شناسهٔ خبر: 74475463 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: ایسکانیوز | لینک خبر

انتقال تدریجی رهبری علمی از غرب به شرق / چین برای سومین سال پیاپی پیشتاز علوم جهان شد

رتبه‌بندی «رهبران پژوهشی شاخص نیچر ۲۰۲۵» نشان می‌دهد که چین با جهشی چشمگیر در صدر علوم جهان ایستاده و فاصله خود با آمریکا را روز به روز افزایش داده است. این در حالی که ایران با صعود 2 پله‌ای خود در این فهرست در جایگاه سی‌ام نشسته است.

صاحب‌خبر -

به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ ابتکار «رهبران پژوهشی شاخص نیچر ۲۰۲۵» بر نقش محوری پژوهشگران پیشرو در رشته‌های علمی گوناگون تأکید دارد و سهم آنها را در پیشبرد دانش و نوآوری برجسته می‌سازد. این ابتکار، افراد و نهادهایی را شناسایی و معرفی می‌کند که عملکردی استثنایی در تولید پژوهش‌های باکیفیت از خود نشان داده‌اند و با تقویت همکاری‌ها و رویکردهای میان‌رشته‌ای، به مواجهه با چالش‌های پیچیده جهانی کمک کرده‌اند.

هدف این ابتکار آن است که با نمایش دستاوردهای این رهبران پژوهشی، نسل آینده دانشمندان را الهام بخشد و فرهنگ برتری در تحقیق را ترویج کند. این ابتکار با تمرکز بر کشفیات اثرگذار و پیشرفت‌های فناورانه، بر اهمیت سرمایه‌گذاری پایدار در عرصه پژوهش علمی تأکید می‌کند؛ سرمایه‌گذاری‌ای که موتور حرکت پیشرفت و پاسخی برای نیازهای فوری جوامع بشری خواهد بود.

رهبران پژوهشی شاخص نیچر ۲۰۲۵ با بررسی ۹ هزار و ۲۸۳ مقاله پژوهشی از ۱۴۵ مجله علوم طبیعت و سلامت شناسایی شده‌اند. این تعداد مقاله توسط ۳۰ هزار و ۱۱۰ محقق از موسسات و گروه‌های تحقیقاتی مختلف دنیا نوشته شده‌اند. براساس این گزارش، تعداد مقالات منتشر شده در مجلات موجود در فهرست نیچر از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴، حدود ۱۶ درصد افزایش یافته است.

شاخص‌ها

شاخص نیچر یک پایگاه داده و ابزار آماری است که توسط انتشارات Nature Portfolio (زیرمجموعه اسپرینگر نیچر) ایجاد شده تا خروجی پژوهشی کشورها و مؤسسات علمی را بر اساس انتشارات علمی باکیفیت ردیابی و مقایسه کند.

تمرکز این شاخص روی مقالات پژوهشی منتشرشده در ۸۲ ژورنال علمی منتخب است که سردبیران نیچر آنها را به‌ عنوان معتبرترین مجلات در رشته‌های علوم طبیعی (شیمی، علوم زیستی، علوم زمین و محیط، و فیزیک) انتخاب کرده‌اند.

هدف شاخص این است که تصویری از کیفیت و همکاری علمی در جهان ارائه دهد، نه صرفاً کمیت مقالات. به همین دلیل فقط ژورنال‌هایی لحاظ می‌شوند که داوری همتای (peer review) سختگیرانه دارند و به ‌عنوان مجلات هسته‌ای در رشته‌های خود شناخته می‌شوند.

برای سنجش فعالیت علمی، شاخص نیچر چند متریک (شاخص کمی) دارد:

- تعداد مقالات

تعداد مقالاتی که یک کشور یا مؤسسه در ژورنال‌های تحت پوشش شاخص نیچر منتشر کرده است. اگر یک مقاله توسط چند مؤسسه نوشته شود، ب ه‌طور کامل برای همه مؤسسه‌ها شمارش می‌شود. یعنی تکراری هم حساب می‌شود. این شاخص بیشتر حجم تولید علمی را نشان می‌دهد، نه میزان سهم واقعی.

