به گزارش ایرنا، اصفهان، پایتخت هنر و معماری ایران اسلامی، گنجینه‌ای بی‌بدیل از شاهکارهای هنری است که در هر گوشه و کنار آن، بازتابی از باورها و اعتقادات عمیق هنرمندان و مردمان این دیار در آن به چشم می‌خورد و در این میان، نام و ذکر پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمد (ص)، به عنوان محور اصلی هویت دینی و فرهنگی، حضوری پررنگ و معنادار در کتیبه‌ها، کاشی‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های بناهای تاریخی شهر و استان اصغهان دارد.
حضور معنوی پیامبر اسلام، حضرت محمد مصطفی (ص)، چه به صورت تصویری و هم از طریق ذکر نام، نقل‌قول، آیات قرآنی و اشارات تاریخی و معماری، به شکلی گسترده و عمیق در آثار تاریخی و مذهبی نمایان شده است. ذکر نام پیامبر اسلام(ص) در جای جای بناهای تاریخی اصفهان نه تنها یک تزئین صرف، بلکه بیانیه‌ای هنری از ارادت و پیوند ناگسستنی هنر ایرانی-اسلامی این دیار با شخصیت والای نبی اکرم(ص) است.
در کالبد هنر و معماری اصفهان، روحی جاودان دمیده شده که خود را در تکرار نام پیامبر گرامی اسلام (ص) متجلی می‌سازد. این گزارش، به کاوش در این حضور معنوی می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه هنرمندان اصفهانی در طول قرن‌ها، با حک کردن نام «محمد (ص)» بر کاشی‌ها و گچ‌بری‌ها، به بناهای تاریخی این شهر هویتی عمیق و آسمانی بخشیده‌اند.
میدان نقش جهان، قلب تپنده هنر نصف جهان
میدان نقش جهان که در دوران شاه عباس اول صفوی به اوج شکوه خود رسید، مجموعه‌ای است از چهار شاهکار معماری که هر یک به نوعی، نام پیامبر را در دل خود جای داده‌اند که مسجد امام و مسجد شیخ لطف الله سرآمد آن ها هستند.
مسجد امام واقع در جنوب میدان که به حق، اوج هنر کاشی‌کاری معرق و هفت‌رنگ در تمام دوران هاست، در جای‌جای خود مزین به نام حضرت محمد (ص) و اذکار مرتبط با ایشان است. سردر باشکوه مسجد، با کتیبه‌ای عظیم به خط ثُلث علیرضا عباسی، خطاط شهیر عصر صفوی، آراسته شده که در آن، علاوه بر آیات قرآن، درود و صلوات بر پیامبر و خاندان پاکش نقش بسته است.
در داخل مسجد، بر ایوان‌ها، گنبدخانه و شبستان‌ها، ترکیب‌بندی‌های هنرمندانه‌ای از شهادتین «لا اله الا الله، محمد رسول الله» و صلوات «اللهم صل علی محمد و آل محمد» به چشم می‌خورد. این کتیبه‌ها که اغلب با خطوط ثلث و نَسخ توسط اساتیدی چون عبدالباقی تبریزی و محمدرضا امامی نوشته شده‌اند، با رنگ لاجوردی و فیروزه‌ای بر زمینه خشتی، فضایی معنوی و سرشار از آرامش را خلق کرده‌اند.
هدف هنرمندان از تکرار نام «محمد(ص)» و «رسول الله"» در این بنا، یادآوری مداوم رسالت ایشان و جایگاه محوری پیامبر(ص) در دین اسلام بوده و این نگرش در همه جای اصفهان، که همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و پرافتخارترین شهرهای تاریخی ایران در دوره‌های مختلف شناخته می‌شود، وجود دارد.
مسجد شیخ لطف‌الله به عنوان شاهکاری دیگر در میدان امام اصفهان که به عنوان نمازخانه خصوصی خاندان سلطنتی صفوی ساخته شده و نمونه‌ای بی‌نظیر از ظرافت و زیبایی در معماری اسلامی است. گنبد نخودی‌رنگ و فضای داخلی مسحورکننده آن، با کاشی‌کاری‌های معرق و اسلیمی‌های پیچیده، بیننده را مبهوت خود می‌کند و در مرکز گنبد و در کمربند داخلی آن، کتیبه‌هایی به خط علیرضا عباسی وجود دارد که در آن‌ها، احادیثی از پیامبر اکرم(ص) و عباراتی در مدح ایشان نوشته شده است.
در محراب شگفت‌انگیز مسجد شیخ لطف‌الله نیز که شاهکاری از هنر کاشی‌کاری معرق است، علاوه بر آیات قرآن، نام خداوند و پیامبر اکرم با ظرافتی مثال‌زدنی در هم تنیده شده است و استفاده از رنگ‌های گرم و طراحی‌های منحصر به فرد در این مسجد، فضایی عارفانه ایجاد کرده که ذکر نام پیامبر(ص) در آن، عمق معنوی بیشتری می‌یابد.
مسجد جامع اصفهان موزه‌ای از تاریخ معماری اسلامی
مسجد جامع اصفهان که قدمت آن به قرون اولیه اسلام بازمی‌گردد و در دوره‌های مختلف از جمله سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی دستخوش تغییر و تحول شده و به نوعی تاریخ تحول هنر و کتیبه‌نگاری اسلامی را در خود جای داده است، نیز مملو از تکرار نام پیامیر اسلام (ص) است.
