آثار هنری استاد فرشچیان، تجلی مضامین دینی هستند؛ به ویژه دو تابلوی «عصر عاشورا» و «ضامن آهو»، جایگاه برجسته‌ای در هنر آیینی ما، دارند.
به بهانه درگذشت این هنرمند نامدار و در آستانه اربعین حسینی، با تعدادی از هنرمندان نگارگر مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی که از شاگردان زنده یاد استاد فرشچیان نیز به شمار می‌آیند، درباره ویژگی‌های شخصیتی و آثار آیینی این هنرمند برجسته، به گفت و گو نشستیم. برای خواندن این گزارش با ما همراه شوید:

ارادت استاد فرشچیان به ائمه اطهار (ع)

استاد حسین رزاقی، یکی از شاگردان برجسته زنده‌یاد استاد محمود فرشچیان است که در زمینه نقاشی ایرانی، نگارگری، تذهیب و گل و مرغ فعالیت می‌کند. او متولد 1338 در مشهد است و از سال 1358 که آثارش را به منزل زنده‌یاد استاد فرشچیان می‌برد، مورد تشویق ایشان قرار می‌گرفت.
این هنرمند با اشاره به اینکه استاد فرشچیان سبک خاص و جدیدی را در نگارگری ایجاد کرد، به خبرنگار آستان نیوز می‌گوید: ایشان ارادت بسیاری به ائمه اطهار (ع) داشتند و علاوه بر خلق اثر با محور سیره اهل بیت (ع)، هر زمان سفارشی در آستان قدس رضوی برای حرم مطهر رضوی قبول می‌کردند، به خاطر این ارادتی که داشتند هیچ وقت دستمزدی از آستان قدس رضوی نگرفتند و معتقد بودند که تمام کارهایی که انجام دادند در راستای ادای دین‌شان به ائمه اطهار (ع)، است.

طراحی منحصر به فرد ضریح مطهر رضوی

رزاقی با اشاره به اینکه طراحی ضریح حرم مطهر رضوی، از جمله اقداماتی است که توسط زنده‌یاد استاد فرشچیان انجام شد، ادامه می‌دهد: آن زمان مدیران آستان قدس رضوی به این نتیجه رسیدند که ضریح به دلیل فرسودگی باید دوباره طراحی و ساخته شود، از این رو، به من و سایر اساتید نگارگری درخواست همکاری برای طراحی ضریح را دادند، آن زمان، استاد فرشچیان برای زندگی به آمریکا رفته بودند و از آنجا که ایشان هنرمندی کاربلد و مذهبی بودند به مدیران وقت آستان قدس، پیشنهاد کردم این سفارش کار را به استاد فرشچیان بدهند که پس از انجام این موضوع، استاد فرشچیان پذیرفت و ضریح را به شکلی منحصر به فرد طراحی کرد و برای این سفارش کار نیز هیچ دستمزدی از آستان قدس رضوی، قبول نکرد.

اهدای آثار هنری به موزه آستان قدس رضوی

استاد رزاقی با اشاره به اینکه، نخستین تابلوی زنده‌یاد استاد فرشچیان که به حرم مطهر رضوی اهدا شد تابلوی معروف عصر عاشورا در سال 69 بود و پس از آن تابلوی «ضامن آهو» و در نهایت 17 اثر از ایشان به موزه آستان قدس رضوی اهدا شد، بیان می‌کند: استاد فرشچیان هر زمان به مشهد سفر می‌کرد، دست پر می‌آمد و همیشه تعدادی از آثارش را برای اهدا به موزه آستان قدس رضوی با خود، به همراه می‌آورد.
این هنرمند اضافه می‌کند: هنوز هم وقتی هنرجویان، دانشجویان رشته هنر و فعالان این عرصه از موزه بازدید می‌کنند، واکنش‌های مثبت و مختلفی نسبت به آثار این هنرمند دینی دارند و این موضوع نشان می‌دهد نقش استاد فرشچیان و آثار او در انتقال هنر دینی به علاقمندان بسیار اثرگذار است.
استاد رزاقی، زنده‌یاد استاد فرشچیان را یکی از هنرمندان نخبه کشور می داند که در کار خودش خبره بود و نگاه عمیقی به هنر دینی داشت.
او متذکر می‌شود: لازم است جلسات مختلفی با حضور هنرمندان از سوی آستان قدس رضوی رضوی برگزار شود تا به صورت مستمر علاوه بر نقد و بررسی آثار زنده‌یاد استاد فرشچیان، به نوعی از آثار و فعالیت‌های هنری ایشان تقدیر شود.

