سرویس بین‌الملل خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: رمان «تنهایی سونیا و سانی» (The Loneliness of Sonia and Sunny) تازه‌ترین اثر کیران دسای، نویسنده برجسته هندی-آمریکایی که پیش‌تر نیز توانسته برنده جایزه بوکر شود، در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵ توسط انتشارات Hogarth منتشر شد و بلافاصله در فهرست اولیه جایزه بوکر قرار گرفت. این رمان با ساختاری چندلایه و روایتی گسترده، داستان دو جوان هندی‌تبار را روایت می‌کند که مسیرهای زندگی‌شان در بستر مهاجرت، تنهایی و تضادهای فرهنگ شرق و غرب تلاقی می‌یابد.

رمان از سه بخش عمده (بازگشت به خانه، جدایی و بازآفرینی) تشکیل شده و هر بخش، تصویری جاندار از بحران هویت، کشمکش‌های خانوادگی و جست‌وجوی معنا در دنیایی مدرن ارائه می‌دهد. آغاز رمان با صحنه دیدار تصادفی سونیا و سانی در یک قطار شبانه، بلافاصله مخاطب را با مفهوم تصادف، سرنوشت و پیوستگی نسلی درگیر می‌کند. این مواجهه نخستین، نه تنها نقطه اتصال دو روایت مجزا، که طرحی از تم کلی کتاب است: چگونه تاریخ، خانواده و گذشته‌های حل‌نشده بر سرنوشت نسل جدید سایه می‌اندازد.

سونیا، نویسنده‌ای نوپا که پس از سال‌ها تحصیل و زندگی در ورمونت به هند بازگشته، با بار سنگین خاطرات، انتظارات خانوادگی و طلسمی شوم که ریشه در یک رابطه هنری نافرجام دارد، دست‌وپنجه نرم می‌کند. در سوی دیگر، سانی، خبرنگاری جوان و مهاجر، ساکن نیویورک است و تلاش می‌کند از نظام سنتی خانواده و مادر مستبد خویش فاصله بگیرد اما هیچ‌یک موفق به رهایی کامل از زنجیر گذشته نمی‌شوند.

دسای با بهره‌گیری از روایت‌های کوتاه و مقطعی، هر مرحله از زندگی شخصیت‌ها را در بستر وقایع خانوادگی، نامه‌نگاری‌های سنتی و حتی جزئیات آشپزی و موسیقی ثبت می‌کند. به عنوان مثال، پیوند دو خانواده از رهگذر بازی شطرنج هفتگی پدربزرگ‌ها و آیین رد و بدل کردن غذای خانگی، زمینه‌ساز انتقال مضامین عمیق‌تر عشق، تفاوت نسلی و تناقض میان سنت و مدرنیته می‌شود. در بخش دوم رمان، مهاجرت سانی به نیویورک و بی‌ریشه بودن او در جامعه جدید، به خوبی تضاد میان امیدهای روشنفکرانه نسل مهاجر با ناکامی‌های عاطفی و روانی را برجسته می‌سازد. بخش سوم نیز با تداوم کوشش سونیا برای روایت‌گری و معنابخشی به تجربیات پراکنده، سرفصل کشف هویت و امکان جمع‌بندی زیست‌جهان‌ها را رقم می‌زند.

دسای با هوشمندی از پس توصیف آناتومی خانواده هندی و تعاملات میان نسل‌ها برآمده است: ارتباط سونیا و سانی در بستر خواستگاری سنتی که به شیوه‌ای کمدی و حتی تلخ‌طنز برگزار می‌شود، نه فقط تضاد که تداوم فرهنگ را عیان می‌کند. مضمون تعلق، جدایی و جست‌وجوی خوشبختی مشترک، در هر صفحه از کتاب با جزییاتی زنده—از زندگی دانشجویی ورمونت تا مواجهه با مهاجرت و عشق در نیویورک—رنگ می‌گیرد.

پیوند ساختار و درون‌مایه:

بررسی «تنهایی سونیا و سانی» فراتر از یک عاشقانه یا حماسه خانوادگی صرف، نشان‌دهنده تلاشی تحسین‌برانگیز برای بازنمایی تضادها و مشترکات فرهنگی میان شرق و غرب است. دسای با تقسیم روایت به بخش‌های بازگشت، جدایی و بازآفرینی، پرسش‌هایی بنیادین درباره تعلق، معنا و امکان آشتی گذشته و حال را پیش می‌کشد.