در بخش‌های قدیمی‌تر مسجد، می‌توان نمونه‌هایی از کتیبه‌ها به خط کوفی بنایی را یافت که در آن‌ها شهادتین حک شده است. خط کوفی با ساختار زاویه‌دار و هندسی خود، جلوه‌ای استوار و کهن به نام پیامبر(ص) بخشیده است. اما اوج هنر کتیبه‌نگاری در این مسجد را می‌توان در ایوان‌ها و گچ‌بری‌های دوره ایلخانی، به‌ویژه در محراب اولجایتو، مشاهده کرد و این محراب که یک شاهکار بی‌بدیل گچ‌بری است، با انبوهی از نقوش اسلیمی و ختایی و کتیبه‌هایی به خطوط مختلف از جمله ثلث و نسخ تزئین شده است.
در میان کتیبه‌های محراب اولجایتو، آیات قرآن، احادیث نبوی و ذکر نام «محمد رسول الله(ص)» با چنان هنرمندی و دقتی اجرا شده که نشان از تسلط کامل هنرمندان بر فنون گچ‌بری و خطاطی دارد و در دوره‌های بعدی نیز، به‌ویژه در ایوان صاحب در ضلع غربی، کاشی‌کاری‌های صفوی با کتیبه‌هایی حاوی صلوات بر پیامبر اسلام(ص)، به این مجموعه غنی افزوده شده است.
فراتر از مساجد، حضور نام پیامبر در کاخ‌ها، مدارس و منازل
حضور نام پیامبر اسلام(ص) در دیار نصف جهان تنها به مساجد آن محدود نمی‌شود و این شهر که همواره به عنوان قطب فرهنگی و مذهبی جایگاه ویژه‌ای در قلب تمدن اسلامی داشته در بناهای دیگر خود از حضور معنوی پیامبر اسلام(ص) بهره برده است در میان همه کاخ های این شهر مانند کاخ چهل‌ستون و هشت بهشت در میان نقاشی‌های دیواری که صحنه‌های بزم و رزم را به تصویر می‌کشد، گاه کتیبه‌های کوچکی حاوی اشعار فارسی در مدح شاه و دین‌داری او به چشم می‌خورد که در آن‌ها به نام پیامبر نیز اشاره شده است.
همچنین در مدرسه چهارباغ که نام تاریخی آن «مدرسه مادرشاه» است و از آخرین شاهکارهای معماری عصر صفوی به شمار می رود، کاشی‌کاری‌های نفیس و کتیبه‌های متعدد حاوی ذکر پیامبر(ص) وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت قایل شدن علم و دین برای جایگاه پیامبر اسلام(ص) در آن دوران است.
در سردر ورودی، ایوان‌ها و حجره‌های مدرسه چهارباغ، کتیبه‌هایی به خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی وجود دارد که علاوه بر وقف‌نامه و آیات قرآن، حاوی احادیثی از پیامبر اکرم در باب اهمیت کسب دانش و فضائل اخلاقی است. این امر نشان می‌دهد که نام و کلام پیامبر(ص) نه تنها در عبادتگاه‌ها، بلکه در مراکز علمی نیز به عنوان منبع الهام و راهنمایی مورد توجه بوده است.
بسیاری از خانه‌های تاریخی واقع در شهر و استان اصفهان، مانند خانه بروجردیان و طباطباییان نیز کتیبه‌هایی با خط ثلث و نستعلیق وجود دارند که احادیثی از پیامبر (ص) را نقل می‌کنند. این کتیبه‌ها، اگرچه بیشتر جنبه تزیینی دارند، اما نشان‌دهنده آن هستند که خانواده‌های ثروتمند و متمول این دیار، از دین و اخلاق اسلامی و به ویژه از سنت پیامبر (ص) الگو می‌گرفتند.
همچنین، در برخی از نقش‌نگارهای دیواری و گچ‌بری‌های داخلی بناها متاخر دیگر نیز، عبارت «لا اله الا الله محمد رسول الله» به صورت دورتادور گنبد یا در بالای دروازه‌ها حک شده است. این شهادتین، نه تنها به عنوان یک اعلام ایمان، بلکه به عنوان یک نماد معماری و فرهنگی در تمامی ادوار تاریخی اصفهان است که حتی تا زمان معاضر نیز تداوم داشته است.
بی شک، حضور نام پیامبر گرامی اسلام در آثار تاریخی اصفهان، داستانی از تلاقی ایمان، هنر و قدرت را روایت می‌کند. هنرمندان اصفهانی در طول قرن‌ها، از خط کوفی ساده تا ثلث باشکوه و نستعلیق دلنشین، نام «محمد(ص)» را نه فقط به عنوان یک واژه، بلکه به مثابه یک نماد معنوی و نقطه کانونی هنر اسلامی به کار برده‌اند.
این کتیبه‌ها صرفاً تزئیناتی برای پر کردن فضا نیستند؛ آن‌ها شناسنامه دینی و هنری بنا، تجلی ارادت خالصانه به ساحت مقدس نبی اکرم(ص) و دعوتی دائمی از بیننده برای تفکر در پیام رسالت او هستند. از سردرهای باشکوه مساجد تا محراب‌های رازآمیز و گنبدهای سر به فلک کشیده، نام پیامبر اسلام چون روحی در کالبد معماری اصفهان دمیده شده و به آن هویتی جاودان و معنوی بخشیده است.
به گزارش ایرنا، استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست و این استان با بیش از ۲۲ هزار اثر تاریخی(یک هزار و ۹۴۰ اثر ملی و ۱۵ اثر ثبت جهانی) و افزون بر ۶۰۰ خانه تاریخی و جاذبه‌های مختلف طبیعی، فرهنگی، مذهبی و تفریحی در کانون توجه گردشگران قرار دارد.