محمود شالویی روز سه‌شنبه در مراسم ختم و گرامیداشت استاد محمود فرشچیان در مدرسه تاریخی چهارباغ اصفهان اظهار داشت: فقدان این هنرمند فرزانه مصیبتی جانکاه برای ملت ایران، جامعه هنری و به‌ویژه مردم هنرپرور اصفهان است؛ مردمی در هیچ کجای دنیا نمونه آنان یافت نمی‌شود.
وی با بیان اینکه ویژگی‌های استاد فرشچیان فراتر از توان وصف است، افزود: او در کنار نبوغ هنری، از خصلت‌های خدادادی و معنوی برخوردار بود که کمتر می‌توان مشابه آن را در میان بزرگان هنر سراغ گرفت. تلاش و کوشش او در مسیر هنری با لطف الهی در هم آمیخت و ثمره‌ای ماندگار در نگارگری ایران رقم زد.
شالویی ادامه داد: استاد فرشچیان پیش از آنکه از آموزه‌های بزرگان هنر بهره گیرد، خداآموز بود؛ عقل و ذوق او پیش از آموزش‌های رسمی حرکت می‌کرد و همین جوهره الهی، آثار او را متمایز و جهانی ساخت.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی یادآور شد: نگارگری که از جمال برخاست، با قلم فرشچیان به کمال رسید. او زیبایی را به اوج رساند و در پی حقیقتی بود که از دل عشق برمی‌خیزد.
فرشچیان از رنج و تلخی زندگی برای خلق هنر الهام می‌گرفت و آن را در خدمت ملت و فرهنگ ایران قرار می‌داد.
شالویی با اشاره به ارتباط خود با استاد فرشچیان در دوران مسوولیت فرهنگی در خارج از کشور اشاره کرد و گفت: استاد حتی در آن سال‌ها با شوق معنوی خاصی به دنبال اشعار و اندیشه‌های عارفانه بود و نگاه‌های آسمانی و ملکوتی او همواره در کلام و آثارش متجلی می‌شد.
وی تأکید کرد: آنچه از استاد فرشچیان باقی مانده تنها آثار هنری نیست، بلکه روح بلند، اخلاق والا و معنویت اوست که برای نسل‌های آینده چراغ راه خواهد بود.
نگارگری فرشچیان را به سماع نور و رنگ پیوند زد
شاعر نام آشنای اصفهان نیز در این مراسم گفت: استاد در قاب‌های آسمانی و پرخلسه خود، زمین و زمینیان را از یاد نمی‌برد؛ آثار او همچون حافظ، پایی بر زمین و دستی بر آسمان دارند و با ما سخن می‌گویند.
خسرو احتشامی با اشاره به مقاله خود با عنوان «اشراق در نگارگری استاد فرشچیان» که در یک فصلنامه هنری در استرالیا منتشر شده است، افزود: استاد فرشچیان در شکستن معیارها و مفاهیم هنر گرفتار در طبیعت و ناتالیسم نماند، بلکه فراتر رفت و قصه آدمی، مرادها و نامرادی‌ها و حقیقت زیستن را بر بوم نگارگری به تصویر کشید.
احتشامی با بیان اینکه حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ تابلو از استاد فرشچیان وجود دارد که بخشی از آن‌ها رنگ و بوی آیینی دارند، تصریح کرد: استاد، واقع بینی، نگرش نو و حرکت تازه در ترکیب نور و رنگ را پیشگام مکتب نوین نگارگری کرد، چنانکه در آثارش فوران نور و رنگ به چشم می‌خورد.
وی ادامه داد: استاد در آثارش چون مولانا، حقایق را در فضایی سورئال پنهان می‌کند و همان‌گونه که نیچه از ابر انسان سخن می‌گفت، او نیز چگونه زیستن و چگونه دیدن را به تصویر می‌کشد.
این شاعر اصفهانی گفت: نگارگری فرشچیان نه تجربه‌ای صرفاً شخصی، بلکه یک فرهنگ جمعی است که در نقطه‌ای وحدت یافته با «سماع رنگ و نور» به رقصندگی و چرخندگی می‌رسد؛ همان‌گونه که در کهکشان یا گرداگرد کعبه دیده می‌شود.
احتشامی خاطرنشان کرد: استاد فرشچیان هویت و حیثیت هنر و فرهنگ ایران امروز و فرداست.
استاد سنت را به زبان امروز و آینده ترجمه کرد
یکی از شاگردان استاد محمود فرشچیان نیز در این مراسم با اشاره به جایگاه جهانی این هنرمند عرصه نگارگری ایران گفت: استاد فرشچیان با آثار خود پاسخی عملی به کسانی داد که هنر نگارگری ایرانی را محدود به گذشته می‌دانستند و معتقد بودند دیگر برای امروز حرفی ندارد.
