همه می‌دانیم که دنیای امروز چه‌قدر شلوغ، بی‌نظم و پرهیاهوست. همین هم باعث شده که آرامش ذهن و بهبود سلامت روان بیشتر از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کند. متاسفانه خیلی‌ها تصور می‌کنند رسیدن به این تعادل و آرامش، فقط با یک‌جا نشستن و مدیتیشن امکان‌پذیر است. اما پژوهش‌های علمی چیز دیگری می‌گویند. تا به امروز مقالات دانشگاهی زیادی روی این موضوع تاکید داشته‌اند که تجربه‌های جمعی و بازی‌های گروهی، تأثیری بسیار مثبت‌تر و عمیق‌تر بر سلامت روان و خواب انسان دارند...
بازی؛ نیاز فراموش‌شده بزرگسالان...
برای بیشتر ما ایرانی‌ها بازی‌کردن اغلب با دوران کودکی گره خورده است. اما روانشناسان معتقدند بازی نیاز بنیادین انسانی است و ما در هر سنی باید بازی کنیم. این روزها حتی بزرگسالان در مواجهه با فشارهای شغلی، دغدغه‌های مالی و مسئولیت‌های خانوادگی، بیشتر از دیگران نیاز به فضایی دارند که ذهنشان را رها کنند و دوباره به تعادل برگردند.
بازی‌های گروهی دقیقاً این فرصت را فراهم می‌کنند. چرا؟ چون فرد می‌تواند برای مدتی از آن دنیای جدی و زمختی که طی روز با آن درگیر است فاصله بگیرد و دوباره همان انرژی و هیجان کودکانه و همان احساس شادی و سبکی را تجربه کند.
بازی‌های گروهی و معجزه‌ی تعامل!
خیلی از تحقیقات روان‌شناسی نشان می‌دهند مشارکت در بازی‌های گروهی باعث ترشح اندورفین و دوپامین می‌شود و سطح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) را کاهش می‌دهد. این یعنی بازی کردن می‌تواند ترشح مواد شیمیایی که مستقیماً با حس شادی، آرامش و سرخوشی مرتبط هستند را در مغز انسان بیشتر کند.
علاوه بر این، شادی و خنده و آن لذت مشترکی که در بازی‌های گروهی تجربه می‌شود، خود به‌تنهایی یک درمان طبیعی برای اضطراب‌های پنهان و خستگی‌های ذهنی است. چراکه باعث ترشح هورمون سروتونین می‌شود.
ایجاد حس تعلق و تقویت مهارت‌های اجتماعی
حتماً همه‌ی ما برای یک بار هم که شده، در این دنیای عجیب و شلوغ احساس تنهایی کرده‌ایم. روانشناسان می‌گویند یکی از ریشه‌های اصلی احساس تنهایی و اضطراب در جوامع مدرن، کمتر شدن ارتباطات انسانی است.
بازی‌های گروهی با ایجاد فضایی برای همکاری، رقابت سالم و گفت‌وگوی پرهیجان، دوباره حس «تعلق به جمع» را زنده می‌کنند. فرد در جریان این فعالیت‌ها یاد می‌گیرد چطور به دیگران گوش دهد، چطور همکاری کند، چطور اعتماد کند و حتی شکست را تاب بیاورد.
بازی به‌عنوان تمرین زندگی واقعی
مزیت کلیدی بازی‌های گروهی این است که فضایی امن و کم‌خطر برای تجربه مهارت‌های جدید فراهم می‌کنند. مثلاً اگر کسی در زندگی واقعی از گفتن نظرهایش در جمع می‌ترسد، می‌تواند در نقشِ کاراکتر بازی، شجاعانه صحبت کند. چون به هر حال بازی است و کسی قرار نیست به خاطر تصمیمی که در بازی گرفته او را سرزنش کند.
در واقع ترس از قضاوت یا شکست، در چارچوب بازی خیلی کمتر می‌شود. این سبک تمرین در دنیای خیالی، می‌تواند باعث شود فرد در زندگی واقعی نیز با اعتماد به‌نفس و آرامش بیشتری ظاهر شود.
یکی از شاخص‌ترین نمونه‌ها، بازی اتاق فرار است که هر کدام از اعضای تیم شرکت‌کننده، در یک ماجرای جذاب نقش‌آفرینی می‌کنند و به ماجراجویی می‌پردازند. تصور کنید شما و چند نفر دیگر در یک اتاق فرار شرکت کرده‌اید: یک سناریو وجود دارد، یک مسیر برای ماجراجویی تعریف شده و شما باید با همفکری و کار گروهی، چالش‌هایی جذاب را پشت سر بگذارید.
شاید دوست داشته باشید: خستگی هایت را در اتاق فرار چال کن!
این بازی نیازمند حل مسئله، تمرکز، تصمیم‌گیری سریع و تفکر استراتژیک است. طبیعتاً این فرایندها بخش‌های مختلف مغز را درگیر می‌کنند و دقیقاً مثل یک ورزش ذهنی، باعث بهبود عملکرد مغز می‌شوند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این نوع تحریک شناختی می‌تواند حافظه را تقویت کند، خلاقیت را افزایش دهد و حتی روند زوال عقل در سنین بالا را به تأخیر بیندازد!
بازی علیه اضطراب...
یک نکته خیلی جالب: تحقیقات نشان می‌دهند بسیاری از بیمارانی که به دلایل مختلف از مراجعه به روان‌درمانی اجتناب می‌کنند، با شرکت در بازی‌های گروهی راحت‌تر وارد فرایند بهبود می‌شوند! این بازی‌ها، به‌واسطه ماهیت سرگرم‌کننده و تعاملی‌شان، حس تعلق به یک تیم را در بازیکنان تقویت می‌کنند.
