صاحب‌خبر - گروه دیپلماسی - فخری سادات مسچی: مقر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو محل چانه زنی‌های اضطراری ایران و تروئیکای اروپایی است. همزمان طرف روسی یک قطعنامه پیشنهادی را مطرح کرده است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،دور جدید مذاکرات ایران با سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا دیروز در ژنو برگزار شده است. این گفت‌وگوها در حساس‌ترین مقطع پرونده هسته‌ای و پیش از ضرب‌الاجل اروپا برای فعالسازی «اسنپ‌بک» برگزار می‌شود و می‌تواند مسیر تعامل دیپلماتیک و آینده روابط ایران با غرب را تعیین کند.
در گفت‌وگوهای پیشین به موضوع دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات صلح‌آمیز اتمی ایران پس از حملات متجاوزانه آمریکا و رژیم صهیونیستی به عنوان شرطی برای فعال نکردن «سازوکار ماشه» اشاره شده بود که در این خصوص، یک مقام ایرانی به خبرگزاری رویترز گفته «به دلیل آسیبی که به تاسیسات اتمی ما وارد شده، باید به برنامه جدیدی با آژانس دست پیدا کنیم و ما این موضوع را به مقامات آژانس نیز منتقل کرده‌ایم.»
ایران به دلیل عمل نکردن «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس به وظایف قانونی‌اش در حفاظت از تاسیسات اتمی صلح‌آمیز ایران در تجاوزگری رژیم صهیونیستی و آمریکا به این تاسیسات که تحت پوشش توافق پادمانی با آژانس قرار داشت، همچنین گزارش فنی جانبدارانه او درباره برنامه هسته‌ای ایران-گزارشی که تهران آن را زمینه‌سازی این تجاوزگری می‌داند، همکاری خود با آژانس را به تعلیق درآورد. اگرچه سطحی از گفت‌وگوهای فنی میان ایران و آژانس در جریان است و تهران اعلام کرده در حال بررسی شکل همکاری با آژانس پس از تحولات اخیر است.
این دور از گفت‌وگوها در شرایطی برگزار می‌شود که پایان ماه اوت به عنوان ضرب‌الاجل اروپا برای فعالسازی «اسنپ بک» نزدیک است. فشار زمانی برای طرف‌های اروپایی و ایران، اهمیت هر دقیقه مذاکره را دوچندان کرده و امکان هرگونه پیشرفت یا مانع‌تراشی را برجسته می‌کند. با توجه به تجربه مذاکرات پیشین و تحولات ۱۲ روز جنگ تحمیلی اخیر که فضای منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار داد، تمامی نگاه‌ها به ژنو معطوف است و نتایج این گفت‌وگوها نه تنها بر پرونده هسته‌ای ایران، بلکه بر توازن قدرت در خاورمیانه و توانایی دیپلماسی اروپا در مدیریت بحران‌ها نیز تأثیر خواهد گذاشت. خبرگزاری رویترز درباره مذاکرات با ایران مدعی شد؛ مقامات غربی گفته‌اند تردید دارند که قصد ایران از بازگشت به تاکتیک‌های مذاکره زمان خریدن و فرسایشی کردن مذاکرات باشد. تروئیکای اروپا قصد دارد که امروز سه‌شنبه در مذاکرات با ایران از این موضوع اطیمنان بیابند. این رسانه انگلیسی نوشته یکی از مقامات تروئیکای اروپا درباره تمدید مهلت فعالسازی سازوکار ماشه گفت: ما می‌خواهیم ببینیم که آیا می‌توان در زمینه تمدید روی ایرانی‌ها حساب کرد یا صرفا دارند بیهوده وقت ما را تلف می‌کنند. می‌خواهیم ببینیم پیشرفتی درباره شرایطی که ارائه کرده‌ایم داشته‌اند یا نه. به نوشته رویترز، این شروط شامل ازسرگیری بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران، پاسخگویی درباره ذخایر عظیم اورانیوم غنی‌شده ایران و ازسرگیری دیپلماسی، از جمله با آمریکا است. ایران مذاکرات مسقتیم با واشنگتن را رد کرده است.
