وی با بیان اینکه کفاره عملی است که با آن گناه و خطا پوشانده می‌شود؛ خواه آن عمل صدقه، روزه، ردمظالم، آزادکردن بنده و ... باشد، اظهار کرد: حتی نسبت به اموری که گناه محسوب نمی‌شود سفارش به کفاره شده است.
الهی‌منش افزود: در کتب متأخرین فقها یعنی قرن هشتم و نهم هجرت از جمله در «تنقیح» فاضل مقداد و در کتاب «مسالک‌الافهام» شهید ثانی به تعریف کفاره پرداخته‌اند؛ شهید ثانی گفته است کفاره، اطاعت و عبادت مخصوصی است که یا موجب سقوط در عقوبت گناه و یا غالبا تخفیف در عقوبت گناه است. عقوبت گناه مانند قتل عمد؛ یعنی اگر کسی عمدا مؤمنی را بکشد باید کفاره دهد و یا گاهی تخفیف در عقوبت است؛ مانند کفاره ایلاء و ظهار یعنی اگر مردی قسم بخورد که چهارماه یا بیشتر با همسرش معاشرت نداشته باشد و قصد این کار را بکند باید کفاره بدهد. ظهار هم مواردی است که کلمه کفاره در قرآن درباره آن آمده است.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه کفاره عملی است که برای تخفیف در عقوبت گناه یا جبران گناه انجام می‌شود، افزود: به تعبیر عبدالاعلی سبزواری کفاره، عملی است برای جبران کاری که مورد رضایت شارع نیست (اعم از عمل خطا مانند قتل خطایی یا حتی عمل مستحب).
الهی‌منش با بیان اینکه ممکن است زنی به علت اختلاف با شوهرش یا اینکه شوهرش در خارج از کشور باشد و دلایل دیگر، با مردی ارتباط برقرار کند و مثلا ازدواج موقت داشته باشد، اظهار کرد: طبق روایات در این موارد بیان شده است که باید به آن مرد شلاق بزنند و آن زن را سنگسار و رجم کنند؛ چون این زن با علم و آگاهی این کار را مرتکب شده است و مرد بدون علم، از این‌رو اگر حکم قاضی برای آنان اجرا نشود باید 5 صاع آرد پرداخت شود؛ لذا اینطور نیست که شارع مقدس بگوید چون این مرد مطلع نبوده است نباید کفاره دهد.
طلاق صحیح مانند ازدواج شرایطی دارد
وی با بیان اینکه طلاق صحیح شرایطی دارد، اما متأسفانه گاهی رعایت نمی‌شود، افزود: یکی از این شرایط پاکی زن است و در این پاکی با شوهرش نباید رابطه زناشویی داشته باشد و اگر صیغه طلاق خوانده شود، باطل است و حتما باید دو شاهد عادل وجود داشته باشد و شرط دیگر اینکه باید صیغه طلاق جاری شود. بنابراین همانطور که برای ازدواج باید صیغه خوانده شود، طلاق نیز نیاز به صیغه دارد. البته حرام شدن زن و مرد فقط با طلاق نیست؛ بلکه ارتداد زوجین هم خود به خود باعث نامحرم شدن زن و مرد و انفصال عقد است.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه یکی دیگر از موارد کفاره، خندیدن با قهقهه یا کفاره مجالس است، اضافه کرد: البته این موارد کفاره مرتبط با مستحبات است؛ لذا فرموده‌اند وقتی از مجالس بلند می‌شوید کفاره آن این است که بگویید: سبحان ربک رب العزه عما یصفون و سلام علی المرسلین و الحمدلله رب العالمین.
وی ادامه داد: برای همه گناهان می‌توان استغفار کرد، اما بعضی گناهان فقط با کفاره پاک می‌شود و کفاره هم معمولا لباس، اطعام و عتق است. همچنین از جمله کفاره گناهان، غسل روز جمعه (کفاره گناهان یک هفته انسان) و نماز اول وقت (کفاره گناهان اعم از صغیره و کبیره) است.
گونه‌های مختلف کفارات
الهی‌منش با بیان اینکه کفارات معمولا چند دسته است، تصریح کرد: گاهی کفاره یعنی انجام هر سه کار یعنی عتق و اطعام و لباس و گاهی یکی از این‌ها مصداق دادن کفاره است؛ در مواردی هست که هم باید بنده آزاد کرد، هم صدقه داد و هم روزه گرفت که کفاره جمع است ولی در مواردی مخیریم؛ برخی اوقات هم ترتیب تخییری است یعنی می‌تواند یکی از این کارها را بکند مثلا کفاره قسم یا اطعام به ده فقیر، یا پوشاندن او و یا سه روز روزه است. مورد دیگر کفاره تعیین است.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه کفاره جمع، ترتیبی(کفاره ظهار و قتل خطا)که اول باید بنده آزاد کند و اگر نتوانست 60 روز روزه بگیرد و اگر نتوانست 60 نفر را اطعام کند)، کفاره تخییری، کفاره ترتیبی تخییری و تعیینی 5 نوع کفاره است، اضافه کرد: یکی از موارد جالب که کفاره دارد این است که شخص در هنگام نماز عشاء خوابش ببرد؛ روایت بیان شده است که او باید نماز را به نیت مافی الذمه بخواند و نه نیت قضا و نه نیت ادا بکند و فردای آن را روزه بگیرد. در قدیم عمدتا افراد خسته بوده و خوابشان می‌برده است و برای اینکه شخص به علت خواب نمازش قضا نشود این تنبیه یعنی روزه گرفتن فردا را قرار داده‌اند.
کفاره جمع
استاد حوزه علمیه گفت: مورد دیگری که مورد کفاره دارد افطار به حرام است؛ اکثر مراجع جز مقام معظم رهبری و آیت‌الله سیستانی به خاطر دو روایت صدوق، قائل به کفاره جمع هستند. راوی به امام رضا(ع) عرض کرد، از پدران شما روایتی نقل شده است که اگر کسی در ماه رمضان جماع و یا افطار کند باید سه کفاره بدهد و برخی روایات دیگر می‌گویند یک کفاره بدهد اما حضرت فرمودند؛ باید به چند روایت عمل شود یعنی سه کفاره را بدهد؛ لذا اگر با حلال، افطار کرده است فقط یک کفاره بدهد؛ پس دو کفاره جمع داریم، یکی برای قتل عمد و دیگری افطار به حرام.
الهی‌منش بیان کرد: موارد دیگری هم به نحوی تخییر داریم، از جمله افطار به حلال یعنی اگر کسی با همسرش در ماه روزه جماع کند یا غذای حلالی را بخورد در حالی که روزه است باید به صورت تخییری عمل کند؛ یا 60 بنده آزاد کند، 60 مدطعام بدهد و یا 60 روز را روزه بگیرد. آزادکردن بنده با زندانی دو چیز متفاوت است و آزادکردن زندانی مصداق آزادکردن برده نیست.
وی ادامه داد: اگر کسی در ماه رمضان با همسر خودش در حال حیض مقاربت کند بر اساس رساله‌های عملیه افطار به حرام حساب می‌شود و کفاره آن هم کفاره جمع است.
انتهای پیام