به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز، محمدجواد ظریف در یادداشتی که نشریه «فارن پالسی» آن را منتشر کرده است، با بیان اینکه جنگ‌طلبان از بستن هر پنجره‌ای برای دیپلماسی سود می‌برند و ما باید این فرصت را از آن‌ها بگیریم تا نتوانند پارادایم تهدید مخرب را تثبیت کنند، نوشته است: «اکنون زمان تغییر پارادایم است.»
بیشتر بخوانید:
اهمیت سفر معاون گروسی پس از بمباران تاسیسات هسته‌ای/ آژانس این‌بار به حسن‌نیت ایران چه پاسخی می‌دهد؟
معاون راهبردی پیشین رئیس‌جمهور در بخشی از این یادداشت نوشته است: «ایران با مشارکت در یک گفت وگوی چندوجهی، آینده‌نگر و نتیجه‌محور، منافع زیادی به‌دست می‌آورد – و مصائب عظیمی را دفع می‌کند. مسیر پیش رو می‌تواند شامل ایجاد یک شبکه منطقه‌ای برای عدم اشاعه و همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز (طرح مناره)، احتمالاً همراه با یک توافق عدم تجاوز بین ایران و آمریکا باشد.»
به نظر می‌رسد پس از جنگ ۱۲ روزه روند یادداشت‌نویسی ظریف در نشریات بین‌المللی شتاب گرفته است. وی پیشتر نیز طرحی تحت عنوان مناره را در گاردین منتشر کرد. البته مناره فاقد راهبرد جدیدی در قیاس با طرح‌های مشابه و قدیمی مانند کنسرسیوم بود و به عنوان یک ایده خلاقانه از سوی محافل داخلی مورد استقبال قرار نگرفت.
احمد شریف عضو جبهه اصلاحات ایران در واکنش به طرح گفته بود: «لازم است دیپلمات ها به جای طرح مناره از حق هسته‌ای جمهوری اسلامی در مذاکرات دفاع کنند، از کجا معلوم که انجام چنین طرح‌هایی منجر به بمباران جدید ایران نشود.»
ظریف اوایل دی ماه ۱۴۰۳ نیز طرح «مودت» را در اختیارمجله اکونومیست قرار که مبتنی بر ایده تشکیل «انجمن گفت‌وگوی کشورهای مسلمان غرب آسیا» بود. وی در بخش‌های مختلف آن مقاله به لزوم توسعه بخش‌های انرژی، کشتیرانی، تبادلات فرهنگی، مدیریت منابع آب، توسعه روابط سیاسی و بسیاری دیگر از مؤلفه‌هایی پرداخته بود که می‌توانند برای همه کشورهای منطقه سودآوری داشته باشند. آن زمان نیز این پرسش مطرح بود که «مودت» تا چه حد ضمانت اجرایی دارد و آیا ایران یا سایر کشورها پیش‌شرط‌هایی برای اجرای آن دارند؟
و حالا این بار نیز نوبت به طرح بحث برانگیز «پارادایم» رسیده است. پارادایم نیز مانند مناره فاقد ایده‌ای جسورانه و نوآورانه برای برون رفت از شرایط فعلی است و صرفا ادعایی را بیان می کند که از چند دهه پیش در محافل سیاسی داخلی مطرح است. اما صرفا نظر از فقدان نوآوری، این ایده از سوی برخی منتقدان وی نیز مورد عتاب قرار گرفته است.
برای نمونه می توان به یادداشت روزنامه کیهان اشاره کرد. این روزنامه نوشته است: «واقعیت این است که «تغییر پارادایم» در قاموس ظریف چیزی جز سرپوش گذاشتن بر بی‌کفایتی و خیانت‌های دیروز نیست. آنچه ظریف «تغییر پارادایم» می‌نامد، چیزی جز تکرار همان «توهمات برجامی» نیست.»
