به گزارش ایرنا، شهر زاهدان، به عنوان یکی از کلانشهرهای مهم منطقه، این روزها با پدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند که نه تنها زیبایی بصری شهر را تحت‌الشعاع قرار داده، بلکه آرامش و امنیت روانی شهروندان را نیز هدف قرار داده است.
تکدی‌گری متکدیان در نقاط مختلف شهر، از پشت چراغ قرمز چهارراه‌ها و ورودی مراکز خرید گرفته تا قلب بازار و پیاده‌روهای شلوغ، حضوری محسوس دارند و بیشتر با اصرار و تکرار، باعث آزار و اذیت عابران می‌شوند. این پدیده به‌ویژه در ساعات پیک ترافیک و ایام خاص، ابعاد نگران‌کننده‌تری به خود می‌گیرد.
حضور متکدیان با ظاهر نامناسب در نقاط کلیدی شهر، تصویری ناخوشایند از محیط شهری ارائه می‌دهد که با تلاش‌های شهرداری برای زیباسازی مغایرت دارد. یکی از اصلی‌ترین شکایات مردمی، اصرار و سماجت متکدیان برای دریافت کمک بوده که این مزاحمت‌ها به‌ویژه برای زنان و کودکان می‌تواند آزاردهنده باشد و در برخی موارد حتی منجر به احساس ناامنی می‌شود.
مهمترین عواملی که از نظر کارشناسان و مسوولان به رونق و تداوم پدیده تکدی‌گری در زاهدان دامن می‌زند، کمک‌های مردمی استتجربه نشان داده که پدیده تکدی‌گری بیشتر با آسیب‌های اجتماعی دیگری همچون اعتیاد و سرقت‌های خرد همبستگی دارد. بسیاری از متکدیان به دلیل نیاز مالی ناشی از اعتیاد یا سایر مشکلات، ممکن است به سمت جرائم کوچک روی بیاورند.
در این میان یکی از مهمترین عواملی که از نظر کارشناسان و مسوولان به رونق و تداوم پدیده تکدی‌گری در زاهدان دامن می‌زند، کمک‌های مردمی است. گرچه بسیاری از شهروندان با نیت خیر و از سر دلسوزی به متکدیان کمک می‌کنند، اما این کمک‌ها ناخواسته به چندین مشکل اساسی دامن می‌زند که تشکیل شبکه‌های سازمان‌یافته مبنی بر سواستفاده از کودکان و افراد آسیب‌پذیر یکی از آنان است.
کارشناسان معتقدند برای مقابله با این پدیده چندوجهی، صرف جمع‌آوری متکدیان کافی نیست. لازم است تا تمامی دستگاه‌های متولی از جمله شهرداری، نیروی انتظامی، بهزیستی، کمیته امداد و سازمان‌های مردم‌نهاد، با هم‌گرایی و هم‌افزایی، راهکارهای جامع‌تری را به کار گیرند.
به نظر می‌رسد تا زمانی که این چرخه معیوب تغذیه شده توسط کمک‌های ناآگاهانه قطع نشود و راهکارهای جامع و هماهنگ به کار گرفته نشود، پدیده تکدی‌گری همچنان سایه خود را بر چهره شهر زاهدان گسترده خواهد داشت و آرامش شهروندان را بر هم خواهد زد.
آمار نگران‌کننده و چرخه معیوب بازگشت به جرم
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل سیستان و بلوچستان با تأکید بر لزوم اجرای کامل سرفصل‌های آیین‌نامه ساماندهی متکدیان در استان افزود: طیف عمده‌ای از دستگاه‌های متولی شامل فرمانداری، شهرداری، فراجا، بهزیستی، کمیته امداد حضرت امام (ره)، دانشگاه‌های علوم پزشکی و مجموعه‌های مدنی و سازمان‌های مردم‌نهاد، در حوزه پیشگیری و ساماندهی متکدیان دارای وظایف مشخصی هستند. با این حال، شواهد عینی و مستندات بصری در معابر شهری زاهدان نشان می‌دهد که شکاف معناداری بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب و مبتنی بر قانون در خصوص تکدی‌گری وجود دارد.
فرامرز لکزایی با اشاره به جرم‌انگاری پدیده تکدی‌گری تصریح کرد: بر اساس ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی، هر کس تکدی‌گری را حرفه خود قرار دهد و از این راه امرار معاش کند، به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد. چنانچه فرد با وجود توان مالی مرتکب این عمل شود، علاوه بر مجازات مذکور، تمامی اموالی که از طریق تکدی‌گری به دست آورده، مصادره خواهد شد. همچنین، هر شخصی که طفل صغیر یا غیر رشیدی را وسیله تکدی قرار دهد یا افرادی را به این امر بگمارد، به سه ماه تا ۲ سال حبس و استرداد تمام اموالی که از طریق مذکور به دست آورده، محکوم می‌شود.
