به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پس از اعلام نتایج مرحله انتخاب رشته آزمون دکتری ۱۴۰۴، داوطلبان گرایش‌های برتر رشته روانشناسی (۲)، (شامل روانشناسی، روانشناسی بالینی و روانشناسی سلامت) با موجی از سردرگمی و نارضایتی مواجه شده‌اند. بر اساس گزارش‌های متعدد، در بسیاری از دانشگاه‌های مطرح کشور از جمله تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، خوارزمی و تربیت مدرس، دعوت به مصاحبه به‌طرز چشمگیری کاهش یافته است.
به گفته داوطلبان، این در حالی است که روال سال‌های پیش، دعوت ۵ تا ۲۰ برابری ظرفیت برای مرحله مصاحبه بود.
به عنوان نمونه در سال جاری رتبه ۸ در گرایش روانشناسی بالینی از سوی دانشگاه‌های تهران و شهید بهشتی به مصاحبه دعوت نشده است. رتبه ۵ این آزمون نیز خبر از عدم دعوت به مصاحبه در گرایش سلامت از سوی دانشگاه‌های تهران شهید بهشتی داده است.
نگاهی به کارنامه‌های داوطلبان نشان می‌دهد رتبه ۱۶ فقط به دانشگاه خوارزمی دعوت شده و رتبه‌های بالاتر از ۲۰ به هیچیک از این دانشگاه‌ها برای مصاحبه دعوت نشده‌اند.
تبعات این تصمیمات وقتی روشن‌تر می‌شود که بدانیم اگر پنج دانشگاه فوق هر کدام ۲ برابر ظرفیت هر گرایش خود یعنی داوطلبان رتبه‌های ۱ تا ۵ را به مصاحبه دعوت کنند، عملاً بیشتر صندلی‌های معدود دوره دکتری این گرایش‌ها خالی می‌ماند، چرا که هر داوطلب نهایتا فقط می‌تواند در یک گرایش و یک دانشگاه پذیرفته شود. این بدان معنا است که حتی دعوت چند برابری نیز در واقع منجر به پذیرش کمتر از ظرفیت می‌شود، به‌ویژه در دانشگاه‌های با اولویت پایین‌تر مانند علامه طباطبایی یا خوارزمی.
این در حالی است که ظرفیت گرایش‌ها طبق دفترچه سازمان سنجش، تغییری نسبت به سال قبل نداشته است. بر این اساس، پرسش اصلی داوطلبان این است که به چه دلیل تعداد دعوت‌شدگان به مصاحبه به‌طور ناگهانی کاهش یافته است؟
«دعوت گسترده»؛ از ادعا تا واقعیت
در پاسخ به اعتراضات دانشجویان، برخی دانشگاه‌ها مدعی دعوت ۱۰ برابر ظرفیت و بیشتر شده‌اند. اما بررسی کارنامه داوطلبان به وضوح نشان دهنده نادرست بودن این ادعا‌ها است.
دانشگاه‌های تهران و خوارزمی از جمله دانشگاه‌هایی بودند که در پاسخ به اعتراض داوطلبان مبنی بر کاهش چشمگیر دعوت شدگان به مصاحبه برای دوره روزانه گرایش‌های برتر رشته روانشناسی، مدعی دعوت ۱۰ برابر ظرفیت و بیشتر شده‌اند.
علیرغم شکایت رسمی تعدادی از داوطلبان به وزارت علوم، سایر دانشگاه‌های فوق هیچگونه پاسخی به این اعتراضات و شکایت‌ها نداده‌اند.
از سوی دیگر رئیس سازمان سنجش در پاسخ به اعتراض داوطلبان آزمون دکتری درباره حدنصاب‌های مصاحبه امسال گفت: «حدنصاب‌ها نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نداشته است، اما به طورکلی این موضوع برعهده دانشگاه‌ها است.»
