به گزارش خبرگزاری ایمنا، انرژی‌های نو و تجدیدپذیر نقش کلیدی در توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست ایفا می‌کنند و در سال‌های اخیر ایران با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی، به ویژه کاهش وابستگی به منابع فسیلی، اهتمام ویژه‌ای در بهره‌گیری از این منابع جایگزین داشته است. استان‌های مختلف ایران در توسعه انرژی‌های نو به ویژه انرژی خورشیدی و بادی پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌اند.
طبق آخرین آمارها تا اواخر سال ۱۴۰۳، ظرفیت نصب شده نیروگاههای تجدیدپذیر در کشور به حدود ۱۵۶۰ مگاوات رسیده است که این مقدار شامل نیروگاههای خورشیدی، بادی، برقابی کوچک و زیست توده می‌شود. پنج استان کرمان، قزوین، یزد، اصفهان و خراسان رضوی به عنوان استان‌های پیشرو شناخته شده‌اند که سهم قابل‌ملاحظه‌ای در ظرفیت تولید انرژی‌های نو دارند.
استان کرمان، با برخورداری از ظرفیت ۲۱۹ مگاوات، به عنوان یکی از قطب‌های انرژی خورشیدی شناخته می‌شود. وجود زمینه‌ای وسیع و تابش خورشید بالا از عوامل موفقیت این استان است. استان قزوین با ظرفیت ۱۷۰ مگاوات با اتکاء بر انرژی بادی و خورشیدی، استان یزد با ۱۵۰ مگاوات به عنوان الگوی توسعه انرژی خورشیدی و استان اصفهان با ۱۴۳ مگاوات و خراسان رضوی با بیش از ۱۱۵ مگاوات نیروگاههای تجدیدپذیر، در رده‌های بعدی قرار دارند.
انرژی خورشیدی در استان‌های کویری و جنوبی به ویژه یزد و کرمان در سطح بالایی توسعه یافته است. استان سیستان و بلوچستان به لحاظ پتانسیل بادی به خوبی شناخته شده و دارای ظرفیت نزدیک به ۸۰۰۰ مگاوات برای نیروگاه بادی است که این موضوع آن را به یک مرکز مهم انرژی باد تبدیل کرده است.
برنامه‌های ملی و سیاستگذاری‌های کلان کشور، از جمله برنامه ششم و هفتم توسعه و مصوبات شورای عالی انرژی، تلاش کرده‌اند ضمن ارتقای سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور، بسترهای قانونی و سیاست‌های حمایتی برای توسعه این حوزه فراهم آورند. اعطای تسهیلات مالی، تسهیل فرایندهای سرمایه‌گذاری، اصلاح نظام قیمت گذاری برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی و مردمی از جمله محورهای این برنامه‌ها هستند.
با وجود پیشرفت‌ها، توسعه انرژی‌های نو در ایران با چالش‌هایی همچون هزینه بالای سرمایه‌گذاری اولیه، کمبود قوانین و مقررات حمایتی شفاف، ضعف در مدیریت تخصصی پروژه‌ها، محدودیت‌های انتقال فناوری‌های نوین، مشکلات آموزشی و فنی و پیچیدگی‌های فرایند تأمین زمین و سرمایه مواجه است. تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های مالی نیز این روند را تحت تأثیر قرار داده‌اند.
استان‌های پیشرو در عمل به انرژی‌های تجدیدپذیر
- کرمان به عنوان پیشگام حوزه انرژی خورشیدی، پروژه‌های نیروگاهی بسیاری را اجرا کرده و ظرفیت تولید بالایی از انرژی پاک دارد.
-اصفهان با توجه به صنایع انرژی‌بر و ضرورت توسعه پایدار انرژی، سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در حوزه نیروگاههای تجدیدپذیر داشته است.
-یزد با تکیه بر موقعیت جغرافیایی خاص و وجود اقلیم خشک و آفتابی، نمونه‌ای موفق در بهره‌گیری از فناوری خورشیدی به شمار می‌آید.
-خراسان رضوی نیز با تنوع منابع طبیعی از جمله انرژی باد و خورشید، به توسعه پروژه‌های متعدد اقدام کرده است.
- استان سیستان و بلوچستان با دسترسی به منابع بادی گسترده، به عنوان قطب انرژی بادی ایران مطرح است. این استان با میانگین بالای تابش خورشیدی نیز زمینه مناسبی برای توسعه نیروگاههای خورشیدی دارد.
افزایش مشارکت بخش خصوصی
یکی از نکات برجسته در توسعه انرژی‌های نو، مشارکت فعال بخش خصوصی و مردمی است که نقش مهمی در افزایش ظرفیت‌ها و تسریع روند اجرایی پروژه‌ها ایفا کرده است. ورود فناوری‌های جدید، قراردادهای مشارکت عمومی-خصوصی و توسعه دانش بومی نیز در این مسیر تأثیرگذار بوده‌اند.
مطالعات متعدد علمی در داخل کشور روی افزایش بازدهی تجهیزات، کاهش هزینه‌ها و استفاده بهینه از منابع طبیعی متمرکز است. ایران برای رسیدن به اهداف تعیین شده در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ و برنامه‌های بین‌المللی، نیازمند افزایش سهم انرژی‌های نو به حداقل ۱۰ درصد تولید برق است که این امر نیازمند تسریع در توسعه زیرساخت‌ها و حل چالش‌های موجود است.
به گزارش ایمنا، در نهایت، استان‌های کرمان، اصفهان، یزد، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان به عنوان پیشروان بهره برداری از انرژی‌های نو شناخته می‌شوند که الگوی قابل توجهی برای سایر استان‌ها محسوب می‌شوند.
همراه با حمایت‌های دولتی، سیاست‌های تشویقی و همکاری‌های بین‌المللی، ایران در مسیر تحول و توسعه پایدار انرژی قرار دارد که می‌تواند نه تنها به حفظ منابع فسیلی کمک کند، بلکه سهم فعال و مؤثر در بازار انرژی‌های پاک جهان داشته باشد.