البته مشابه این اظهارات در روزهای گذشته از سوی حسن روحانی نیز مطرح شده است. وی در جمع مشاورانش با بیان اینکه کاهش تنش با آمریکا بر ما لازم و واجب است، گفته است: «حتی تنش با آمریکا را اگر می‌توانیم کاهش دهیم، اگر به نفع منافع ماست، چه اشکالی دارد، نه اشکال ندارد که بر ما لازم و واجب است. تنش را باید کاهش دهیم و تخاصم را باید کم کنیم. حالا حساب اسرائیل جداست، اسرائیل خودش به تنهایی هیچ چیز نیست، اگر آمریکا نخواهد، اسرائیل چیزی نیست. اسرائیل وقتی قدرت است که در کنار آمریکا هست و الا اسرائیل هم چیزی نیست. این‌ها اقداماتی است که باید انجام بگیرد.»
وی همچنین گفته است: «نیروهای مسلح را ببریم در وظایف ذاتی خودشان؛ اقتصاد، تبلیغات، سیاست داخلی و خارجی، کار آن‌ها نیست.»
در ادامه گفتگوی ایسکانیوز با حسین کنعانی مقدم دبیرکل حزب سبز و حمیدرضا ترقی از اعضای شورای مرکزی و معاون بین‌الملل حزب موتلفه اسلامی را می‌خوانید:
ظریف باید روشن کند منظورش از تغییر پارادایم چیست
کنعانی‌مقدم با بیان اینکه ظریف باید روشن کند منظورش از تغییر پارادایم چیست، گفت: اگر منظور وی این است که مذاکرات با غربی‌ها را ادامه دهیم و آن را به‌نوعی چارچوبی جدید تبدیل کنیم، این نکته پیشتر بارها از سوی ایشان مطرح شده است. اما اگر منظورشان تغییر مسیر کلی است، باید بگویم ما در مسیر انقلاب اسلامی حرکت می‌کنیم و هیچ تغییری در ریل اصلی این راه نخواهیم داشت؛ شاید تنها در شتاب حرکت تجدیدنظر کنیم.
وی با اشاره به اینکه افراد باید تابع جمهوری اسلامی باشند گفت: ایشان ممکن است راه خود را تغییر داده باشد و تصور کند دیگران نیز باید مسیرشان را عوض کنند، اما ما راه امام و رهبری را دنبال خواهیم کرد و هیچ پارادوکسی در مسیر انقلاب نمی‌بینیم که نیاز به اصلاح مسیر داشته باشد. گاهی ضرورت دارد تاکتیک‌ها تغییر کند، اما ریل‌گذاری اصلی همان مسیر انقلاب اسلامی است. اگر کسی مایل به حرکت در این ریل نیست، بهتر است قطار انقلاب را ترک کند تا اینکه بخواهد دیگران را به انحراف بکشاند.
این فعال سیاسی اصولگرا در پاسخ به این پرسش که چرا برخی جریان‌های سیاسی همه مشکلات کشور را به مذاکرات گره می‌زنند، گفت: جریان اصلاح‌طلبی دچار یک پارادوکس شده است؛ آن‌ها اصلاح کردن را به معنای پذیرش خواسته‌های دشمن تفسیر می‌کنند. در معنای واقعی، اصلاحات به این معناست که اگر مسیری غلط طی می‌کنیم، بتوانیم با حفظ اصول، مسیر را در چهارچوب همان اصول اصلاح کنیم، نه اینکه اصول خود را کنار بگذاریم.
وی در ادامه افزود: به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان دارای طیف‌ها و گرایش‌های مختلفی هستند و وقتی در مقابل فشارهای دشمن نمی‌توانند مقاومت کنند، سریعاً به سمت تغییر مسیر حرکت می‌کنند؛ موضوعی که از نظر ما، مسیر درستی نیست.
برخی تصور می‌کنند مذاکره به‌طور خودکار مانع جنگ می‌شود
دبیرکل حزب سبز در پاسخ به این پرسش که آیا مذاکرات مجدد می‌تواند کشور را از جنگ مصون نگه دارد و مانع از فعال شدن مکانیسم ماشه شود، تأکید کرد: کسانی که بر ضرورت مذاکرات مجدد پافشاری می‌کنند، درک دقیقی از ماهیت دشمن ندارند. تجربه تاریخی روشن است که اوباما در دوره خود سیاست «نه جنگ، نه صلح، بلکه مذاکره» را دنبال کرد که نتیجه آن برجام شد. در دوره ترامپ اما رویکرد «یا جنگ، یا صلح» در پیش گرفته شد که در واقع به معنای تسلیم بود؛ مقام معظم رهبری به صراحت در این زمینه پاسخ دادند و فرمودند «نه جنگ می‌شود، نه صلح» اما متأسفانه این جمله تحریف شد. امروز نیز ترامپ و جریان‌های مشابه رویکرد «یا جنگ، یا تسلیم» را دنبال می‌کنند.
