درباره آخرین وضعیت ناوگان حمل و نقل جاده‌ای استان و خدمت‌رسانی در دهه پایانی آخر صفر، معاون حمل و نقل اداره کل حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما عنوان می‌کند: تمام بانک اطلاعاتی را که از ناوگان بین‌شهری وجود دارد، بررسی کرده‌ایم؛ یعنی از ناوگانی که قابلیت تردد در جاده را دارد، در چرخه حمل و نقل استفاده می‌شود. بخشی از ناوگان که مسئولیت سرویس‌دهی به کارخانه‌ها مانند خانگیران سرخس، شرکت‌های خواف و ایران‌خودرو را دارند، امسال هم در دهه پایانی صفر مورد استفاده قرار می‌گیرند که همین ناوگان در اربعین نیز مورد استفاده قرار گرفت.
رضا صحراگرد می‌گوید: به مراکز استان‌هایی مانند اصفهان، کرمان، تهران، شیراز و چند شهری که بیشترین تقاضای سفر را دارند اعلام کرده‌ایم زائران و کاروان‌هایی که برای دهه پایانی صفر به مشهد می‌آیند، بلیت برگشت خود را تهیه کنند و این استان‌ها ناوگانی را که به زائران برای رسیدن به مشهد خدمت داده، در برگشت هم به خدمت بگیرند تا از ناوگان استان‌های دیگر نیز استفاده شود. به طور مثال اصفهان ناوگان فولاد مبارکه را دارد که بسیار کمک‌کننده است و استان‌هایی که صنایع تولیدی قوی دارند، از ناوگان خوبی برخوردار هستند و درخواست داده‌ایم همکاری لازم را داشته باشند.
برنامه‌ریزی برای بازگشت، مهم‌تر از ورود زائران است
وی بر ضرورت برنامه‌ریزی برای سفر به مشهد از سوی زائران تأکید می‌کند و می‌افزاید: زائران در دهه پایانی صفر به تدریج وارد مشهد می‌شوند؛ اما خروج آن‌ها در یک یا دو روز اتفاق می‌افتد که تأکید می‌کنیم حتماً برای بازگشت خود برنامه‌ریزی داشته باشند. در این راستا از ناوگان اتوبوسرانی هم در مسافت‌های کوتاه مثل نیشابور، تربت‌حیدریه و شهرهای دیگر با هماهنگی پلیس‌راه استفاده خواهد شد. ضمن آنکه درخواست داده‌ایم اعزام سربازان نظام‌وظیفه در دو سه روز پایانی ماه صفر صورت نگیرد تا ناوگان فقط برای جابه‌جایی زائران استفاده شود و همه ساله حوزه نظام‌وظیفه این همکاری را با اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای داشته است و در صورت اضطرار از ناوگان اداره‌ها و نیروهای مسلح هم استفاده خواهد شد.
استقرار میز خدمت و تیم‌های نظارتی در پایانه مسافربری
معاون حمل و نقل اداره کل حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی تصریح می‌کند: امسال هم در پایانه مسافربری مشهد میز خدمت خواهیم داشت و از استان‌هایی که تقاضای سفر زیادی دارند، نماینده حضور دارد تا زائر در رسیدگی به موضوعاتش در برخورد با همشهری و هم‌زبان خود از آرامش روانی بیشتری برخوردار باشد. همچنین برای رسیدگی به شکایت‌ها هم از طریق تشکل‌های صنفی، هم به وسیله مسئولان پایانه‌ها و هم از طریق سامانه 141 اقدام می‌شود. در این زمینه 17 تیم نظارتی در استان داریم که چهار تیم در مشهد مستقر هستند تا چنانچه زائری شکایتی را طرح کند، بلافاصله برای رسیدگی در دستور کار قرار بگیرد.
صحراگرد در پاسخ به این پرسش که آیا امسال مانند سال گذشته از ناوگان اتوبوس افغانستان برای جابه‌جایی زائران استفاده می‌شود، توضیح می‌دهد: در مجموع 6 هزار اتوبوس، مینی‌بوس و سواری در خدمت زائران هستند که نرخ‌نامه مصوب دارند و یک غرفه هم برای سواری و مینی‌بوس در پایانه مسافربری مشهد دیده شده تا مسافران به راحتی جابه‌جا شوند. سال گذشته حدود 174 دستگاه اتوبوس از افغانستان برای جابه‌جایی زائران به کار گرفته شد؛ اما امسال از این ناوگان استفاده نمی‌شود.
وی درباره تغییر قیمت کرایه اتوبوس‌ها می‌گوید: هنوز قیمت اعلام نشده و درخواست داده‌ایم اگر قرار بر تغییر است، تا پیش از آغاز پیش‌فروش‌ها قیمت‌ها اعلام شود ضمن آنکه ارائه کد ملی و گذرنامه برای اتباع از مواردی است که برای جابه‌جایی مسافران تأکید داریم.
مطالبه بر زمین مانده نوسازی ناوگان مسافربری
معاون حمل و نقل اداره کل حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی به مطالبات این سازمان به ویژه در بخش نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای می‌پردازد و بیان می‌کند: از وزارت راه و شهرسازی و صمت تقاضا کرده‌ایم تا در بحث واردات تسهیل‌گری صورت بگیرد و ناوگان مسافربری استان مانند ناوگان باری که چابک‌سازی خوبی پیدا کرده، به اتوبوس‌های مسافربری جدید مجهز شود تا میانگین سنی این ناوگان کاهش پیدا کند. در این زمینه نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی و کمیسیون اصل 90 پیگیر هستند.