ابداع نگارگری حس‌گرا

استاد رضا مهدوی، هنرمند نگارگر و از شاگردان استاد محمود فرشچیان است که چند سال در محضر ایشان شاگردی کرده و از تجربیات ایشان بهره برده است. وی مدارک ممتاز نگارگری از جهاد دانشگاهی تهران و مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی کشور دارد و همچنین به عنوان مربی و مدرس نگارگری فعالیت کرده است.
این هنرمند در گفت‌وگو با آستان نیوز با اشاره به اینکه استاد فرشچیان نیز مانند سایر هنرمندان با ترکیب رنگ و رعایت مؤلفه‌های نگارگری، آثاری را خلق کرد تا علاقمندان با تماشای آن لذت ببرند، بیان می‌کند: در حقیقت استاد فرشچیان، سبک جدیدی را در نگارگری رقم زد که از آن می‌توان با عنوان «نگارگری حس‌گرا» نام برد، هنری که احساس مخاطب را برمی‌انگیزد و تاثیرات عمیقی بر روح، جان و فکر علاقمندان به هنر نگارگری می‌گذارد.

خلق آثار فاخر انسانی و مذهبی

مهدوی، متذکر می‌شود: استاد فرشچیان هنرمندی شیعی بودند و علاوه بر اینکه در هنر نگارگری، کارهای مذهبی انجام می‌دادند، یک هنرمند کاملا مردمی، اهل تکنیک و خالق آثار فاخر و انسانی بودند.
وی ادامه می‌دهد: در دوران صفویه هم هنرمندانی بودند که به خلق آثار فاخر مذهبی و نگارگری می‌پرداختند، اما هیچ‌کدام به سطح، فکر و استعداد استاد فرشچیان نمی‌رسند.
این هنرمند با اشاره به اینکه استاد فرشچیان به نگارگری و خلق اثر با موضوعاتی همچون پرداختن به سیره ائمه اطهار (ع) بسیار علاقه مند بودند و حتی در سن 80 سالگی نیز به خلق اثر می‌پرداختند، یادآور می‌شود: کارهای خوبی در موزه آستان قدس رضوی از آثار استاد فرشچیان وجود دارد که ساختار همه آنها در سطح بسیار عالی بوده و استاندارد قابل توجهی دارد، این آثار را حتی در حد و وزن آثار نگهداری شده هنرمندان خارجی در موزه های کشورهای جهان است.

هنرمندی متواضع و مردمی

احمد پژمان، از دیگر هنرمندان نگارگر مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی است که طی سال‌های فعالیتش در عرصه هنر، آثاری را با موضوع اتفاق‌های روز خلق کرده است، او در بسیاری از نمایشگاه‌هایی که با موضوع حمایت از فلسطین برگزار شده، به اجرای زنده نقاشی روی بوم پرداخته و خشم و انزجار خود را نسبت به جنایت رژیم کودک‌کش اعلام کرده است.
این هنرمند در گفت‌وگو با آستان نیوز، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های استاد فرشچیان را تواضع ایشان در برابر مردم و ارادت به ائمه اطهار (ع) می‌داند و بیان می‌کند: استاد فرشچیان با ایجاد سبک جدیدی در نگارگری، آثاری را خلق کرد که منحصر به فرد و در سطح جهانی بودند.
پژمان با تاکید بر اینکه استاد فرشچیان هنرمندی کاملا مردمی و متواضع در برابر هموطنانش بود، اضافه می‌کند: تمام آثار ایشان برگرفته از مذهب بود و سیره ائمه اطهار (ع) وجه پررنگ تمام آثاری بود که استاد فرشچیان خلق کرد.