به گزارش شهرآرانیوز؛ نماز یک ظاهر دارد که همین حرکات و رفتار‌هایی است مثل رکوع و سجود که در رساله‌ها و احکام درباره شرایط صحت آنها سخن گفته می‌شود. یک باطن و روح هم دارد که علمای اخلاق در آداب قلبی نماز از آن سخن می‌گویند و آن، شرط قبولی نماز است. در این مطلب ویژه می‌خواهیم بعضی راهکار‌هایی را که علما برای تحصیل حضور قلب بیان کرده‌اند، بررسی کنیم.
به مخاطب نماز، توجه کن!
باید در نماز توجه کنی که در مقابل چه کسی ایستاده‌ای و چه کسی به تو توجه کرده است و اینکه فرمود رحمت خدا، نمازگزار را فرامی‌گیرد و فرمود بنده من! وقتی به نماز می‌ایستی، آن‌چنان به تو توجه می‌کنم که انگار تنها تو یک بنده را دارم، ولی تو چنان به من توجه می‌کنی که انگار چندین خدا داری!
رهبر معظم انقلاب در این باره می‌فرمایند: حضور قلب یعنی اینکه شما وقتی نماز می‌خوانید، بدانید دارید با کسی حرف می‌زنید، مخاطب دارید. توجه به این داشته باشید. گاهی هم حواس انسان پرت می‌شود؛ عیبی ندارد؛ به‌مجرد اینکه باز حواس انسان جمع شد، همان حالت و احساسِ داشتن مخاطب را در خودش احیا کند و زنده نگه دارد؛ این حضور قلب است.
زنبور‌های ناخوانده
استاد فاطمی‌نیا می‌گویند: آیت‌ا... العظمی آقای بهجت (قدس‌ا... نفسه‌الزکیه) کلامی دارد درباره حضور قلب در نماز که خیلی مهم است. این را گوش کنید؛ ان‌شاءا... در نمازتان تفاوت به وجود می‌آید، من را هم دعا می‌کنید. مفاد کلامشان این است که در مسئله حضور قلب، یک ورود داریم یک توقف. ورود چیست؟ ببینید یک وقت افکار خودشان می‌آیند. ورود افکار دست ما نیست. مولوی این افکار را به زنبور تشبیه کرده؛ زنبور خودش می‌آید؛ تو که دعوتش نکرده‌ای.
شما فردا مهمان دارید، ده‌پانزده نفر را دعوت کرده‌اید. حالا دارید نماز می‌خوانید. این فکر مهمانی مثل زنبور می‌آید وارد مغز می‌شود. «فردا مهمان دارم»، ولی توقف با خودت است. می‌توانی توقف نکنی، وقتی آمد: «راست می‌گوید ها، مهمان داریم. سالادش چطور باشد؟ به کدام مهمانخانه بگویم؟ چطور باشد؟». اینها با خودت است. دیگر خراب نکن. ایشان می‌فرمودند اینها که بی‌اختیار می‌آید، مضر نیست، اما توقف دست ماست.
آنجا دیگر فکرت را عوض کن و ادامه نده. بعضی‌ها روی فکری که می‌آید، متوقف می‌شوند؛ مثلا «من فردا بروم پیش فلان کس، پول قرض بگیرم»، خب این می‌آید [روی فکر متوقف می‌شود]، یک وقت می‌بیند دارد می‌گوید السلام‌علیکم، در دفتر این آقاست! دارد برایش چک می‌نویسد، همه نمازش شد همین، این نشد.
یادتان باشد آیت‌ا... بهجت درباره حضور قلب در نماز می‌گوید ورود دست ما نیست، اما توقف دراختیار ماست. بنده این مطلب را به این فرمایش آیت‌ا... بهجت (ره) حاشیه می‌زنم و آن، این است که اگر به این فرمایش آیت‌ا... بهجت (ره) عمل شود، ممکن است به‌تدریج افکاری که بدون اختیار می‌آیند، کمتر شوند و آن حال حضور و توجه، تمام نماز را بگیرد.
آراستگی در حضور قلب شما مؤثر است
هنگام نماز باید توجه داشته باشیم که لباس و فضای اطرافمان، خیلی بر روحیه‌مان تأثیر می‌گذارد. باید برای گرامی داشتن نماز، آن را با تشریفات خاصش خواند و این یعنی همان چیز‌هایی که به‌عنوان مستحبات ذکر شده است؛ مثل عطر زدن و لباس خوب، تمیز و سپید پوشیدن. مکان هم خیلی مهم است که عوامل حواس‌پرتی، اطرافمان نباشد؛ روبه‌روی محل رفت‌وآمد یا تلویزیون نایستیم. واقعا این موارد برای رسیدن به حضور قلب و تمرکز در نماز مؤثر است.
استاد قرائتی در این باره می‌گوید: سلام خدا و رضوان خدا بر اولیای خدا! امام زین‌العابدین (ع) چنان لباس می‌پوشید که وقتی به مسجد می‌رفت، مردم گفتند به خانه عروس می‌روی؟ فرمود به خانه خالق عروس می‌روم. سر نماز با لباس خوب باشید. قرآن می‌گوید مسجد مانند سالن عروسی باشد؛ همه شیک بپوشند و همه عطر بزنند. همین‌طور که بچه‌ها عروسی را دوست دارند، مسجد را هم دوست داشته باشند.