تراز‌های پایین؛ توان علمی پایین یا سوالات آسان؟
برخی مسئولان دانشگاهی کاهش دعوت‌شدگان را به پایین بودن تراز علمی و عدم صلاحیت داوطلبان نسبت داده‌اند. اما از نگاه آماری، تراز تابعی از میانگین درصد‌ها و سطح دشواری آزمون است و نه صرفاً کیفیت علمی فرد. به گزارش داوطلبان، سوالات آزمون ۱۴۰۴ این رشته، آسان‌تر از سال‌های گذشته بوده و همین موضوع باعث کاهش تراز حتی در میان رتبه‌های زیر ۱۰ شده است.
از این منظر، تراز پایین نمی‌تواند به‌تنهایی معیار حذف باشد و استناد به آن، فاقد مبنای علمی و آماری کافی است.
بیشتر بخوانید
اعتراض داوطلبان دکتری به حد نصاب دعوت به مصاحبه؛ وزارت علوم پاسخگو نیست
تجربه سال ۹۹ و نقش وزارت علوم
داوطلبان امیدوارند وزارت علوم، همانند آزمون دکتری سال ۱۳۹۹، در این روند ورود کند. در آن سال که عینا همین اتفاق علاوه بر رشته روانشناسی در چند رشته دیگر هم رخ داده و اعتراض گستره داوطلبان را در پی داشت، دکتر علی خاکی‌صدیق، معاون آموزشی وقت وزیر علوم، با بیان اینکه «وزارت علوم به دانشگاه‌ها اعلام کرده است که باید تمام ظرفیت خود را در پذیرش دانشجوی دکتری تکمیل کنند» نسبت به اعتراضات واکنش نشان داد. پس از مداخله وی، حدنصاب‌ها بازنگری شد و بسیاری از داوطلبان به فرآیند رقابت در مرحله مصاحبه بازگشتند.
اکنون انتظار عمومی از دکتر واحدی، معاون فعلی آموزشی وزارت علوم، ورود جدی به موضوع و شفاف‌سازی در این زمینه است.
آیا دانشگاه‌ها قانون را نقض کرده‌اند؟
بر اساس حکم رسمی دیوان عدالت اداری در سال ۱۳۹۷، تعیین حدنصاب و تراز داخلی توسط دانشگاه‌ها خلاف قانون مصوب مجلس است. قانون سال ۱۳۹۴ تصریح می‌کند که ۵۰ درصد امتیاز پذیرش دکتری باید به آزمون کتبی سازمان سنجش و ۵۰ درصد به مصاحبه اختصاص یابد؛ لذا تعیین تراز‌هایی که مانع ورود داوطلب به مرحله مصاحبه شوند، این توازن قانونی را نقض می‌کند. با این حال، گزارش‌های میدانی حاکی از بی‌توجهی برخی دانشگاه‌ها به این حکم است.
داوطلبان خواستار پاسخ شفاف و بازبینی در تصمیم دانشگاه‌ها شده‌اند
روند پذیرش دکتری روانشناسی ۱۴۰۴ با عرف علمی، قانون و عدالت آموزشی همخوانی ندارد. داوطلبان بین سازمان سنجش و دانشگاه‌ها سرگردان مانده‌اند، در حالی که مصاحبه‌های علمی پایان یافته و اعتراض آنان پاسخ روشنی در بر نداشته است. ورود وزارت علوم نه تنها یک انتظار، بلکه یک ضرورت قانونی و اخلاقی است. بر اساس گزارش‌های اخیر، بیش از ۱۷۳ هزار داوطلب در آزمون دکتری شرکت کرده‌اند و روانشناسی یکی از پررقابت‌ترین رشته‌هاست. شفافیت در انتشار تراز‌ها و تعداد دقیق دعوت‌شدگان، علل تغییرات سال جاری، و در نهایت بازبینی در برخی تصمیمات می‌تواند ضمن بازگرداندن اعتماد، فرصت تحصیل در دانشگاه‌هایی که از بودجه دولتی ارتزاق می‌کنند را برای دانشجویانی که یک سال تمام برای موفقیت در این آزمون شب و روز تلاش کرده و رتبه‌های درخشان کسب نموده‌اند را فراهم کرده و از ناامیدی نسل جوان نسبت به آینده خود و کشور جلوگیری نماید.