در مقاله ای که «سلین ایرماک کاچماز» ۲۷ مرداد ماه ۱۴۰۰ در روزنامه حریت منتشر کرد آمده است: در شهرستان چشمه آب تمام شد، در شهرستان بودروم زنگ خطر به صدا درآمد! یک کارشناس همچنین توجه را به استانبول و آنکارا جلب کرد... میزان بارندگی به پایینترین سطح خود در ۵۲ سال گذشته رسید.

کمبود آب در شهرستان چشمه از توابع ازمیر، یکی از محبوبترین مقاصد گردشگری ترکیه، اکنون از سطح بحرانی عبور کرده است. سدهای شهرستان بودروم از توابع استان موغلا، یکی دیگر از مقاصد گردشگری محبوب ترکیه نیز زنگ خطر را به صدا درآورده اند.

میزان بارندگی در ترکیه امسال به پایین ترین سطح خود در ۵۲ سال گذشته رسید. این امر سدها را به آستانه خشک شدن می رساند. بسیار خب، ولی آیا چشمه و بودروم بدون آب خواهند ماند؟ وضعیت استانبول و آنکارا چطور است؟

یک کارشناس در گفت وگو با حریت به ارزیابی کمبود آب و خشکسالی در ترکیه پرداخت. طبق داده های İZSU، سطح آب در سد آلاچاتی کوتلو آکتاش در چشمه به میزان باورنکردنی ۲.۲۶ درصد کاهش یافته است. وقتی قطعی هفت ساعته آب در منطقه کافی نبود، این قطعی به ۱۰ ساعت افزایش یافت.

بنابراین، از تاریخ ۶ آگوست، برای قطعی اجباری آب نه تنها در چشمه، بلکه در سراسر ازمیر از ساعت ۲۳:۰۰ تا ۵:۰۰ تصمیم گرفته شد. در همین حال، سد مومچولار که آب بودروم، یکی از مقاصد گردشگری در استان موغلا، را تأمین می کند، به ۲۲ درصد ظرفیت خود و سد میلاس گئیک نیز به ۳۳ درصد ظرفیت خود رسیدند.

دکتر جیحون اوزچلیک دانشیار و رئیس بخش منابع آب دانشگاه موغلا سیتکی کوچمان تأکید کرد که نه تنها ازمیر و موغلا، بلکه بسیاری از استانها ازجمله استانبول و آنکارا نیز در معرض خطر خشکسالی هستند.

کاهش میزان بارندگی به پایینترین سطح خود در ۵۲ سال گذشته
دکتر جیحون اوزچلیک گفت: کل بارندگی در سراسر کشور، از اکتبر ،۲۰۲۴ یعنی در سال آبی ،۲۰۲۵ در پایین ترین سطح خود در ۵۲ سال گذشته قرار دارد. این میزان در مقایسه با هنجارهای فصلی تقریبا ۲۶ درصد کاهش یافته است. منطقه جنوب شرقی آناتولی با ۵۳ درصد، منطقه مرکزی آناتولی با ۳۶ درصد و مناطق مرمره، اژه و مدیترانه با تقریبا ۳۰ درصد بیشترین تأثیر را از کاهش میزان بارندگی متحمل شدند.

وی افزود: کاهش در کل بارندگی، مهمتر از همه منجر به کاهش سطح آب در منابع آب سطحی ، یعنی سدها و دریاچه ها شده است. همه ما شاهد مشکل تأمین آب آشامیدنی در شهرهایی با زیرساختهای شهری ناکافی، شهرهایی که فاقد سدهایی با حجم کافی هستند، شهرهایی که فاقد آب آشامیدنی کافی در سدها و چاه ها ی خود هستند، یا شهرها یی که طبیعت آنها درنتیجه شهرسازی بدون برنامه ریزی به خطر افتاده است، شهرهایی که به دلیل بافت نفوذناپذیر شهری قادر به ذخیره آب آشامیدنی نبوده و یا منابع آبهای آشامیدنی را آلوده می کنند و به عبارت دیگر شهرهایی که در برابر تغییرات اقلیمی آمادگی ندارند، آبهای زیرزمینی کافی نیستند و شهرهایی که در برابر تغییرات در ویژگیهای اقلیمی آماده نیستند، هستیم.