- سهم

مهم‌ترین متریک شاخص نیچر سهم است. برای هر مقاله، امتیاز بر اساس تعداد نویسندگان و مؤسسات تقسیم می‌شود. مثلاً اگر مقاله‌ای ۱۰ نویسنده داشته باشد که از ۲ مؤسسه هستند، هر مؤسسه نصف سهم مقاله را می‌گیرد. بنابراین سهم میزان مشارکت واقعی یک مؤسسه یا کشور در تولید علم باکیفیت را نشان می‌دهد.

- سهم کسری

مشابه شاخص سهم است اما با تقسیم دقیق‌تر. سهم هر مؤسسه به‌ صورت کسری از کل نویسندگان همان مؤسسه محاسبه می‌شود. این شاخص تلاش می‌کند اثر تعداد بالای نویسندگان را خنثی کند.

- سهم تعدیل شده

نسخه‌ای اصلاح‌ شده از سهم است که برای مقایسه سالانه طراحی شده است. از آنجا که هر سال تعداد مقالات در پایگاه ایندکس نیچر تغییر می‌کند (مثلاً یک سال ۸۰ هزار مقاله و سال بعد ۸۵ هزار مقاله)، مقایسه ساده سهم می‌تواند گمراه‌کننده باشد. سهم تعدیل شده این نوسانات را نرمال‌سازی می‌کند تا بتوان به ‌طور دقیق تغییرات واقعی عملکرد کشورها و مؤسسات را در طول زمان دید.

- شاخص همکاری علمی

شامل چند متریک جانبی است که میزان همکاری بین‌المللی یا بین‌نهادی را نشان می‌دهند. برخلاف معیارهای سنتی (مثل تعداد کل مقالات در وب آو ساینس یا اسکوپوس)، شاخص نیچر روی کیفیت تمرکز دارد، چون فقط ژورنال‌های معتبر را لحاظ می‌کند. سهم دقیق‌تر هر مؤسسه و کشور را مشخص می‌کند (نه فقط شمارش خام مقالات) و از این رو، ابزار مفیدی برای دولت‌ها، دانشگاه‌ها و پژوهشگران است تا جایگاه خود را در رقابت علمی جهانی ارزیابی کنند.

چین؛ پیشگام علم دنیا

در سال ۲۰۲۳ بود که آمریکا جایگاه نخست خود در لیست پیشگامان علم دنیا را از دست داد و آن را به چین واگذار کرد. در فهرست آن سال، کشورها، قلمروها و موسسات براساس سهم‌شان در مقالات ۱۴۵ ژورنال برجسته در علوم طبیعی و علوم بهداشتی رتبه‌بندی شده بودند. اما این شکاف به‌سرعت در حال تبدیل شدن به یک دره عظیم است؛ پارسال امتیاز چین در سهم معیار اصلی شاخص نیچر برای محاسبه سهم نویسندگان در مقالات علمی معادل ۳۲ هزار و ۱۲۲ بود؛ در حالی که امتیاز آمریکا ۲۲ هزار و ۸۳ بود.

طبق داده‌ها، سهم چین در علم جهان‌ چنان با سرعت در حال پیشرفت است که فاصله‌ آن با ایالات متحده تنها طی یک سال بیش از چهار برابر شده است.

همچنین سهم تعدیل‌ شده چین -که تغییرات سالانه در تعداد مقالات موجود در پایگاه داده را لحاظ می‌کند- در سال منتهی به ۲۰۲۳ حدود ۱۷/۴ درصد افزایش یافت. در همان زمان، سهم تعدیل‌ شده ایالات متحده ۱۰/۱ درصد سقوط کرد.

بزرگ‌ترین کاهش سهم تعدیل ‌شده آمریکا در رشته‌های شیمی (۱۱/۶ درصد) و پس از آن علوم فیزیکی (۱۰/۶ درصد) بود. در علوم بهداشتی، یعنی حوزه‌ای که آمریکا همچنان در آن پیشتاز است، افت کمتر یعنی ۲/۷ درصد بود.