درباره نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای استان، رئیس کانون انجمن‌های کارفرمایی صنفی حمل و نقل مسافر خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما تشریح می‌کند: در دو سال و نیم گذشته در استان شرکت‌های مسافری برای ورود ۳۰۰ دستگاه اتوبوس درخواست دادند و همه کارهای اداری آن انجام شد؛ اما متأسفانه تاکنون محقق نشده تا بتوانیم اتوبوس‌ها را وارد کنیم و با وجود اینکه بخش خصوصی می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند؛ ولی هیچ حمایتی مانند تخصیص ارز صورت نگرفته است. دولت در این زمینه پولی نمی‌پردازد و فقط باید تسهیل‌گری کند. این موضوع را از اداره کل راهداری استان خراسان رضوی، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و وزیر راه و شهرسازی پیگیری کردیم و در استان، فرمانداری و استانداری در جریان موضوع هستند؛ اما واردات اتوبوس‌های مسافری از اراده استان خارج بوده و کشوری است و وزارتخانه‌ها باید این کار را انجام بدهند.
سن ناوگان اتوبوسی استان 14 تا 17 سال است
سید هاشم بنی هاشمی می‌گوید: تخصیص ارز در این زمینه اتفاق نیفتاده و ما با فرسودگی کامل اتوبوس‌ها مواجه هستیم و در حال حاضر با وجود اینکه خراسان رضوی بالاترین آمار جابه‌جایی مسافر را دارد، سن ناوگان مسافربری آن 14 تا 17 سال بوده و بسیار بالاست؛ اما با وجود همه فرسودگی که این ناوگان دارد، اجازه نداده‌ایم مشکلی برای زائران پیش بیاید و برای دهه پایانی صفر آمادگی کامل را داریم. تعداد اتوبوس‌های استان حدود هزار و 600 دستگاه است که دست‌کم 400 دستگاه اتوبوس کمبود داریم. در بهترین شرایط تا هزار دستگاه اتوبوس ظرفیت اضافه شدن دارد و حدود 3هزار دستگاه اتوبوس از استان‌های دیگر برای کمک گرفته‌ایم تا در شهر مشهد حاضر باشند و مسافران را جابه‌جا کنند.
باز هم پای تخصیص ارز در میان است
عضو اصلی هیئت مدیره کانون انجمن‌های صنفی حمل و نقل مسافر کشور در ادامه عنوان می‌کند: هزینه یک اتوبوس در اروپا حدود 30 میلیارد تومان است که با ارز دولتی تقریباً 13 میلیارد تومان می‌شود. برای بخشی از این مبلغ رانندگان می‌توانند وام دریافت کنند؛ اما ارز دولتی تخصیص پیدا نمی‌کند و بیشتر این موانع به وزارت صمت برمی‌گردد که باید تسهیل‌گری لازم را انجام دهد؛ ولی نه تنها این اتفاق نمی‌افتد؛ بلکه موانع در زمینه اعطای وام هم مزید علت شده است. بخش خصوصی با توجه به نیازی که احساس می‌کند، حاضر است در این زمینه نهایت همکاری را داشته باشد و حداقل سرمایه‌ای که در توان دارد، برای نوسازی ناوگان فرسوده حمل و نقل استان بگذارد؛ اما توان بخش خصوصی به ویژه رانندگان محدود است و باید دولت تسهیل‌گری لازم را داشته باشد.
پیمانکاران راهداری 900 میلیارد تومان طلب دارند
درباره مطالباتی که از سوی راهداری خراسان رضوی از دولت در دستور کار است، معاون راهداری اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی اظهار می‌کند: حوزه ساخت و ساز راه‌ها بر عهده راهداری استان نیست؛ اما در بحث نگهداری، پیمانکاران حدود 900 میلیارد تومان مطالبه دارند که برای برنامه‌ریزی‌های آینده و بهسازی راه‌ها نیازمند تأمین اعتبار جدی است.
با وجود تأکید مسئولان حمل و نقل خراسان رضوی بر آمادگی کامل ناوگان جاده‌ای برای جابه‌جایی زائران دهه پایانی صفر، واقعیت‌ها نشان می‌دهد این آمادگی بیش از آنکه بر پایه توانمندی واقعی ناوگان باشد، بر اساس مدیریت اضطراری، استفاده از ناوگان استان‌های معین و فشار دوچندان بر ناوگان فرسوده موجود شکل گرفته است.
سن بالای ناوگان، کمبود دست‌کم ۴۰۰ دستگاه اتوبوس و ناتوانی در نوسازی به دلیل مشکلات ارزی و بی‌عملی وزارتخانه‌های صمت و راه، آینده حمل و نقل زائران را نگران‌کننده کرده و در حالی‌که بخش خصوصی تمایل به سرمایه‌گذاری دارد، نبود حمایت و تسهیل‌گری دولت عملاً این ظرفیت را بدون استفاده گذاشته است.
از سوی دیگر، پیمانکاران راهداری با مطالبات انباشته ۹۰۰ میلیارد تومانی روبه‌رو هستند که می‌تواند در آینده، نگهداری جاده‌ها و کیفیت خدمات را تهدید کند. هرچند حضور میز خدمت و تیم‌های نظارتی در پایانه‌ها برای کاهش مشکلات لحظه‌ای زائران اقدام مثبتی است؛ اما چالش ساختاری ناوگان فرسوده و بدهی‌های پیمانکاران، سایه‌ای سنگین بر پایداری این آمادگی انداخته که باز هم نشان می‌دهد خراسان رضوی بدجور در چاله زیرساخت گرفتار است.