به گزارش خبرنگار ایرنا، آخرین گزارش‌های منتشر شده از اقدامات بنیاد مسکن فارس تصویری نیمه کامل از وضعیت محرومیت‌زدایی در این استان را ترسیم کرده؛ تصویری که در آن افزون بر دستاوردهای قابل توجه، خلأهای محسوس و چالش‌هایی نیز مشاهده می‌شود که مستلزم توجه جدی مسئولان است.
دستاوردهای کمی؛ پیشرفت در داده‌های آماری
آمار منتشر شده از فعالیت‌های بنیاد مسکن در شهرستان‌های مختلف استان فارس، حکایت از حجم قابل توجهی از پروژه‌های عمرانی دارد.
در شهرستان فیروزآباد اجرای آسفالت معابر روستای سرگر به وسعت ۲هزار و ۵۰۰ متر مربع و روستای باباکمال به مساحت سه هزار متر مربع با تأمین منابع از اعتبارات توازن ۲ و منابع نمایندگان مجلس از جمله اقدامات خوب محرومیت‌زدایی در این منطقه به شمار می‌رود.
محمد ناصر کریمی مدیر بنیاد مسکن شهرستان فیروزآباد، در این زمینه تأکید کرده که این بنیاد با اجرای طرح بهسازی معابر روستایی در ۱۹ روستای این شهرستان اقدامات اساسی به منظور محرومیت‌زدایی انجام داده است.
این آمار نشان می‌دهد که در این شهرستان تنها عملیات زیرسازی در روستاهای باباکمال و سرگر با سه میلیارد ریال اعتبار و تعریف پروژه در روستاهای جهادآباد و جایدشت با ۱۵ میلیارد ریال اعتبار انجام شده است.
در حوزه صدور اسناد مالکیت نیز آمارهای ارائه شده قابل‌تأمل است؛ به گفته متولیان امر تنها در شهرستان فیروزآباد ۴۰۰ پرونده به اداره ثبت ارسال شده که از این میان ۳۵۷ فقره رأی صادر و ۳۰۸ فقره سند به صاحبان واگذار شده است. این در حالیست که در شهرستان شیراز طی سال ۱۴۰۳، تعداد ۵۵۰ جلد سند با مشارکت اداره ثبت صادر شده و در سال جاری نیز ۲۳۰ پرونده به ادارات ثبت ارسال و ۷۰ فقره سند تحویل روستاییان شده است.
طبق گزارش مسئولان در حوزه محرومیت‌زدایی در شهرستان خرامه نیز واگذاری زمین در طرح نهضت ملی به یک هزار و ۴۹ نفر از متقاضیان و پرداخت ۵۹۴ فقره تسهیلات احداث مسکن همراه با اجرای عملیات بهسازی آسفالت در ۱۳ روستای شهرستان به مبلغ چهار میلیارد تومان از دیگر نمونه‌های اقدامات کمی در این عرصه محسوب می‌شود.
در هفته ای که گذشت سید علیرضا حمیدی مدیر کل بنیاد مسکن فارس هم در دیدار با فرماندار جویم اعلام کرده که شهرستان نوبنیاد جویم ظرفیت‌های ممتاز در توسعه روستایی دارد که نباید مغفول بماند.
حسنعلی محمدی نماینده مردم فسا در مجلس شورای اسلامی نیز دیداری با رئیس بنیاد مسکن کشور داشته که در این دیدار تأکید کرده بسیاری از مناطق روستایی این شهرستان قابلیت‌های شگرف در توسعه روستایی دارند که باید از این قابلیت‌ها بهره‌گیری کرد. این درخواست در حالی مطرح می‌شود که عملکرد مشخصی از این قابلیت‌های شگرف و نحوه بهره‌گیری از آنها ارائه نشده است.
از سوی دیگر غلامرضا صالحی رئیس بنیاد مسکن کشور در همین دیدار اعلام کرده که بنیاد مسکن رسیدگی به مسایل و چالش‌های توسعه را یک اصل می‌داند و آن را دنبال می‌کند.
