی و درمان نشود، تأثیرات منفی بر رابطه مادر با نوزاد و کیفیت زندگی او خواهد داشت، همچنین بدن مادر نیاز به زمان برای بازیابی دارد و تغذیه مناسب، استراحت کافی و حمایت عاطفی اطرافیان در این مرحله حیاتی است و ارائه آموزش‌های لازم درباره شیردهی، مراقبت از نوزاد و مدیریت احساسات پس از زایمان، به مادر کمک می‌کند تا با آرامش و اعتماد به نفس وارد مرحله جدیدی از زندگی شود.