گفتنی است که ایالات متحده همچنین در علوم زیستی جایگاه نخست خود را حفظ کرده، اما سهمش ۵/۴ درصدکاهش یافته است، در حالی که سهم چین در همین حوزه بیش از یک ‌پنجم (۲۰/۴ درصد) رشد داشته است.

انتقال تدریجی رهبری علمی از غرب به شرق / چین پیشتاز علوم جهان شد

ایالات متحده تنها نظام پژوهشی غربی نیست که تحت تأثیر رشد سریع چین قرار گرفته است؛ کانادا، فرانسه و بریتانیا همگی با افت دست‌کم ۹ درصد در سهم تعدیل‌شده روبه‌رو شدند.

هرچند روند رشد چین و افول غرب در شاخص نیچر چند سالی است ادامه دارد، اما شتاب گرفتن این الگو، تحلیلگران سیاست‌گذاری علمی را واداشته که بپرسند شکاف تا چه حد بزرگ خواهد شد.

«ژوآن کارنی»، مدیر روابط دولتی در انجمن پیشرفت علم آمریکا (AAAS)، هشدار داده که ایالات متحده به‌طور آشکار وارد مرحله‌ای شده که عملاً جایگاه خود به ‌عنوان رهبر جهانی در تحقیق و توسعه و نوآوری را واگذار کرده است.

او می‌گوید: آمریکا هنوز یک فرصت برای متوقف کردن این روند دارد، اما باید سریع عمل کند.

رقابت دانشگاه و موسسات علمی آمریکا و چین

عوامل اصلی تولید علم باکیفیت، مانند انجمن مکس پلانک آلمان و CNRS فرانسه، چندین پله سقوط می‌کنند در حالی که دانشگاه‌های چین صعود می‌کنند!

مؤسسات پژوهشی غربی در رتبه‌بندی سالانه‌ پیشگامان پژوهشی شاخص نیچر سقوط می‌کنند، در حالی که مؤسساتی که در چین مستقرند با جهش روبه‌رو هستند.

برخی مؤسسات با نتایج قابل‌ توجه عبارتند از:

  • دانشگاه علوم و فناوری چین (USTC) که در مقام سوم قرار دارد
  • دانشگاه ژِجیانگ درهانگ‌ژو که از رتبه دهم به چهارم صعود کرده
  • دانشگاه شانگهای جیاو تونگ که امسال وارد ۱۰ مؤسسه برتر شده است.

افت‌های قابل‌ توجه در این رتبه‌بندی شامل انجمن مکس پلانک آلمان می‌شود که از مقام چهارم به نهم تنزل یافته است. مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS) نیز برای نخستین بار از ۱۰ مؤسسه برتر خارج شده و به مقام سیزدهم سقوط کرده است.

در همین حال، دانشگاه‌هاروارد در کمبریج ایالت ماساچوست برای ۹ سال متوالی مقام دوم را حفظ کرده و در سال ۲۰۲۴ سهم معادل با هزار و ۱۱۵ را ثبت کرده است.‌هاروارد در سال ۲۰۲۴ کاهش ۱۷/۵ درصدی در سهم تعدیل‌ شده را تجربه کرد که بزرگ‌ترین کاهش در میان ۴۰ مؤسسه برتر امسال به شمار می‌رود.

در جایگاه نخست، آکادمی علوم چین، بزرگ‌ترین سازمان علمی جهان که مستقر در پکن، قرار دارد که در ۲۰۲۴ سهم ۲ هزار و ۷۷۶ را ثبت کرده است. این سازمان نسبت به سال قبل اختلاف خود را بیشتر کرده است.

در سال ۲۰۲۴، تنها ۲ مؤسسه غیرچینی در ۱۰ مؤسسه برتر حضور داشتند، در حالی که این شمار در ۲۰۲۳ سه مؤسسه بود. برای مقایسه، در ۲۰۱۵ آکادمی علوم چین تنها مؤسسه چینی حاضر در ۱۰ مؤسسه برتر بود.

