پایگاه خبری جماران، در عصر ارتباطات دیجیتال، فضای مجازی در نگاه نخست، نویدبخش آزادی بیان و مشارکت همگانی است؛ بستری که در آن هر فرد می‌تواند بی‌واسطه دیدگاه خود را با دیگران در میان بگذارد. اما این آزادی، در غیاب فرهنگ گفت‌وگو، به پدیده‌ای متناقض بدل شده است: انبوهی از تک‌گویی‌های هم‌زمان که نه به تفاهم، بلکه به تقابل می‌انجامند.
در شبکه‌های اجتماعی، هر کاربر می‌خواهد شنیده شود، اما کمتر کسی برای شنیدن وقت می‌گذارد. نتیجه، شکل‌گیری فضایی است که در آن صداها به جای هم‌افزایی، در رقابت با یکدیگر قرار می‌گیرند. این وضعیت، نه تنها مانع شکل‌گیری تفاهم اجتماعی می‌شود، بلکه به سوءتفاهم‌های مزمن، قطبی‌شدن افکار و فرسایش سرمایه اجتماعی دامن می‌زند.
جامعه ایران با چالش‌هایی پیچیده و چندلایه روبه‌روست: بحران‌های زیست‌محیطی، فشارهای اقتصادی، شکاف‌های نسلی و فرهنگی و کاهش اعتماد عمومی. حل این مسائل، نه از مسیر تک‌صدایی و حذف دیدگاه‌های متفاوت، بلکه از راه گفت‌وگوی ملی فراگیر و صبورانه ممکن است. گفت‌وگویی که در آن همه صداها شنیده شوند، حتی اگر مخالف یا منتقد باشند.
گفت‌وگوی ملی نباید به یک شعار تزئینی تقلیل یابد. این گفت‌وگو، راهبردی برای بازسازی اعتماد، یافتن راه‌حل‌های مشترک، و عبور از بن‌بست‌های اجتماعی است. تجربه تاریخی نشان داده است که هیچ جامعه‌ای با تک‌گویی‌های ممتد و حذف صداهای مخالف، به توسعه پایدار و آشتی ملی نرسیده است.
دو پیش‌شرط برای تبدیل فضای مجازی به میدان گفت‌وگو
برای آنکه فضای مجازی از منولوگ‌های فردی به دیالوگ اجتماعی تبدیل شود، دو تغییر بنیادین ضروری است:
- فرهنگ شنیدن: باید بیاموزیم که شنیدن، نه نشانه ضعف، بلکه نشانه بلوغ فکری و اجتماعی است. شنیدن فعال، مقدمه‌ای برای درک متقابل و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز است.
- هدف‌گذاری مشترک: اگر هدف از تبادل نظر، نه اثبات برتری فردی، بلکه یافتن راه‌حل‌هایی برای زندگی بهتر همه باشد، گفت‌وگو به ابزاری برای هم‌فکری و هم‌دلی تبدیل خواهد شد.
در نهایت، آینده ما وابسته به آن است که بتوانیم از منولوگ‌های فردی عبور کنیم و به سمت دیالوگ اجتماعی حرکت کنیم. گفت‌وگوی ملی، نه یک انتخاب لوکس، بلکه ضرورتی حیاتی برای عبور از شکاف‌ها، بازسازی اعتماد، و ساختن فردایی بهتر است.