در ضمن، اینجا بازی‌های گروهی می‌توانند به ابزاری تبدیل شوند که اضطراب را کوچک و قابل‌مدیریت می‌کند. وقتی افراد در بازی اتاق فرار چالش‌های متعدد را می‌گذرانند، می‌فهمند این چالش‌ها درست مثل همان افکار و نگرانی‌های بزرگ‌نمایی‌شده‌ی ذهن خودشان است.
وقتی در بازی یاد می‌گیرید علی‌رغم ترس و اضطراب جلو بروید و موانع را کنار بزنید، ناخودآگاه ذهن‌تان می‌آموزد که اضطراب همیشه آن‌قدر بزرگ و واقعی که به‌نظر می‌رسد، نیست!
و حالا بازی‌های گروهی علیه افسردگی!
در روان‌شناسی، یکی از روش‌های مؤثر برای مقابله با افسردگی، «فعال‌سازی رفتاری» است؛ یعنی انجام فعالیت‌هایی که حال‌تان را بهتر می‌کند و شما را از بی‌تحرکی بیرون می‌آورد. بازی‌های گروهی دقیقاً همین کار را انجام می‌دهند. چرا؟ چون افراد را به مشارکت فعال وادار می‌کنند، و مهم‌تر از آن، حس پیشرفت و موفقیت را به شما تزریق می‌کنند.
مثلاً بازی گروهی لیزرتگ یک بازی پرتحرک و هیجان‌انگیز است که ترکیبی از ورزش، استراتژی و رقابت را در خود دارد. افراد با جلیقه و تفنگ‌های لیزری در محیطی پر از مانع و نورپردازی مسابقه می‌دهند.
این بازی اثرات روانی مثبت زیادی مثل تخلیه هیجان، کاهش استرس و ترشح اندورفین به دلیل فعالیت بدنی را دارد. طبیعتاً می‌تواند فرد افسرده را تا حد زیادی از آن حالت بی‌لذتی بیرون بیاورد.
تمرکز و کنترل هیجان برای ذهن‌های پرانرژی
بازی‌های گروهی، به‌خصوص آن‌هایی که بر حل معما تکیه دارند، برای افراد پرانرژی یا کسانی که حواسشان زود پرت می‌شود (مثل مبتلایان به ADHD) یک تمرین فوق‌العاده هستند. اینجا می‌توان کافه بازی را مثال زد که افراد می‌توانند ساعت‌ها به انجام بردگیم‌ها (بازی‌های رومیزی) بپردازند. از بازی‌های ساده و خانوادگی گرفته تا بردگیم‌های استراتژیک و پیچیده.
به دلیل ذات این بازی‌ها، طبیعتاً افراد سعی می‌کنند رفتار تکانشی یا تهاجمی نداشته باشند. برای همین این‌گونه بازی‌های کافهای، تمرینی عالی برای یادگیری کنترل رفتار و بهبود ADHD هستند.
معجزه‌ی کنار آمدن با ابهام
خیلی از ما دوست داریم همه‌چیز همیشه تحت کنترل‌مان باشد. از موقعیت‌های مبهم فرار می‌کنیم و هیچ علاقه‌ای به خروج از حاشیه امن نداریم. بازی‌های گروهی با سناریوهای غیرقابل‌پیش‌بینی، این عادت را به چالش می‌کشند.
بله، شاید در یک مرحله تصمیم بگیرید از همان مسیر امن همیشگی بروید، اما اتفاقات بازی شما را وارد مسیری ناشناخته می‌کند. این تجربه‌ی کوچک و کنترل‌شده، ذهن را به تدریج برای پذیرش ابهام و مواجهه با غول کمال‌گرایی آماده می‌کند.
واقعاً بازی‌ها به خواب عمیق کمک می‌کنند؟
شاید عجیب به نظر برسد، اما بازی‌های فیزیکی می‌توانند شانس شما را برای داشتن خوابی آرام و عمیق بیشتر کنند. دلیلش خیلی ساده است: این بازی‌ها هم ذهن را خسته می‌کنند، هم بدن را. در ضمن، بار عاطفیِ روز را هم تخلیه می‌کنند.
وقتی در طول بازی با دیگران همکاری می‌کنید، معما حل می‌کنید و با یک سناریوی هیجان‌انگیز روبه‌رو می‌شوید، مغز هورمون‌هایی مانند دوپامین و سروتونین ترشح می‌کند که با خودشان حس رضایت می‌آورند و باعث کاهش سطح استرس می‌شوند.
جمع‌بندی
دیدیم که بازی‌های گروهی چیزی فراتر از سرگرمی آخر هفته هستند. مخصوصاً بازی‌هایی که بر همکاری، نقش‌آفرینی و حل مسئله تکیه دارند، تا حد زیادی می‌توانند اضطراب را کاهش دهند، حس افسردگی را از بین ببرند و حتی کیفیت خواب را بهبود دهند. این بازی‌ها یادآور این حقیقت‌اند که رشد فردی و آرامش روان، همیشه لازم نیست در یوگا و مدیتیشن اتفاق بیفتد. گاهی کافیست به اتاق فرار یا لیزرتگ بروید، یا دور یک میز ساده بنشینید و بردگیم محبوبتان را بازی کنید. برای تجربه این بازی‌ها می‌توانید به وبسایت اسکیپ زوم(EscapeZoom.ir) که مرجع معرفی و رزرو بازی‌های گروهی است سر بزنید.