سختی‌های مهاجرت، تناقضات خانوادگی و جست‌وجوی عشق و الهام هنری، همگی با نثری پخته، طنزآمیز و واقع‌نگر پیوند خورده‌اند. از منظر سبک، روایت چندصدایی و بهره‌گیری از خرده‌روایت‌های کوتاه و پرداختن به موضوعاتی چون جایگاه آمریکا در تخیل هندی‌ها و خطرات زیستن به عنوان زنی تنها، غنای تحلیلی اثر را افزون کرده است. «تنهایی سونیا و سانی» با کنار زدن کلیشه‌ها، موفق می‌شود میان رویکرد فلسفی و روایت روزمره پلی ارتباطی برقرار کند و همین ویژگی، اثر را در کنار موفق‌ترین نمونه‌های ادبی معاصر قرار می‌دهد.

در نهایت، آنچه از این رمان بر دل خواننده می‌نشیند، نه تنها نیروی روایی و شخصیت‌پردازی، که مواجهه صادقانه با مفاهیم زمان، فرهنگ و دگرگونی انسان در دوران معاصر است. ویژگی‌هایی که «تنهایی سونیا و سانی» را شایسته داوری در جمع آثار ادبی ماندگار می‌سازد.

رمان «تنهایی سونیا و سانی» پس از انتشار، با نقدهای عمدتاً مثبت و حتی شوق‌انگیز روبه‌رو شد. خالد حسینی این کتاب را «ویرانگر، شاعرانه و عمیقاً عاشقانه» توصیف کرده و جونو دیاز معتقد است «درخشان بودن حتی کافی نیست برای بیان عمق بینش و روشنگری این رمان». از سوی دیگر، اندرو شان گریر با تاکید بر وجه همدلی و تاثیرگذاری اثر، آن را «کتابی دانسته که تا مدت‌ها در دل خواهید داشت».

کرکس ریویو در نقد ستاره‌دار خود، این رمان را «شاهکاری بی‌تکرار» خوانده و ارزیابی نشریاتی مانند Booklist و Publishers Weekly نیز حکایت از استقبال حرفه‌ای و جدی منتقدان دارد. ناموالی سرپل از نثر کتاب و فضای سرشار از لطافت و شوخ‌طبعی آن تعریف کرده و مازا منگیسته، نامزد نهایی بوکر، اثر دسای را «روایتی درباره دو جوان و خانواده‌هایی دانسته که نمی‌توان کتاب را زمین گذاشت».

اثر از دید هیئت داوران بوکر ۲۰۲۵ نیز تحسین شده است. آن‌ها تصریح کرده‌اند: «این رمان درباره هندی‌های غربی‌شده‌ای است که دوباره کشورشان را بازمی‌یابند—و به نوعی روایتی درباره جایگاه رمان هندی در جهان است. اثری فراگیر که داستانی رئالیستی-فانتزی را در قلب یک رمان اجتماعی و عاشقانه جای داده و مهارت نویسنده در نادیده نگرفتن حتی کوچک‌ترین جزییات ستودنی است.»

نویسنده؛ کیران دسای و جایگاه او در ادبیات معاصر:

کیران دسای، پدیدآورنده این رمان، پیش از این با خلق آثاری همچون «میراث فقدان» (The Inheritance of Loss) توانسته بود هم جایزه بوکر و هم جایزه حلقه منتقدان کتاب آمریکا را به دست آورد و جایگاه خود را به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین نویسندگان نسل جدید تثبیت کند. دسای متولد هند است و از نوجوانی، مسیر مهاجرت به آمریکا را تجربه کرده؛ همین پیوند دو فرهنگی، ریشه اصلی دغدغه‌های روایی اوست.

در رمان جدید نیز، دیدگاه دوسویه و روایی دسای در عمق روایت قابل تشخیص است. او با نثری بی‌واسطه اما لایه‌مند، نسبت به تنش‌ها و جذابیت‌های زندگی مهاجر، بیگانگی نسل‌ها و جست‌وجوی هویت ادبی، نگاهی موشکافانه دارد. نگاه انتقادی-عاطفی او، به جای اتکا به کلیشه‌ها، بر جزئیات زیسته، طنز موقعیت و کنکاش فلسفی استوار است و او را در میان نویسندگان هم‌دوره‌اش متمایز می‌سازد.

منابع: بوک پریزس، آمازون، گاردین