حسین روزبهانی در گفت‌و‌گو با خبرنگار آناتک در رابطه با پیامدهای استفاده طولانی مدت از شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان اظهار کرد: استفاده طولانی‌مدت از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند دلایل متعددی در بروز مشکلات روانی از جمله افکار خودکشی داشته باشد.
وی گفت: وقتی زمان زیادی در فضای مجازی سپری می‌کنیم، خواب شبانه‌روزی تحت تأثیر قرار می‌گیرد، مدت و کیفیت خواب کاهش می‌یابد و حتی خواب عمیق که برای بازسازی مغز حیاتی است، مختل می‌شود.
خواب ناکافی می‌تواند احتمال افسردگی را دو برابر کند
وی افزود: این مسئله علاوه بر کاهش تحرک و فعالیت بدنی، بر روابط بین‌فردی و تعاملات اجتماعی هم اثر منفی می‌گذارد و در نتیجه خلق‌وخو و تاب‌آوری افراد را کاهش می‌دهد. خواب ناکافی می‌تواند احتمال افسردگی را دو برابر کند و در نهایت بر افکار خودکشی نیز تأثیر بگذارد.
روزبهانی ادامه داد: کسانی که زمان زیادی را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند، در معرض محتوای نامناسب و ناسالم فضای مجازی قرار می‌گیرند؛ از جمله قلدری‌های آنلاین، مقایسه ظاهری با دیگران و مواجهه با مطالب خودآسیب‌رسان. الگوریتم‌های هوش مصنوعی نیز این محتوا‌ها را متناسب با علایق کاربر بیشتر در معرض او قرار می‌دهند که باعث درماندگی، نشخوار فکری و وابستگی بیشتر می‌شود.
وی گفت: وقتی افراد درگیر چنین محتوا‌هایی می‌شوند، مغز دوپامین ترشح می‌کند و همین موضوع ترک شبکه‌های اجتماعی را دشوار می‌سازد. در نتیجه استرس بالا می‌رود، علائم افسردگی بیشتر نمایان می‌شود و حتی خطر آسیب به خود افزایش پیدا می‌کند.
این روانشناس خاطرنشان کرد: نوجوانان بیش از دیگر گروه‌ها در معرض این آسیب‌ها قرار دارند، چراکه به‌طور طبیعی آسیب‌پذیرترند و بیشتر برای فرار از مشکلات به شبکه‌های اجتماعی پناه می‌برند.
وی در ادامه با اشاره به نوجوانان و نقش مقایسه اجتماعی توضیح داد: وقتی نوجوانان زندگی واقعی خود را با تصاویر گزینش‌شده و دستکاری‌شده دیگران مقایسه می‌کنند، شکاف ادراکی میان خود واقعی و خود ایده‌آل به وجود می‌آید. این موضوع نارضایتی از خود، کاهش عزت‌نفس، شرم بدنی و در نهایت افسردگی را تشدید می‌کند.
تأثیرات شبکه‌های اجتماعی در همه کشور‌ها یکسان نیست
روزبهانی در رابطه با تفاوت تاثیر شبکه‌های اجتماعی در کشورهای مختلف گفت: تأثیرات شبکه‌های اجتماعی در همه کشور‌ها یکسان نیست. فرهنگ، ساختار اجتماعی، نقش خانواده، هنجار‌های زیبایی، سیاست‌های کلان و حتی میزان فردگرایی یا جمع‌گرایی جامعه می‌تواند شدت یا ضعف اثرات منفی را تعیین کند.
وی در رابطه با تفاوت اثرات شبکه‌های اجتماعی بر دختران و پسران توضیح داد: مطالعات نشان می‌دهد دختران بیش از پسران از نظر تصویر بدنی، قلدری آنلاین و حساسیت نسبت به بازخورد‌های اجتماعی آسیب می‌بینند، هرچند پسران هم در معرض افسردگی و افکار خودکشی هستند.
مطالعات نشان می‌دهد دختران بیش از پسران از نظر تصویر بدنی، قلدری آنلاین و حساسیت نسبت به بازخورد‌های اجتماعی آسیب می‌بینند، هرچند پسران هم در معرض افسردگی و افکار خودکشی هستند
بهترین زمان خواب از ۹:۳۰ شب تا ۳ بامداد است
این روانشناس درباره راهکار‌های کاهش آسیب گفت: تنظیم خواب نخستین قدم است. بهترین زمان خواب از ۹:۳۰ شب تا ۳ بامداد است. افراد باید یک ساعت پیش از خواب از نگاه‌کردن به صفحه گوشی خودداری کنند، گوشی را بیرون از اتاق بگذارند و اعلان‌های غیرضروری را خاموش کنند.
وی گفت: همچنین لازم است برای هر اپلیکیشن محدودیت زمانی مشخص شود، صفحات مقایسه‌برانگیز آنفالو یا بی‌صدا شوند، محتوای حمایتی و آموزشی بیشتر دنبال شود و حتی نمایش تعداد لایک‌ها پنهان گردد. خانواده‌ها هم می‌توانند قوانینی بگذارند که در زمان صرف غذا، انجام تکالیف یا هنگام خواب، استفاده از گوشی ممنوع باشد.
روزبهانی افزود: جایگزین‌کردن فعالیت‌های آفلاین مانند ورزش‌های گروهی، هنر و موسیقی، افزایش سواد رسانه‌ای، تقویت مهارت‌های کنترل هیجان و یادگیری تکنیک‌های تنظیم هیجان مثل تنفس جعبه یا ثبت افکار و احساسات، همگی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
جایگزین‌کردن فعالیت‌های آفلاین مانند ورزش‌های گروهی، هنر و موسیقی، افزایش سواد رسانه‌ای، تقویت مهارت‌های کنترل هیجان و یادگیری تکنیک‌های تنظیم هیجان مثل تنفس جعبه یا ثبت افکار و احساسات، همگی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد
وی تأکید کرد: اگر علائم افسردگی پایدار باشد، خواب مختل شود، افکار خودکشی شکل بگیرد یا فرد از جامعه کناره‌گیری کند، مراجعه فوری به تراپیست و متخصص سلامت روان ضروری است؛ چراکه در چنین شرایطی وضعیت بحرانی بوده و حتی ممکن است نیاز به دارو وجود داشته باشد.
شبکه‌های اجتماعی مانند شمشیری دولبه هستند
او در پایان خاطرنشان کرد: شبکه‌های اجتماعی همچون شمشیری دولبه هستند؛ هم می‌توانند اثرات مثبت داشته باشند و هم اثرات منفی. اما آنچه اهمیت دارد، استفاده هوشمندانه و مدیریت‌شده همراه با خواب کافی و تعاملات اجتماعی سالم است.
انتهای پیام/