همشهری آنلاین، فاطمه عباسی: در دهه سوم مرداد، روز جهانی عاشقان کتاب قرار دارد؛ روزی برای تقدیر از کسانی که دنیا را از ورای کلمات، داستان‌ها و اندیشه‌ها می‌بینند. برای این عشاق، کتاب‌فروشی‌ها صرفاً یک فروشگاه نیستند، بلکه پناهگاه‌هایی برای آرامش و مقصدهایی برای یک سفر فرهنگی تمام‌عیار به شمار می‌روند. خوشبختانه تهران، پایتخت ایران، از این بهشت‌های زمینی کم ندارد. این شهر میزبان راسته‌ها و مجموعه‌هایی است که دیگر تنها محلی برای خرید کتاب نیستند، بلکه به مقصدهای فرهنگی و تفریحی کاملی تبدیل شده‌اند.
در این مکان‌ها می‌توان ساعت‌ها غرق در دنیای کتاب شد، سپس در کافه‌ای دنج نفسی تازه کرد، به تماشای یک فیلم نشست یا حتی از لذت خرید در یک مرکز تجاری مدرن بهره‌مند شد. این تلفیق هوشمندانه فرهنگ با تفریح، گشت‌وگذار در راسته‌های کتاب تهران را به تجربه‌ای بی‌نظیر برای هر شهروند و گردشگری تبدیل کرده است. به بهانه این روز جهانی سفری می‌کنیم به قلب این پاتوق‌های دوست‌داشتنی.
شاهرگ اصلی فرهنگ مکتوب پایتخت
وقتی نام کتاب در تهران به میان می‌آید، نخستین نشانی، «خیابان انقلاب» است. این راسته قدیمی و همیشه شلوغ، قلب تپنده بازار کتاب ایران است و از کتاب‌های درسی و دانشگاهی گرفته تا نایاب‌ترین عناوین ادبی و تاریخی، همه‌چیز اینجا یافت می‌شود. انقلاب فقط یک خیابان نیست؛ یک خاطره جمعی است؛ پاتوقی برای دانشجویان، روشنفکران و هرکسی که به‌دنبال گنجی کاغذی می‌گردد. قدم‌زدن در پیاده‌روهای آن و سرک‌کشیدن به پاساژها و کتاب‌فروشی‌های قدیمی و جدیدش خود یک ماجراجویی است. کافه‌های متعدد این خیابان نیز بخشی جدانشدنی از هویت آن‌اند که مکانی برای استراحت و گپ‌وگفت‌های فرهنگی پس از یک خرید دلچسب فراهم می‌کنند.
پاتوقی شیک و روشنفکرانه
اگر به‌دنبال تجربه‌ای آرام‌تر، شیک‌تر و متمرکزتر بر ادبیات و هنر هستید، «خیابان کریمخان زند» مقصد شماست. این راسته با کتاب‌فروشی‌های مدرن و خوش‌سلیقه‌ای مانند نشر چشمه، نشر ثالث و کتاب ویستا به پاتوقی برای دوستداران ادبیات داستانی، شعر و علوم انسانی تبدیل شده است. ویترین‌های جذاب، فضای داخلی دلنشین و تمرکز بر کتاب‌های باکیفیت، حس‌وحال متفاوتی نسبت به شلوغی انقلاب دارد. کریمخان جایی است که می‌توانید با آرامش در میان قفسه‌ها قدم بزنید، با فروشندگان کتاب درباره نویسندگان محبوبتان صحبت کنید و درنهایت، کتاب در دست، در یکی از کافه‌های دنج همان حوالی نخستین صفحاتش را بخوانید.
تجربه مدرن فرهنگ و تفریح
«باغ کتاب تهران» تعریف کتاب‌فروشی را از یک فضای محدود به یک مجموعه فرهنگی-تفریحی عظیم تغییر داده است. این مجموعه که به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کتاب‌فروشی‌های جهان شناخته می‌شود، تنها مکانی برای خرید کتاب نیست. اینجا یک مقصد کامل برای خانواده‌هاست. در کنار قفسه‌های بی‌پایان کتاب برای بزرگسالان و کودکان می‌توانید از پردیس سینمایی مجهز، باغ علم نوجوان و کافه‌ها و رستوران‌های متعدد آن نیز استفاده کنید. فضای باز و معماری مدرن باغ کتاب، آن را به مکانی ایده‌آل برای گذراندن یک روز کامل فرهنگی و تفریحی تبدیل کرده است که در آن لذت کتاب با سرگرمی‌های دیگر در هم می‌آمیزد.
شعبه‌های فرهنگ در دل محله‌ها
«شهر کتاب» یک نام نیست، یک ایده موفق است که فرهنگ و کتاب را به نقاط مختلف شهر و حتی کشور برده است. این فروشگاه‌های زنجیره‌ای با ایجاد فضایی استاندارد و دلپذیر تنها به فروش کتاب محدود نمی‌شوند. در اغلب شعبه‌های شهر کتاب می‌توانید لوازم‌التحریر، محصولات فرهنگی، موسیقی و صنایع‌دستی نیز پیدا کنید. وجود یک کافه کوچک در بسیاری از این شعب، آنها را به پاتوقی فرهنگی در دل محله‌ها تبدیل کرده که دسترسی به کتاب و محصولات فرهنگی باکیفیت را برای همه آسان‌تر کرده و نقش مهمی در ترویج کتابخوانی ایفا می‌کند.
شکوه معماری در ستایش کتاب
در قلب یکی از بزرگ‌ترین مراکز خرید جهان، یک گنجینه باشکوه قرار دارد: «کتابخانه جندی‌شاپور ایران‌مال». اینجا فراتر از یک کتاب‌فروشی یا کتابخانه معمولی، یک اثر هنری و معماری خیره‌کننده است که با الهام از کتابخانه‌های کلاسیک جهان و با چوبکاری‌های بی‌نظیر، فضایی آرام و روحانی برای مطالعه و گشت‌وگذار دارد. بازدید از این کتابخانه تجربه‌ای منحصربه‌فرد است که در آن، شکوه معماری با عظمت دنیای کتاب پیوند می‌خورد. این مکان ثابت می‌کند که کتاب می‌تواند حتی در مدرن‌ترین و تجاری‌ترین فضاها نیز جایگاه ویژه و محترم خود را داشته باشد.
جرعه‌ای آرامش در میان کلمات
در هیاهوی پایتخت گاهی لذت کتابخوانی با عطر قهوه و طعم یک تکه کیک دوچندان می‌شود. «کافه‌کتاب‌ها»، این پاتوق‌های فرهنگی دنج که در سال‌های اخیر در گوشه‌وکنار تهران گسترش یافته‌اند، ترکیبی دلنشین از لذت مطالعه و معاشرت را به شما هدیه می‌دهند. از کافه‌های قدیمی و نوستالژیک در حوالی خیابان انقلاب و کریمخان گرفته تا فضاهای مدرن و شیک در شمال و غرب تهران، هریک با معماری و منوی خاص خود میزبان کتاب‌دوستان‌اند. این مکان‌ها فقط جایی برای خرید کتاب نیستند؛ بلکه به فضایی برای برگزاری جلسات نقد، رونمایی کتاب، گپ‌وگفت‌های فرهنگی و حتی کار و مطالعه در سکوت تبدیل شده‌اند و ثابت می‌کنند که کتاب همچنان می‌تواند محور گرم‌ترین محافل شهری باشد.
یادی از گذشته
پیش از آنکه خیابان انقلاب به قلب تپنده کتاب ایران تبدیل شود، این افتخار از آنِ «خیابان ناصرخسرو» بود. در دهه‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ این خیابان مرکز اصلی چاپخانه‌ها، ناشران و کتاب‌فروشان تهران قدیم بود. روشنفکران و اهل قلم آن دوران برای تهیه جدیدترین آثار و بحث و تبادل نظر در این راسته گرد هم می‌آمدند. بوی مرکب چاپ و کاغذ، فضای جدانشدنی ناصرخسرو بود. اگرچه امروز این خیابان بیشتر با کاربردهای دیگری شناخته می‌شود، اما هنوز هم می‌توان ردپای تاریخ فرهنگ مکتوب پایتخت را در گوشه‌وکنار آن جست‌وجو کرد.