برای اتخاذ تدابیر لازم دیر اقدام کردیم
دکتر جیحون اوزچلیک در ادامه با اشاره به اینکه مشکلات مربوط به تهیه آب آشامیدنی و مصرفی در بسیاری از استانها از جمله استانبول، آنکارا، ازمیر، بورسا، موغلا، آنتالیا، مرسین، غازی آنتپ، هاتای، قهرمان ماراش، ادیرنه، بالیکسیر، قرقلار یلی، ساکار یا و سایر استانها آغاز شده است، گفت: ادارات آب و فاضلاب خواستار صرفه جویی هستند. متأسفانه، ما در اتخاذ تدابیر لازم کمی دیر اقدام کردیم. آن دسته از شهرداریهای ما که توانستند از همان ابتدا تدابیر لازم را اتخاذ کنند، در وضعیت نسبتا بهتری قرار دارند.

با توجه به نرخ فعلی اشغال سدها و جابجایی جمعیت ناشی از گردشگری تابستانی، می توانم بگویم که وضعیت در کلانشهرها و شهرهای ساحلی ما جدیتر است.

با اتخاذ تدابیر لازم در استانبول می توان تا پایان سال دوام آورد
دکتر جیحون اوزچلیک گفت: نیاز سالانه آب استانبول با جمعیت ۱۵.۸۸ میلیون نفر، حدود ۱.۱۵ میلیارد مترمکعب و کل ظرفیت ذخیره سازی ما حدود ۶۸۰ میلیون مترمکعب است. در حال حاضر ۴۸.۷ درصد از ا ین ظرفیت، یا ۴۲۰ میلیون مترمکعب، پر است. بنابراین، به نظر می رسد که با اتخاذ تدابیر لازم، تا پایان سال دوام خواهیم آورد. می خواهم به شما یادآوری کنم که تقریبا نیمی از کل آب استانبول از منابع آب سطحی غیر ذخیره سازی به غیر از سدها تأمین می شود.

ممکن است در آنکارا نیز زنگ خطر به صدا درآید
وی در مورد وضعیت آب در آنکارا نیز گفت: آنکارا با جمعیت ۵.۸ میلیون نفر، تقریبا به ۴۲۰ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد. این رقم تقریبا ۳۵ درصد نیاز استانبول است. ظرفیت کل ذخیره سازی آنکارا دو برابر استانبول بوده ولی به دلیل کاهش نرخ اشغال فعال به ۹.۷ درصد، میزان آب موجود به ۱۳۵ میلیون مترمکعب کاهش یافته است. این رقم معادل یک سوم سال گذشته است. اگر بارندگی پاییزی در سطح مورد انتظار نباشد، ممکن است در آنکارا نیز با قطعی آب مواجه شویم.

وضعیت در ازمیر بسیار وخیم است
دکتر جیحون اوزچلیک گفت: وضعیت در ازمیر بسیار وخیم بوده و قطعی آب در چشمه بر همه آشکار است. این شهر با جمعیت ۴.۵ میلیون نفر، سالانه تقر یبا به ۳۳۰ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد و ظرفیت فعال آب آن به طور قابل توجهی کمتر از سال گذشته است. کل میزان آب موجود در سدهای ازمیر، به استثنای سد گوزلحیصار که آب پالایشگاه نفت علی آقا را تأمین می کند، ۲۴.۵ میلیون مترمکعب است. ظرفیت سد تهتالی، مهمترین سد تأمین کننده آب آشامیدنی شهر نیز به ۷.۴ درصد کاهش یافته است. با توجه به اینکه تقریبا ۵۴ درصد از نیاز آب ازمیر توسط آبهای زیرزمینی تأمین می شود، ما با یک خطر کم آبی روبرو هستیم که می تواند تقریبا ۱ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار دهد. در نتیجه افت سطح آب در سد آلاچاتی کوتلو آکتاش واقع در شهرستان چشمه از توابع استان ازمیر به دلیل خشکسالی، بزرگراه قدیمی ازمیر- چشمه نمایان شد.

در شهرستان چشمه آب تمام شد، از دو سد آب تأمین می شود
کل ظرفیت فعال سد آلاچاتی کوتلو آکتاش حدود ۱۶ میلیون مترمکعب است. ولی در حال حاضر در این سد ذخیره آب تقریبا وجود ندارد.