محمد علی رجبی دوانی اظهار داشت: استاد با بهره‌گیری از والاترین اصول هنر سنتی ایران، شیوه‌ای نو در ارائه آثار خلق کرد؛ شیوه‌ای که نه تنها از دل فرهنگ ایرانی برخاست، بلکه زبان مشترک همه ملت‌ها به‌ویژه ستمدیدگان جهان شد و از منظر اجتماعی، عرفانی، ادبی و عاطفی ارزشمند است.
نقاش و نگارگر افزود: یونسکو در کتاب‌های خود استاد فرشچیان را به عنوان یک هنرمند بشری معرفی کرده است. دیدن پیکر استاد که از همان پله‌هایی پایین آمد که روزی در کودکی از آن بالا رفته بود، برای من نماد درس بزرگی بود؛ اینکه روزی با تلاش و اضطراب برای آموختن گام برمی‌داریم و روزی باید با آرامش مسیر بازگشت را طی کنیم.
این شاگرد برجسته استاد فرشچیان تأکید کرد: فرشچیان در آثار خود نشان داد که سنت، زبانی زنده برای امروز و آینده دارد؛ چرا که ریشه در حقیقت دارد و حقیقت محدود به زمان نیست. او با تکیه بر رنگ، فرم و معنا در فرهنگ ایرانی، ثابت کرد که این عناصر دارای حکمت عمیقی‌اند و هرکدام روایتگر وحدت و توحید در هنر ایرانی هستند.
رجبی همچنین با اشاره به خاطرات شخصی از آموزش‌های استاد فرشچیان خاطرنشان کرد: استاد همیشه می‌گفت باید از نو آغاز کنیم و هر خطا را شست‌وشو داد تا به کمال برسیم. حتی یک‌بار وقتی کاری را خراب کرده بودم، مرا واداشت اثر را بشویم و گفت خودت هم باید این‌طور پاک می‌شوی.
وی یادآور شد: فرشچیان علاوه بر مهارت در نگارگری، با عمق ادبیات عرفانی ایران و اشعار بزرگانی چون فیض کاشانی آشنا بود و باور داشت که این متون می‌توانند درمانگر روح باشند.
همچنین در ابتدای این مراسم پیام مکتوب نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اصفهان قرائت شد.
در پیام آیت‌الله سید یوسف طباطبایی‌نژاد تاکید شده بود: آثار استاد فرشچیان جلوه‌ای از حقیقت، عشق و زیبایی است که نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان زبان هنر اصیل ایرانی و اسلامی را بازتاب می‌دهد؛ این استاد فرهیخته توانست با نبوغ و خلاقیت خود، پیوندی میان سنت و نوآوری برقرار سازد و فرهنگ ما را به جهانیان معرفی کند.
وی در این پیام با تجلیل از جایگاه استاد محمود فرشچیان، افزود: استاد فرشچیان نه تنها هنرمندی نامدار، بلکه معلمی بزرگ بود که با خلق جهان‌هایی آمیخته به معنویت و زیبایی، گنجینه‌ای ارزشمند از هنر و فرهنگ را به یادگار گذاشت.
امام جمعه اصفهان در این پیام اضافه کرد: آثار استاد فرشچیان جلوه‌ای از حقیقت، عشق و زیبایی است که نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان زبان هنر اصیل ایرانی و اسلامی را بازتاب می‌دهد؛ این استاد فرهیخته توانست با نبوغ و خلاقیت خود، پیوندی میان سنت و نوآوری برقرار سازد و فرهنگ ما را به جهانیان معرفی کند.
وی با اشاره به جایگاه ماندگار این استاد در حافظه تاریخی ملت ایران گفت: آنچه استاد فرشچیان خلق کرد، میراثی است که نسل‌های آینده نیز از آن بهره‌مند خواهند شد و نام او برای همیشه در تاریخ فرهنگ و هنر این سرزمین جاودان خواهد ماند.
این الله طباطبایی نژاد در این پیام خاطرنشان کرد: اینجانب این ضایعه بزرگ را به خانواده ایشان، هنرمندان و همه دوستداران هنر و فرهنگ تسلیت عرض می‌کنم و برای آن استاد وارسته غفران الهی و علو درجات از خداوند متعال طلب مغفرت می‌نمایم.
به گزارش ایرنا، پیکر استاد محمود فرشچیان عصر دیروز ۲۷ اَمرداد در آرامگاه ابدی‌اش در باغ مقبره صائب تبریزی به خاک سپرده شد.
این هنرمند پرآوازه اصفهانی، ۱۸ مرداد جاری در ۹۵ سالگی به دلیل ابتلا به ذات‌الریه در کشور آمریکا درگذشت.
استاد فرشچیان در وصیت‌نامه اش خواسته بود پس از مرگ در زادگاهش و در آرامگاه صائب تبریزی به خاک سپرده شود.
استاد محمود فرشچیان در سال ۱۳۰۸ در اصفهان دیده به جهان گشود و در حیطه نقاشی ایرانی به وجود آورنده سبک و مکتب خاصی بود و به آن غنا بخشید.