جوان آنلاین: درحالی که تروئیکای اروپا قصد دارد تا اکتبر مکانیسم ماشه را فعال کند، ایران با پشتیبانی مسکو و پکن در حال آماده‌سازی یک ضدحمله حقوقی در شورای امنیت است، چیزی که به گفته عراقچی با این اقدام حقوقی اثبات خواهد شد که اروپایی‌ها پس از نقض تعهدات برجامی و پیروی از سیاست‌های واشینگتن دیگر جایگاهی برای استفاده از این ابزار ندارد.
در آستانه دو ماه مانده به مهلت لغو تحریم‌های ایران، سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) در تکاپوی فعال‌سازی مکانیسم ماشه هستند، اما آن‌گونه که از اظهارات مقامات ایرانی و روسی بر می‌آید، به لحاظ حقوقی غربی‌ها نمی‌توانند این هدف را دنبال کنند. سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران پنج‌شنبه شب در گفت‌و‌گو با شبکه یک درباره فعال‌سازی اسنپ‌بک گفت: «اولاً کسی وجود مکانیسم اسنپ بک در برجام را انکار نکرده است. این کلمه نیست، ولی مکانیسم آن وجود دارد و به دلیل وجود همین مکانیسم بود که جمهوری اسلامی از این مکانیسم استفاده کرده است». او گفت: «الان اروپایی‌ها تا ۲۸ مهر فرصت دارند اسنپ‌بک کنند، اما از نظر ما آنها به خاطر مواضع‌شان از جمله تأکید بر غنی‌سازی صفر که در برجام حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده است، صلاحیت صحبت و به‌کارگیری هیچ بخشی از برجام از جمله اسنپ‌بک را ندارند.»
چالش حقوقی پیش روی اروپا
عراقچی درباره اینکه ایران چگونه می‌تواند در مسیر فعال‌سازی اسنپ‌بک مانع ایجاد کند، گفت: «یک چالش حقوقی بین ما و اروپا وجود دارد و چین و روسیه با ما مواضع یکسانی دارند. ایران و چین و روسیه و سه کشور اروپایی در شورای امنیت چالشی را انجام می‌دهیم که آیا آنها حق اسنپ‌بک دارند یا نه. از نظر ما آنها حق ندارند». وزیر خارجه ایران افزود: «در نامه طولانی و مستدل به دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت استدلال کردم که به دلایل متعدد اینها دیگر عضو برجام نیستند. البته آنها هم می‌توانند مقابله کنند و راه‌هایی را امتحان کنند. در اینکه باید فکری کرد و جلوی اسنپ‌بک را گرفت تردیدی نیست و ما هم تا آخرین لحظه از هیچ تلاشی فروگذار نخواهیم کرد. ما برای مقابله با آن ابزار‌های مختلفی داریم.»
عراقچی با بیان اینکه درباره این مکانسیم بزرگ‌نمایی شده است، گفت: «اسنپ‌بک اگر اتفاق بیفتد، چیز بدی است و خیلی بزرگ‌تر از آنچه بد است، به جامعه معرفی کرده‌اند و جامعه بی‌دلیل نسبت به آن نگران است. تحریم‌های یکجانبه امریکا از تحریم‌های شورای امنیت بزرگ‌تر است و چیزی به تحریم‌های فعلی اضافه نمی‌شود. بیشتر تحریم‌های سازمان ملل، تحریم‌های افراد و شرکت‌هاست. به تحریم‌های اقتصادی ما چیزی بیشتر از وضعیت فعلی اضافه نمی‌شود، اما اجرای آن ممکن است کمی سخت‌تر شود. تحریم بانکی و نفتی در آن وجود ندارد، اما تحریم تسلیحاتی وجود دارد که یک خسران است. ما دوباره به فصل هفتم بازمی‌گردیم که مسائل سیاسی و حقوقی برای ما ایجاد می‌کند. تبعات اقتصادی آن، اما سنگین نیست.»
از سوی دیگر، نمایندگی دائم روسیه در سازمان ملل نیز با ارسال یادداشتی توضیحی به شورای امنیت که به عنوان سند شورا نیز به ثبت رسید، به‌طور رسمی با برنامه آلمان، فرانسه و بریتانیا برای فعال‌سازی مکانیسم موسوم به «اسنپ‌بک» و بازگرداندن قطعنامه‌های تحریمی پیشین شورای امنیت علیه ایران مخالفت کرد. در این یادداشت، مسکو تأکید کرده است که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و مفاد برجام، استفاده از مکانیسم «اسنپ‌بک» تنها زمانی مجاز است که کشور متقاضی، به‌عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان در برجام، تمام مراحل حل‌وفصل اختلافات مندرج در بند‌های ۳۶ و ۳۷ توافق را طی کرده باشد. روسیه تصریح کرد: «آلمان، فرانسه و بریتانیا نه‌تنها این مراحل را طی نکرده‌اند، بلکه خود با عدم اجرای تعهدات برجامی، به‌ویژه پس از خروج امریکا از توافق در می۲۰۱۸، در نقض اساسی برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شریک بوده‌اند».
با وجود اصرار اروپایی‌ها برای عملیاتی کردن مکانیسم ماشه، تهران، مسکو و پکن تلاش دارند هزینه این اقدام را برای اروپا بالا ببرند و مشروعیت آن را زیر سؤال ببرند. اجرای مکانیسم ماشه از سوی اروپا می‌تواند واکنش‌های تند ایران را در پی داشته باشد؛ از جمله کاهش بیشتر همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم و حتی بازنگری جدی در تعهدات برجامی و احتمال خروج از پیمان «ان‌پی‌تی» که این روز‌ها از سوی برخی مقامات تهران مطرح شده است. چنین اقداماتی تنش‌زا از سوی غربی‌ها می‌تواند روند دیپلماسی را متوقف کرده و فضای تقابل را تشدید کند.