از آنجا که شاخص نیچر مجموعه محدودی از مجلات را پوشش می‌دهد، گرایش به یک بازی «مجموع صفر» دارد: اگر یک مؤسسه رشد سریعی داشته باشد، دیگران ناگزیر باید سقوط کنند. اگر مؤسسات چینی به گسترش مشارکت نویسندگی خود در مقالات رصد شده توسط این شاخص ادامه دهند، ممکن است سایر مؤسسات برای یافتن جای پا با مشکل مواجه شوند. در داده‌های ۲۰۲۳، چین ۳۷ مؤسسه در میان ۱۰۰ مؤسسه برتر داشت، که از ۳۱ مؤسسه در ۲۰۲۲ افزایش یافته بود؛ در ۲۰۲۴، این عدد به ۴۳ رسید.

افت انجمن مکس پلانک -شبکه معتبر مؤسسات پژوهشی آلمان- در رتبه‌بندی غیرعادی است. در چند سال گذشته، این نهاد در تولیدات مرتبط با شیمی در پایگاه داده زمینۀ قابل‌توجهی را از دست داده است. از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ پیوسته در میان پنج مؤسسه برتر در این موضوع قرار داشت، سپس در ۲۰۲۲ به مقام دهم سقوط کرد. اکنون در سطح جهانی در تولیدات حوزه شیمی در جایگاه چهاردهم قرار دارد.

خروجی‌های مکس پلانک در علوم فیزیکی نیز داستانی مشابه دارد. این مؤسسه از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ در موضوع علوم فیزیکی رتبه دوم را داشت، سپس در ۲۰۲۳ به مقام چهارم سقوط کرد و همین مقام را در ۲۰۲۴ نیز حفظ کرد. مکس پلانک و CNRS تنها مؤسسات غیرچینی هستند که در رتبه ۱۰ برتر علوم فیزیکی در شاخص نیچر قرار دارند و این ۲ تنها مؤسساتی بودند که در میان ۱۰ مؤسسه برتر، کاهش سهم تعدیل‌ شده را ثبت کردند.

از طرفی، رتبه مکس پلانک در علوم زیستی همچنان بالا مانده و از ۲۰۱۵ در میان پنج مؤسسه برتر بوده است. در ۲۰۲۴ در این موضوع یک پله صعود کرد و از مقام چهارم به سوم رسید و از مؤسسۀ ملی بهداشت ایالات متحده پیشی گرفت.

مؤسسات آمریکایی در دیگر عرصه‌ها نیز همچنان سقوط می‌کنند؛ دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا که از رتبه ششم کلی در ۲۰۲۲ به رتبه پانزدهم در ۲۰۲۳ نزول کرده بود، در ۲۰۲۴ در جایگاه شانزدهم قرار گرفت. با این حال استنفورد اکنون از موسسه فناوری ماساچوست (MIT) پیشی گرفته و به‌ عنوان دومین مؤسسه قدرتمند ایالات متحده در شاخص نیچر شناخته می‌شود. MIT در ۲۰۲۴ مقام هفدهم را داشت، در حالی که در ۲۰۲۳ در جایگاه چهاردهم بود.

مؤسسۀ ملی بهداشت نیز برای نخستین بار از فهرست ۲۰ مؤسسه برتر کلی شاخص نیچر خارج شده و در ۲۰۲۴ به رتبه بیست‌وچهارم نزول کرده است. این موسسه از سال ۲۰۲۲ تاکنون ۱۰ رتبه در فهرست رهبران پژوهش تنزل یافته است.

یکی از مؤسساتی که جهش عظیمی داشته، دانشگاه جی‌لین در چانگ‌چون چین است که از رتبه ۴۲ در ۲۰۲۳ به رتبه ۱۹ در ۲۰۲۴ صعود کرده و دومین موسسه‌ای است که بیشترین تغییر در سهم تعدیل ‌شده (۳۸/۳ درصد) را در میان ۱۰۰ مؤسسه برتر ثبت کرده است. این مؤسسه در شیمی بسیار قوی است و سهم تعدیل ‌شده‌اش در این موضوع ۲۷/۲ درصد افزایش یافته و از رتبه ۱۴ به ۱۱ صعود کرده است. تحلیل سطح‌ موضوعی نشان می‌دهد که شیمی ماکرومولکولی و مواد، نقطه قوت خاص دانشگاه جی‌لین است.