محسن ابراهیمی مدیر بنیاد مسکن شهرستان شیراز هم در هفته جاری درباره روستاهای حاشیه این کلانشهر گفته نزدیکی به شیراز نباید روی مشکلات روستاهای حاشیه این کلانشهر سایه بیندازد.
در هفته جاری جلسه ستاد مدیریت بحران شهرستان سپیدان نیز با هدف مقابله با پیامدهای زلزله برگزار و مقرر شدکه شهرداران اردکان و هماشهر اقدامات لازم را جهت تسریع در صدور پروانه‌های ساختمانی برای واحدهای فرسوده به عمل آورند.
نواقص و کاستی‌های موجود
با وجود آمارهای مطلوب ارائه شده، بررسی عمیق‌تر گزارش‌ها نشان‌دهنده برخی نواقص اساسی در رویکرد و اجرای طرح‌های محرومیت‌زدایی وجود دارد؛ یکی از مهم‌ترین این کاستی‌ها، عدم توزیع عادلانه پروژه‌ها در سطح استان است. در حالی که شهرستان‌هایی مانند جهرم با اجرای آسفالت معابر روستایی به متراژ ۱۷۰ هزار متر مربع با اعتبار ۶۸۰ میلیارد ریال یا شهرستان کازرون با اجرای آسفالت ۱۴هزار متر مربع با اعتبار هفت میلیارد تومان از بودجه‌های کلان برخوردارند، شهرستان‌های دیگر همچون جویم تنها از توجه کلی و عمومی مسئولان بهره‌مندند.
گزارش‌های دریافتی بنیاد مسکن نشان می‌دهد که تمرکز بیش از حد بر پروژه‌های زیرساختی ساده مانند آسفالت معابر است و تأکید کافی بر پروژه‌های تولیدی و اشتغال‌زا وجود ندارد؛ همچنین بخش عظیمی از اعتبارات صرف آسفالت‌ریزی و بهسازی معابر شده است؛در واقع اقدامات اشتغال‌زا و تولیدی که زمینه‌ساز توسعه پایدار روستایی هستند در اولویت قرار نگرفته‌اند.
عدم شفافیت در معیارهای انتخاب پروژه‌ها و توزیع منابع از دیگر کم و کاستی‌ها در ارائه گزارش‌های بنیاد مسکن است؛ این موضوع می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای و عدم توزیع عادلانه منابع بر اساس میزان محرومیت واقعی مناطق شود.
بر اساس آخرین گزارش‌های بنیاد مسکن فارس این استان اخیراً ۹۶۳ پروژه محرومیت‌زدایی را افتتاح کرده و قطار توسعه مناطق روستایی و محروم فارس با هدف کاهش مهاجرت اهالی این مناطق به شهر در حال حرکت است.
اگرچه حجم قابل توجهی از پروژه‌های عمرانی در عرصه محرومیت‌زدایی با اعتبارات میلیاردی اجرا شده که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد اما نواقص اساسی در برنامه‌ریزی، توزیع منابع و عدم تمرکز بر پروژه‌های تولیدی و اشتغال‌زا، کارآمدی کلی این اقدامات را زیر سؤال می‌برد.
ضروری است که بنیاد مسکن به‌جای تمرکز صرف بر آمارهای کمی به کیفیت و تأثیر واقعی پروژه‌ها در زندگی روستاییان و اهالی مناطق محروم توجه کند؛ محرومیت‌زدایی واقعی نیازمند رویکردی جامع است که افزون بر بهبود زیرساخت‌ها بر ایجاد اشتغال، توسعه کسب‌وکار و تقویت اقتصاد محلی متمرکز باشد؛ بدون این تغییر رویکرد، اقدامات کنونی بیشتر جنبه نمایشی خواهد داشت تا تأثیر پایدار بر رفع محرومیت‌ها.