پیشنهاد مسکو
همزمان با رایزنی با طرف غربی، شرکای شرقی هم فعال شده اند. در جریان رایزنی تلفنی روسای جمهوری ایران و پزشکیان رسما اعلام شد که روسیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که موعد انقضای آن در ماه اکتبر است ارائه کرده است. در این زمینه، از لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال چنین نقل قول شده است: پیش‌نویس روسیه حاوی بندی است که می‌گوید در صورت تمدید ۲۲۳۱ امکان استفاده از مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (اسنپ‌بک) در آینده از بین می‌رود.
نورمن مدعی شده است: وجود این بند در سند روسیه موجب خواهد شد که سه کشور اروپایی اعتمادی به نیت مسکو نداشته باشند؛ وی در عین حال اذعان کرده که این تفسیر ممکن است نادرست باشد.
بدهکاری سنگین اروپا
وزرای خارجه سه کشور اروپایی مرداد ماه گذشته با ارسال نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد اعلام کردند در صورتی که ایران تا پایان ماه اوت ۲۰۲۵ (۹ شهریور ۱۴۰۴) مذاکرات هسته‌ای با جامعه جهانی را از سر نگیرد، آماده‌اند سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها» را فعال کنند. در این نامه بدون تعیین طرف مقصر وضعیت کنونی برجام، ادعا شده است که اگر ایران پیش از پایان اوت به راه‌حل دیپلماتیک تن ندهد، تروئیکای اروپا مکانسیم پس‌گشت (اسنپ‌بک) را فعال خواهد کرد. این در حالی است که طبق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، موعد پایان برخی بندهای کلیدی توافق (روز انتقالی) در اکتبر ۲۰۲۵ فرامی‌رسد. سه کشور اروپایی که طی سال‌های گذشته در اجرای تعهدات اقتصادیِ وعده‌داده‌شده در برجام ناتوان بوده‌اند، چنین وانمود می‌کنند که سازوکاری که برای راستی‌آزمایی اجرای تعهدات هسته‌ای ایران طراحی شده، مستقل از تعهدات متقابل طرف‌های مقابل همچنان قابل اتکا است. اروپا حتی در اجرای «اینستکس»، سازوکاری که برای تسهیل تبادلات مالی در سایه تحریم‌های آمریکا پیشنهاد و طراحی کرده بود، ناکام ماند و شکست دیگری را در کارنامه خود ثبت کرد. اسفند ۱۳۹۹ «مایکل باک» مدیر پیشین اینستکس در همایشی پیرامون اقتصاد اروپا و ایران اذعان کرد که تحریم‌های آمریکا بانک‌های اروپایی را به شدت محافظه‌کار کرده و تجارت با ایران را دشوار ساخته است؛ بانک‌هایی که با ایران کار می‌کردند با مشکلات فراوانی مواجه بودند و حتی بانک‌های ایرانیِ مجاز به فعالیت در اروپا در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار داشتند. او با ابراز تأسف از عملکرد بانک‌های اروپایی توضیح داد که آنها از همکاری با اینستکس سر باز می‌زنند و در عمل این سازوکار را «عنصر سمی» تلقی می‌کنند؛ زیرا سیاست‌های انطباق با مقررات مالی آمریکا باعث می‌شود ریسک را از فعالیت‌هایشان دور کنند. به بیان او، فشار آمریکا بانک‌ها را به سمتی برده بود که ساده‌ترین راه را انتخاب کنند: اصلاً به تجارت با ایران وارد نشوند، حتی با وجود نهادی که از سوی دولت‌های اروپایی تأیید شده بود.این بخشی از سند ناکامی اروپا در اجرای تعهدات برجامی است؛ ناکامی‌ای که سرانجام به انحلال اینستکس در اسفند ۱۴۰۱ انجامید. با این‌همه، سه کشور اروپایی در بیانیه انحلال، ایران را مقصر معرفی و ادعا کردند تهران به‌طور سیستماتیک از انجام وظایف اینستکس جلوگیری کرده است.∎