کنعانی مقدم با تصریح بر اینکه عده‌ای از دشمن شناخت صحیحی ندارند گفت: متأسفانه برخی تصور می‌کنند مذاکره به‌طور خودکار مانع جنگ می‌شود؛ در حالی که تجربه نشان داده است ما مذاکره کرده و امتیاز داده‌ایم، اما باز هم با تهدید و جنگ مواجه شده‌ایم. بنابراین، این تصور که مذاکره تضمین‌کننده جلوگیری از جنگ است، نادرست است و نشان‌دهنده شناخت ناقص از دشمن است. دشمن، چه مستقیم و چه از طریق اسرائیل به‌عنوان نیروی نیابتی آمریکا، همچنان در پی تضعیف و تجزیه ایران است.
هر فردی که به وحدت آسیب برساند، در زمین دشمن بازی می‌کند
کنعانی‌مقدم در پاسخ به این پرسش که احزاب سیاسی چگونه می‌توانند از سخنان تنش‌زا خودداری کرده و وحدت موجود را حفظ کنند، تصریح کرد: کسانی که خود را ولایتمدار می‌دانند، باید سخنان رهبر انقلاب را سرلوحه عملکرد خود قرار دهند. یکی از دستاوردهای برجسته جنگ ۱۲ روزه، شکل‌گیری وحدت امروز است و هر کس بخواهد به این وحدت آسیب برساند، در زمین دشمن بازی می‌کند.
وی با اشاره وحدت شکل گرفته در جامعه گفت: دولت باید قوی و اثرگذار باشد و همه اقشار جامعه وظیفه دارند در این مسیر همکاری کنند؛ این امرمهم بدون هماهنگی، وحدت و همدلی حاصل نخواهد شد. آنانی که به دنبال ایجاد اختلاف و تضعیف دولت هستند، چه در داخل اصلاح‌طلبان و چه سایر جریان‌ها، در واقع در زمین دشمن بازی می‌کنند و ما در شرایطی نیستیم که گرفتار این درگیری‌های داخلی شویم.
این فعال سیاسی اصولگرا در واکنش به سخنان حسن روحانی که گفته بود نظامیان باید به وظیفه اصلی خود بازگردند و از فعالیت‌های اقتصادی دست بکشند، تصریح کرد: این سخنان دقیقاً همان دیدگاهی است که رئیس جمهور لبنان، نواف سلام، درباره حزب‌الله مطرح می‌کند؛ به عبارت دیگر، خلع سلاح نیروهای مسلح، در دوران ریاست جمهوری روحانی، سخت‌ترین شرایط اقتصادی برای نیروهای مسلح فراهم شد و این سخنان نیز در واقع به معنای خلع سلاح آن‌هاست. وقتی دولت به نیروهای مسلح کمک نمی‌کند و اجازه فعالیت اقتصادی هم نمی‌دهد، نباید انتظار داشت که آن‌ها توان پاسخگویی مؤثر به تهدیدات دشمن را داشته باشند.
تغییر پارادایم یعنی تغییر سیاست‌های کلان نظام
حمیدرضا ترقی نیز در واکنش به ایده «تغییر پارادایم» گفت: پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، نظریه‌های اصلاح‌طلبان عملاً فرو ریخت. آن‌ها گمان می‌کردند مذاکرات تنها راه نجات کشور است، اما تجربه نشان داد که صهیونیست‌ها حتی در چارچوب مذاکرات نیز به کشور حمله کردند و پایبندی به توافقات را ثابت نکردند؛ بنابراین تمامی نقشه‌های طراحی‌شده توسط اصلاح‌طلبان نقش بر آب شد.
وی در ادامه تصریح کرد: تغییر پارادایم به معنای تغییر سیاست‌های کلان نظام و تسلیم در برابر آمریکا است؛ رویکردی که با ذات و جوهره انقلاب ناسازگار است و هرگز برای نظام قابل قبول نخواهد بود. حتی طرح‌های رفراندوم که گاه مطرح می‌شود، در راستای تحقق همین تغییر پارادایم است. دیدگاه اصلاح‌طلبان مبتنی بر خوش‌بینی نسبت به غرب است و گمان می‌کنند مذاکره با آمریکا، پایان تهدیدات آن‌ها را به دنبال خواهد داشت.