دانشگاه تونجی در شانگهای، در ۲۰۲۴ افزایش ۴۴/۱ درصدی در سهم تعدیل‌شده را ثبت کرد و به لطف آن از رتبه ۶۵ به ۴۱ یک پله بزرگ صعود کرد. این دانشگاه نیز در شیمی قوی است و از رتبه ۹۱ در ۲۰۲۳ به ۵۰ در ۲۰۲۴ جهش کرده است.

در رتبه‌بندی علوم زیستی سال ۲۰۲۴، دانشگاه ژِجیانگ برای نخستین ‌بار وارد ۱۰ مؤسسه برتر شد و جایگاه ششم را به ‌دست آورد، در حالی که در ۲۰۲۳ در مقام نوزدهم بود. این جهش چشمگیر در حالی رخ داد که این دانشگاه در سال ۲۰۲۳ تنها در رتبه نوزدهم قرار داشت. ژجیانگ دومین دانشگاه چینی است که توانسته به چنین جایگاهی در حوزه‌ای برسد که همواره تحت سلطه مؤسسات آمریکایی بوده و همچنان ایالات متحده در آن برتری آشکاری دارد.

با این حال در علوم بهداشتی، چین یک مؤسسه از لیست ۱۰ تایی را از دست داد. دانشگاه شانگهای جیاو تونگ که در ۲۰۲۳ در مقام دهم موضوع قرار داشت، در ۲۰۲۴ به مقام سیزدهم نزول کرد. دانشگاه ییل جایگاه دهم را کسب کرد، که از مقام شانزدهم صعود داشته است. تنها مؤسسه چینی حاضر در ۱۰ برتر علوم بهداشتی دانشگاه سان یات-سن در گوانگژو است که در جایگاه هفتم قرار دارد. تنها مؤسسه غیرآمریکایی دیگر در این فهرست، دانشگاه تورنتو در مقام پنجم است.

به طور کلی می‌توان گفت که چین از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴ در برخی موضوعات پژوهشی یعنی علوم فیزیکی و شیمی به شدت رشد کرده است.

موقعیت ایران

ایران در رده‌بندی امسال رهبران پژوهشی شاخص نیچر ۲۰۲۵ در رده سی‌ام قرار گرفت. این در حالی است که در رده‌بندی‌ سال‌های ۲۰۲۴، ۲۰۲۳، ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ در رده سی و دوم قرار داشت.

در میان مؤسسات داخلی، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM)، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف به ‌ترتیب رتبه‌های اول تا سوم کشور را دارند.

در سطح منطقه‌ای، ایران در رشته‌های مختلف چنین جایگاهی دارد:

علوم فیزیکی: رتبه دوم منطقه و از لحاظ جهانی بیست و هفتم را کسب کرده است.

شیمی و علوم سلامت: رتبه سوم منطقه.

علوم زمین و محیط‌زیست: رتبه چهارم منطقه.

علوم زیستی: رتبه پنجم منطقه.

چالش ساختاری بین آمریکا و چین

چین با جمعیتی حدود چهار برابر ایالات متحده، از اوایل دهه ۲۰۰۰ در تعداد فارغ‌التحصیلان دکتری علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی (STEM) از آمریکا پیشی گرفته است. بر اساس گزارشی از مرکز امنیت و فناوری‌های نوظهور در دانشگاه جورج‌تاون (۲۰۲۱)، انتظار می‌رود دانشگاه‌های چین تا سال ۲۰۲۵ حدود ۷۷ هزار فارغ‌التحصیل دکتری STEM در سال تولید کنند، در حالی که این رقم برای آمریکا حدود ۴۰ هزار نفر خواهد بود.