از دیروز، به دستور ابراهیم یوماکلی وزیر کشاورزی و جنگلداری ترکیه، اتصال سدهای کاراریس و سلمان تکمیل و آبرسانی به چشمه آغاز شد. گزارش شده است که این سدها، با ظرفیت ذخیره سازی به ترتیب ۱۰ میلیون و ۴.۱ میلیون مترمکعب، درمجموع سالانه ۳.۷ میلیون مترمکعب آب تخصیص می دهند.

این میزان برای تأمین آب تقر یبا ۱۵۰ هزار نفر به مدت چهار ماه و تقریبا ۵۰ هزار نفر به مدت یک سال کافی است. به نظر می رسد با بهره برداری از این دو سد، مشکل آب چشمه تا حدود زیادی برطرف شود.

بودروم باید تدابیر فوری اتخاذ کند
مصرف آب در شهرهای توریستی ترکیه به دلیل رشد جمعیت در ماههای تابستان افزایش می یابد. این نیز خشکسالی ناشی از کمبود بارندگی را تشدید می کند. بودروم یکی از مهمترین مقاصد گردشگری است که نیاز به تدابیر فوری برای تأمین آب آشامیدنی دارد.

از دو سد اصلی تأمین کننده آب آشامیدنی بودروم، سد مومچولار با ۲۲ درصد ظرفیت خود و سد گئیک با حدود ۳۳ درصد ظرفیت خود در حال بهره بردار ی هستند.

مخازن این دو سد، به ترتیب با حجم مخزن حدود ۲۰ و ۴۰ میلیون مترمکعب، تقریبا ۱۷ میلیون مترمکعب آب را در خود جای داده اند.

خطر خشک شدن این سدها تا اواخر پاییز وجود دارد
این تقریبا میزان آب مورد نیاز جمعیت تابستانی ۷۵۰ هزار نفری بودروم است. ولی این مخازن در عین حال آب مورد نیاز سیستم آبیاری کاراووا و سیستم خنک کننده نیروگاه های ینی کوی و کمرکوی را نیز تأمین می کنند.

بنابراین خطر خشک شدن این سدها تا اواخر پاییز وجود دارد. اساسا علت اصلی قطع آب در بودروم، عدم توانایی در بهره برداری بدون وقفه از خط لوله است. هزاران ترکیدگی در خط انتقال آب آشامیدنی وجود داشته و این ترکیدگی ها همچنان ادامه دارد. این امر نه تنها منجر به کمبود آب می شود، بلکه به دلیل مشکلات فشار و خط انتقال، از رسیدن آب به ارتفاعات بالای شهر نیز جلوگیری می کند.

از یک سو خشکسالی و از سو دیگر سیل در حال وقوع است
به ویژه در ۱۰ سال گذشته، شرایط آب و هوایی نامساعد در سراسر جهان همچنان مشاهده شده است. در ترکیه نیز از یک سو خشکسالی تجربه شده و از سوی دیگر در شهرهایی که زیرساختهای شهری ناکافی دارند، به ویژه در کلانشهرهایی مانند آنکارا، استانبول و ازمیر، پس از بارندگیهای کوتاه مدت، شاهد وقوع سیل و طغیان آب هستیم.

دکتر جیحون اوزچلیک گفت: شهرهای ما فورا نیاز به بهبود زیرساختهای شهری خود دارند. ضروری است تدابیر لازم در برابر سیل، به و یژه در مناطق شهری، باز کردن کانال های زهکشی و اطمینان از جریان طبیعی آب رودخانه ها اتخاذ شود. برای غلبه بر چالش های تأمین آب آشامیدنی، شناسایی منابع اضافی، جلوگیری از نشت و ترکیدگی، استفاده مؤثر از مخازن و چاههای آب آشامیدنی، بررسی تخصیص منابع و افزایش آگاهی در بین شهروندان بسیار مهم است.

وی ضمن تأکید بر اهمیت اعلام برنامه قطعی آب از قبل و اطلاع رسانی به شهروندان در مورد مسیری که باید طی شود و اقدامات لازم در زمان قطعی آب، گفت: شهروندان ما باید در مورد ذخیره آب کافی برای رفع نیازهای شخصی و بهداشت خود و عدم ذخیره سازی مقدار زیاد آب مطلع شوند. در بسیاری از شهرهای بزرگ ما، سدها به دلیل پایین بودن سطح آب، میلیونها مترمکعب ظرفیت خالی دارند. آبی که شهروندان ما در مقادیر بیشتر از حد لازم ذخیره می کنند، نباید با تخلیه بیشتر مخازن سدهایمان مانع از صرفه جو یی شود.