به گزارش شهرآرانیوز، فرهنگ میزبانی، یکی از ارزشمندترین آموزه‌های مکتب اسلام و تشیع است که ریشه در سنت‌های نبوی و سیره اهل‌بیت(ع) دارد. در تعالیم اسلامی، مهمان‌نوازی نه‌تنها یک وظیفه اخلاقی بلکه فرصتی برای کسب ثواب و تقرب به خداوند شمرده شده است. پیامبراکرم(ص) و امامان معصوم(ع) با رفتار‌های عملی خود، جایگاه والای خدمت به زائر و مهمان را تبیین کرده‌اند؛ تاجایی‌که امام‌صادق(ع) می‌فرماید: «محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند، سیراب‌کردن زائران و اطعام آنان است.»
در دهه پایانی ماه صفر، مشهد مقدس شاهد حضور میلیونی عاشقان امام‌رضا(ع) از اقصی‌نقاط ایران و جهان است. این اجتماع عظیم، صحنه‌ای از تجلی فرهنگ میزبانی در جامعه شیعی است؛ فرهنگی که پیش‌تر در اربعین حسینی توسط مردم عراق به جهانیان معرفی شد و امروز مشهدالرضا(ع) نیز با همان شوروعشق، در حال بازآفرینی این الگوست.
مردم خراسان رضوی و مشهد با جان و دل، منازل خود را برای زائران پیاده و سواره مهیا می‌کنند، مواکب در جای‌جای شهر برپا می‌شود و نهاد‌های مردمی و دولتی برای تأمین اسکان، تغذیه و امنیت زائران تلاش می‌کنند. این همدلی و ایثار، فقط خدمت به زائر نیست؛ بلکه استمرار یک مکتب است که انسان‌دوستی، اخوت ایمانی و محبت اهل‌بیت(ع) را در عمل نشان می‌دهد. بی‌تردید این فرهنگ، میراثی ارزشمند است که باید برای نسل‌های آینده حفظ و تقویت شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی فیض‌آبادی، خطیب حرم مطهر رضوی و کارشناس دینی، در گفت‌وگویی درباره ریشه‌های فرهنگی و دینی سنت میزبانی و همچنین استمرار آن در جامعه اسلامی سخن گفت و بر اهمیت بهره‌برداری معنوی از فرصت‌های زیارتی و اجتماعی تأکید کرد.
وی با اشاره به پیشینه تاریخی این فرهنگ اظهار کرد: فرهنگ میهمان‌نوازی ریشه در ادیان الهی و تاریخ بشریت دارد. در قرآن کریم به داستان میزبانی حضرت ابراهیم(ع) اشاره شده که هنگام ورود فرشتگان به خانه‌اش، برای آنان گوساله بریان آورد. این روایت نشان می‌دهد که سنت میزبانی، جزئی از سیره پیامبران و ادیان توحیدی بوده است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین فیض‌آبادی افزود: در سیره پیامبراسلام(ص) و اهل‌بیت(ع) نیز نمونه‌های فراوانی از سفارش به اطعام و پذیرایی دیده می‌شود. به‌عنوان مثال، اطعام در عید غدیر یا ماه رمضان یکی از سنت‌های حسنه و ریشه‌دار است که نه‌تنها جنبه اجتماعی دارد، بلکه بُعد معنوی و الهی آن نیز بسیار پررنگ است.
علت ماندگاری فرهنگ میزبانی
این کارشناس دینی در ادامه با بیان اینکه برخی فرهنگ‌ها در طول تاریخ از بین می‌روند، اما فرهنگ میهمان‌نوازی همچنان پایدار مانده است، تصریح کرد: هر سنتی که با امضای الهی همراه بوده و ریشه در دین داشته باشد، در طول تاریخ ماندگار می‌شود. اطعام نیازمندان در قرآن به‌عنوان یک ارزش مثبت معرفی شده است و همین موجب شده که حتی در شرایط سخت اقتصادی، مردم با حداقل امکانات این فرهنگ را زنده نگه دارند.
وی نمونه‌ای از این ماندگاری را در ایام سوگواری اهل‌بیت(ع) بیان کرد و گفت: در دهه‌های محرم و صفر، مردم با کمک‌های خرد مانند ۵ هزار یا ۱۰ هزار تومان، در قالب جمع‌های کوچک یا هیئت‌ها، اقدام به اطعام زائران و عزاداران می‌کنند. این امر نشان می‌دهد که این فرهنگ صرفاً وابسته به وضعیت اقتصادی نیست، بلکه ریشه‌ای فطری و الهی دارد.
الهام‌گیری از فرهنگ میزبانی اربعین در مشهد
حجت‌الاسلام‌والمسلمین فیض‌آبادی با اشاره به دهه پایانی ماه صفر و حضور گسترده زائران در مشهد، بر لزوم الگوگیری از فرهنگ میزبانی در اربعین حسینی تأکید کرد و افزود: در سال‌های اخیر، حرکت‌هایی مشابه آنچه در مسیر نجف تا کربلا رخ می‌دهد، در مشهد نیز شکل گرفته است. برپایی موکب‌های پذیرایی، توزیع غذا، میوه، شربت و حتی خدماتی مانند واکس کفش یا چای‌نذری از نمونه‌های این اقدام‌هاست. مردم از نقاط مختلف کشور، حتی استان‌های جنوبی، برای خدمت‌رسانی به زائران امام رضا(ع) به خراسان می‌آیند و روزانه هزاران پرس غذا تهیه و توزیع می‌کنند.
وی ادامه داد: فرهنگ میزبانی در مشهد به حدی گسترش یافته که برخی خانواده‌ها منازل خود را در اختیار زائران قرار می‌دهند. شهرداری مشهد نیز برای سامان‌دهی این موضوع سامانه‌ای ایجاد کرده است تا زائران بتوانند از این ظرفیت استفاده کنند. این روحیه همدلی و ایثار نشان‌دهنده عمق پیوند فرهنگی و دینی مردم با سنت‌های اصیل اسلامی است.
ضرورت بهره‌برداری فرهنگی و معنوی از مراسم زیارتی
خطیب حرم رضوی در بخش پایانی سخنان خود تأکید کرد: نباید این حرکت‌های عظیم تنها به ظاهر و شکل محدود شود. پیاده‌روی اربعین یا زیارت امام رضا(ع) فرصتی برای ارتقای معرفت دینی، رعایت احکام شرعی و تعمیق معنویت است. متأسفانه گاهی مشاهده می‌شود برخی زائران به این ابعاد توجه کافی ندارند و صرفاً به حضور در مراسم اکتفا می‌کنند؛ بنابراین باید تلاش شود با برنامه‌های فرهنگی، سخنرانی‌ها و آموزش‌های دینی، این ظرفیت بزرگ به بهترین شکل بهره‌برداری شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین فیض‌آبادی در پایان گفت: اربعین و دهه پایانی ماه صفر تنها نماد‌های ظاهری نیستند، بلکه ابزار‌هایی برای تعظیم شعائر الهی و تقویت ارزش‌های معنوی در جامعه اسلامی هستند. اگر بتوانیم از این فرصت‌ها به‌درستی استفاده کنیم، هم در بُعد فردی و هم در بُعد اجتماعی، آثار ماندگاری برجای خواهد ماند.