به گفته‌ «استیون ازل»، معاون سیاست نوآوری جهانی در بنیاد فناوری اطلاعات و نوآوری، چین اکنون پژوهشگران بیشتری نسبت به مجموع آمریکا و کل اتحادیه اروپا استخدام کرده است. اگر آمریکا می‌خواهد جایگاهش را حفظ کند، باید بپذیرد که رقابت واقعی است.

برهم‌زننده‌ اصلی: دولت ترامپ

این داده‌ها همگی مربوط به پیش از آغاز به کار دولت ترامپ در ژانویه ۲۰۲۵ هستند. اما سیاست‌های او به‌سرعت نظام آموزش عالی و تحقیق در ایالات متحده را متزلزل کرده است، به گفته «کارولین واگنر»، پژوهشگر سیاست و نوآوری علمی در دانشگاه ایالتی، آمریکا در حال عبور از یک بحران ملی است؛ چیزی بیش از یک رخوت ساده.

در دوم ماه مه گذشته، کاخ سفید بودجه پیشنهادی برای سال مالی ۲۰۲۶ را منتشر کرد. در این سند، مؤسسه ملی بهداشت (NIH) متهم شد که اعتماد مردم آمریکا را با هزینه‌های بیهوده، اطلاعات گمراه‌کننده، تحقیقات پرریسک و ترویج ایدئولوژی‌های خطرناکی که سلامت عمومی را تضعیف می‌کنند، از بین برده است. طبق این بودجه، بودجه موسسه ملی بهداشت حدود ۱۸ میلیارد دلار، یعنی نزدیک به ۴۰ درصد کاهش خواهد یافت.

«سودیپ پاریخ»، مدیر اجرایی انجمن پیشبرد علوم آمریکا، در بیانیه‌ای هشدار داد: اگر کنگره این بودجه ناقص رئیس‌جمهور را تصویب کند، پیامدهای آن برای آینده کشور فاجعه‌بار خواهد بود. ایالات متحده دیگر در رقابت جهانی برای رهبری تحقیق و توسعه حضور نخواهد داشت و ما آن را از دست خواهیم داد.

سایر نهادهای تأمین مالی تحقیقات نیز با کاهش مشابهی مواجه خواهند شد: بودجه آژانس حفاظت محیط زیست ۵۵ درصد و بنیاد ملی علوم (NSF) ۵۷ درصد کاهش می‌یابد.

دانشگاه‌ها نیز در معرض خطر از دست دادن بخش بزرگی از کمک‌های مالی فدرال هستند. نمونه بارز آن دانشگاه‌هاروارد است که به‌ دلیل اعتراضات طرفدار فلسطین در پردیس خود با کاخ سفید درگیر شد. ترامپ این اعتراضات را «غیرقانونی» خواند و معترضان را متهم به یهودستیزی کرد.

دولت در آوریل حدود ۲/۲ میلیارد دلار از بودجه‌های فدرال‌هاروارد را مسدود کرد، پس از آنکه دانشگاه حاضر نشد به فهرست درخواست‌های دولت -شامل دخالت در مدیریت، استخدام و آموزش- تن دهد. این کشمکش از آن زمان تشدید شده و بودجه‌های بیشتری قطع یا متوقف شده است و حتی کاخ سفید قصد دارد مجوزهاروارد برای پذیرش دانشجویان بین‌المللی را لغو کند.‌هاروارد اکنون بسیاری از این اقدامات را در دادگاه‌ها به چالش کشیده است.

جستوجوی جایگزین‌ها

گزارش‌هایی وجود دارد که برخی حامیان مالی خصوصی در آمریکا در واکنش به سیاست‌های ریاضتی دولت، هزینه‌های تحقیقاتی خود را افزایش داده‌اند. ازل می‌گوید دولت باید سیاست‌های مالیاتی هوشمندی اتخاذ کند تا بخش خصوصی بیشتر به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه تشویق شود. اما او هشدار می‌دهد: سرمایه‌گذاری خصوصی به‌تنهایی هرگز برای پر کردن این شکاف کافی نخواهد بود، مگر با مشوق‌های قوی‌تر.