اصرار مداوم بر مذاکره ناشی از ترس است
ترقی با انتقاد از گره زدن مشکلات کشور به مذاکرات گفت: اصلاح‌طلبان تاکنون در مذاکرات تلاش کرده‌اند با دادن امتیاز و باج به غربی‌ها، راهی برای حل مشکلات بیابند؛ در حالی که این روند هیچ دستاوردی برای کشور نداشته است. این جریان از ایستادگی در برابر دشمن هراس دارد، در حالی‌که عزتی که ملت ایران در میان مسلمانان به دست آورده، ناشی از مقاومت و ایستادگی بوده است.
وی در ادامه افزود: بدون تردید کشوری که سازش کند، هیچ‌گاه سرافراز نخواهد بود. اصرار مداوم بر مذاکره، ناشی از همین ترس است. تجربه نیز نشان داده که مذاکرات هیچ‌گاه به نفع ایران نبوده و همواره خسارت به بار آورده است؛ با این حال، اصلاح‌طلبان همچنان دل به مذاکره خوش کرده‌اند و در عمل در پازل دشمن بازی می‌کنند.
معاون بین‌الملل حزب مؤتلفه اسلامی در واکنش به این پرسش که برخی معتقدند مذاکرات مجدد می‌تواند مانع فعال شدن مکانیسم ماشه و حتی تهدید جنگ شود؛ آیا تجربه‌های گذشته این فرضیه را تأیید می‌کند، بیان کرد :خیر، تجربیات گذشته چنین موضوعی را تأیید نمی‌کند. زمانی که در حین مذاکره به ما حمله می‌کنند، این خود نشان می‌دهد که اساساً به مذاکره و دیپلماسی اعتقادی ندارند و بارها در جریان گفت‌وگوها، امتحان خود را پس داده‌اند. باور به مذاکراتی که در همان مسیر ما را غافلگیر کرده و مورد حمله قرار داده‌اند، نوعی خوش‌باوری و ساده‌انگاری است که متأسفانه در بنیان فکری هواداران آن ریشه دارد.
ترقی در پاسخ به این پرسش که در شرایط فعلی، احزاب و طیف‌های مختلف سیاسی چه مسئولیتی در حفظ وحدت ملی و جلوگیری از تنش‌های داخلی دارند، اظهار کرد: حفظ وحدت، تأکید و سفارش همیشگی رهبر انقلاب است. امروز جز از طریق وحدت ملی نمی‌توانیم در برابر توطئه‌های دشمنان ایستادگی کنیم. در جریان جنگ اخیر نیز شاهد مشارکت بی‌نظیر مردم بودیم و این ظرفیت عظیم باید حفظ شود. هرگونه ایجاد اختلاف در جامعه یا درگیر شدن جناح‌ها با یکدیگر، خیانتی آشکار به کشور است. همه جریان‌ها باید اختلافات را کنار گذاشته و حول محور رهبری، در برابر دشمن متحد و یکپارچه عمل کنند.
تضعیف نیروهای نظامی خلاف سیاست‌های رهبری است
این فعال سیاسی اصولگرا در واکنش به سخنان حسن روحانی مبنی بر اینکه نظامیان باید به وظیفه ذاتی خود بازگردند و از فعالیت‌های اقتصادی دست بردارند، گفت: همان‌طور که مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند، هرگونه تضعیف نیروهای نظامی و ایجاد شبهه نسبت به نیروهای مسلح، برخلاف سیاست‌های کلان رهبری است.
وی با بیان اینکه این سخنان نباید در افکار عمومی بیان شود افزود: طرح چنین سخنانی که موجب تردید در علاقه مردم به نیروهای مسلح شود، در عمل تضعیف‌کننده سپاه و دیگر نهادهای دفاعی کشور است و نباید در افکار عمومی مطرح گردد. اگر ایرادی یا اشکالی وجود دارد، راه درست آن پیگیری از مسیرهای قانونی است.
انتهای‌پیام/
خبرنگار: علیرضا همتی بهار