وی اظهار کرد: بر اساس آیین‌نامه ساماندهی متکدیان، تمامی شهرهایی که مطابق آخرین سرشماری بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارند، مکلف به راه‌اندازی مجتمع اردوگاهی هستند. این مجتمع‌ها مسوولیت نگهداری موقت، شناسایی وضعیت، گروه‌بندی و تعیین تکلیف متکدیان را بر عهده دارند. در این سازوکار، شهرداری وظیفه اساسی شناسایی، جمع‌آوری و تحویل افراد موضوع این مصوبه به مجتمع مذکور را بر عهده خواهد داشت و نیروی انتظامی نیز مکلف به همکاری لازم در این فرآیند است.
چرخه معیوب دستگیری و بازگشت متکدیان به جرم
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل سیستان و بلوچستان با اشاره به آمارهای مرتبط با دستگیری متکدیان در شهر زاهدان، از وجود یک چرخه معیوب انتقاد کرد و گفت: متأسفانه، چرخه دستگیری، عزیمت متکدیان به مجتمع اردوگاهی و آزادی آنان یک چرخه معیوب است که همین امر یکی از دلایل اساسی بازگشت متکدیان به چرخه ارتکاب جرم بوده، به نحوی که در سال ۱۴۰۳، یک‌هزار و ۳۶۵ متکدی از سطح معابر شهر زاهدان جمع‌آوری شدند که شامل ۸۵۱ مرد و ۵۱۴ زن بود؛ علاوه بر این، ۱۵۲ متکدی پسر و ۶۷ متکدی دختر نیز در همین مدت توسط دستگاه‌های متولی جمع‌آوری و به مجتمع اردوگاهی عزیمت یافتند.
وی در تشریح آمارهای سالجاری نیز ادامه داد: در پنج ماه نخست امسال ۷۸۳ متکدی شامل ۴۷۳ مرد و ۳۱۰ زن از معابر شهر زاهدان جمع‌آوری شدند، هرچند به واسطه ضعف در فرآیندهای غربالگری و ساماندهی، عملاً این چرخه باز تکرار می‌شود.
چرخه دستگیری، عزیمت متکدیان به مجتمع اردوگاهی و آزادی آنان یک چرخه معیوب بوده که همین امر یکی از دلایل اساسی بازگشت متکدیان به چرخه ارتکاب جرم استلکزایی بیان کرد: بین تکدی‌گری، تجاهر به اعتیاد و سرقت‌های خرد، همبستگی مستقیم و معناداری وجود دارد، قطعاً با افزایش ظرفیت مراکز ماده ۱۶ و عزیمت معتادین متکدی به مراکز درمان و بازتوانی اعتیاد، می‌توان بسیاری از معضلات شهری را مدیریت کرد.
وی خاطرنشان کرد: سامانه آسیب دیدگان اجتماعی وزارت کشور در خصوص تکدی‌گری در شهر زاهدان راه‌اندازی شده و تا کنون ۱۹۸ متکدی در این سامانه ثبت هویت شدند، این راهبرد با تکمیل پرونده شخصیت و گروه‌های مخاطب ارائه خدمت، می‌تواند به فرآیند ساماندهی متکدیان کمک شایانی کند.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل سیستان و بلوچستان با انتقاد از پیوست‌های فرهنگی ارتقای آگاهی‌های همگانی در خصوص کمک به متکدیان تأکید کرد: متأسفانه، کمک‌های مردمی از باب دلسوزی یا ترحم به این گروه، مهمترین مشوق تکرار تکدی‌گری و افزایش متکدیان در شهر بوده، چرا که برخلاف تصور عموم، بسیاری از متکدیان درآمدهای قابل توجهی از طریق تکدی‌گری کسب می‌کنند و عملاً این درآمدهای هنگفت و غیرقانونی از یک سو انگیزه‌های حرفه‌آموزی و اشتغال ایشان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از جانب دیگر به تشکیل شبکه‌های سازمان‌یافته تکدی‌گری در شهر می‌انجامد.
به گزارش ایرنا، سیستان و بلوچستان با احتساب به مرزهای آبی به عنوان پهناورترین و از لحاظ مرزهای خشکی به‌عنوان دومین استان پهناور کشور بیش از سه میلیون و ۳۷۵ هزار نفر جمعیت در ۲۶ شهرستان دارد.