در نشست اخیر آکادمی ملی علوم آمریکا، «مایکل کراتسیوس»، مشاور علمی رئیس‌جمهور، از سیاست‌های دولت دفاع کرد و گفت: سوگیری‌های سیاسی جایگزین جست‌وجوی حیاتی برای حقیقت شده‌اند. خرج بیشتر برای چیزهای اشتباه بسیار بدتر از خرج کمتر برای چیزهای درست است.

با این حال، ازل بر این باور است که حتی تغییر جهت بودجه دولتی از علوم اجتماعی به علوم پایه نیز برای جبران این افت کافی نخواهد بود.

کاهش بودجه، همراه با محدودیت بر سیاست‌های تنوع، برابری و شمول (DEI)، باعث شده برخی دانشمندان آمریکایی احساس کنند دوران حرفه‌ای‌شان به پایان رسیده است.

همچنین برخی پژوهشگران خارجی -حتی آنهایی که ویزای آمریکا را دارند- در فرودگاه‌ها بازداشت و از ورود منع شده‌اند. واگنر می‌گوید: این پیام را به پژوهشگران خارجی می‌دهد که جای دیگری دنبال کار باشند.

فرار مغزها از غرب به شرق

این روند خطر فرار مغزها را افزایش می‌دهد، به‌گونه‌ای که آمریکا دیگر مقصد جذابی برای دانشمندان نخواهد بود، و این می‌تواند به نفع کشورهای دیگر تمام شود. همین موضوع برای پژوهشگران خارج از آمریکا هم صادق است که به دنبال همکاری هستند؛ آنها ترجیح می‌دهند با شرکایی همکاری کنند که بودجه پایدار و سیاست قابل پیش‌بینی دارند.

داده‌های شاخص نیچر نشان داده‌اند که پژوهشگران چینی همکاری‌های خود را با دانشمندان سایر کشورهای آسیایی افزایش داده‌اند، در حالی که مشارکت چین و آمریکا رو به کاهش است. این روند به تقویت توان پژوهشی دیگر کشورهای آسیایی کمک می‌کند و داده‌های اخیر نیز این را تائید می‌کنند.

برای مثال، کره‌جنوبی در فهرست رهبران پژوهش ۲۰۲۵ از رتبه هشتم به هفتم رسید و سهم تعدیل‌ شده خود در علوم زیستی را بیش از ۱۱ درصد افزایش داد. همچنین در علوم فیزیکی از رتبه ششم به چهارم صعود کرد.

سنگاپور نیز عملکرد درخشانی داشت: سهم تعدیل ‌شده آن در مقالات علوم زمین و محیط زیست بیش از ۱۹ درصد و در علوم بهداشتی بیش از ۲۳ درصد رشد کرد.

موفقیت کشورهای آسیایی دیگر احتمالاً بازتاب تمرکز آنها بر فناوری‌های سبز و مواد نوین است؛ حوزه‌هایی که سهم فزاینده‌ای در مقالات پایگاه داده پیدا کرده‌اند.

آینده: انتقال رهبری از غرب به شرق؟

کارنی و واگنر می‌گویند هنوز مشخص نیست که ایالات متحده بتواند این روند افول مدیریت ‌شده را متوقف کند یا نه. از نظر تئوری ممکن است، اما چشم‌انداز چندان روشن نیست و شاید عملاً ما در حال ورود به دوره‌ای از انتقال رهبری علم و تحقیق از غرب به شرق باشیم.

در همین حال، سازمان‌هایی مانند انجمن پیشبرد علوم آمریکا در حال لابی با دولت آمریکا هستند تا درباره کاهش بودجه‌ها تجدیدنظر کند. آنها هشدار می‌دهند که خطر این است که ایالات متحده و غرب دیگر فرصت تعیین قواعد و استانداردهای فناوری‌های نوظهوری مانند هوش مصنوعی را نخواهند داشت؛ فناوری‌هایی که پیامدهای اقتصادی و امنیت ملی دارند.

کارنی می‌گوید: فرصت کوتاهی در اختیار داریم. فکر می‌کنم فقط امسال و سال آینده وقت داریم که ورق را برگردانیم.

انتهای پیام/

برچسب‌ها: