همشهری آنلاین-یکتافراهانی : در حالی‌که در ایران چیزی از آن دیده نخواهد شد، اما برای برخی مناطق زمین، روز ۲۱ سپتامبر، روزی متفاوت خواهد بود.
مرکز توجه آسمان
خورشید همیشه مرکز توجه آسمان بوده است، اما گاه همین تابش بی‌پایان، با سایه‌ای کوچک به پدیده‌ای رازآلود بدل می‌شود. در روز ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۵(سی ام شهریورماه)، شاهد دومین و آخرین خورشیدگرفتگی سال خواهیم بود. این پدیده از نوع جزئی است و تنها در مناطقی چون نیوزیلند، استرالیا، جنوب اقیانوس آرام و بعضی نواحی قطب جنوب قابل مشاهده است. با این حال، اهمیت آن فقط در دیدن یا ندیدن آن خلاصه نمی‌شود. چرا این گرفتگی خورشیدی با وجود پوشش اندک، تا این اندازه مهم است.
یک پدیده نجومی در انتهای تابستان
روز یکشنبه، ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۵، دومین خورشیدگرفتگی سال رخ می‌دهد. برخلاف تصور عموم، این خورشیدگرفتگی از نوع کامل نیست، بلکه «جزئی» است؛ به این معنا که تنها بخشی از خورشید پشت ماه پنهان می‌شود. این پدیده از ایران و اکثر مناطق آسیا قابل رؤیت نیست و فقط ساکنان بخش‌هایی از نیمکره جنوبی همچون نیوزیلند، شرق استرالیا، جزایر اقیانوس آرام جنوبی و جنوبگان می‌توانند آن را مشاهده کنند.
بیشتر بخوانید :
بیشترین پوشش، دور از چشم ما
بیشترین میزان پوشش خورشید در این خورشیدگرفتگی حدود ۸۵ درصد تخمین زده می‌شود و در جنوب اقیانوس آرام اتفاق می‌افتد. در مناطق قابل رؤیت، پدیده‌ای تماشایی رخ خواهد داد که طی آن، ماه به آرامی از مقابل خورشید عبور می‌کند و بخشی از نور آن را کاهش می‌دهد.
فرصتی علمی برای مطالعه خورشید
هرچند این پدیده از نوع جزئی است، اما از دیدگاه علمی همچنان بسیار ارزشمند است. پژوهشگران با بهره‌گیری از چنین گرفت‌هایی، به بررسی فعالیت‌های خورشیدی، لکه‌های خورشیدی و ساختار لبه‌ای خورشید می‌پردازند. این داده‌ها برای پیش‌بینی طوفان‌های خورشیدی، اختلالات مغناطیسی و تأثیرات آن بر ارتباطات ماهواره‌ای بسیار حیاتی‌اند.
پیوند با باورها و سنت‌ها
در بعضی باورهای سنتی، به‌ویژه در آیین‌های هندو، گرفت‌های خورشیدی، حتی زمانی که در منطقه‌ای دیده نمی‌شوند با مفاهیم مذهبی و روحانی خاصی همراه‌اند. خورشیدگرفتگی ۲۱ سپتامبر، مصادف با مناسبت «سَروَ پیترو اَماواسیا» است که برای بزرگداشت نیاکان برگزار می‌شود. در واقع هم‌زمانی آن با این آیین، توجه بسیاری را برانگیخته است.
راه‌های تماشای غیرحضوری
اگرچه در بسیاری از مناطق جهان، این پدیده قابل مشاهده نیست، اما علاقمندان می‌توانند از طریق پلتفرم‌هایی چون «TimeandDate» یا رصدخانه‌های فضایی به صورت آنلاین، این گرفت خورشید را به صورت زنده تماشا کنند. البته کارشناسان هشدار می‌دهند هرگونه تماشای مستقیم خورشید، بدون استفاده از فیلترهای ایمن یا عینک‌های مخصوص خورشیدگرفتگی می‌تواند خطرناک باشد.
بررسی ساختار خورشید
آخرین خورشیدگرفتگی سال ۲۰۲۵، هرچند در محدوده کوچکی از زمین دیده می‌شود و کامل هم نیست، اما اهمیت آن انکارناپذیر است. از منظر علمی، این پدیده فرصتی برای مطالعه ساختار خورشید است؛ از منظر فرهنگی، یادآور سنت‌ها و باورهای دیرینه؛ و برای علاقه‌مندان نجوم، نمایشی دلربا از سازوکار دقیق و منظم کیهان. شاید نتوان آن را از پنجره خانه تماشا کرد، اما قطعاً می‌توان آن را با چشمان ذهن و کنجکاوی علمی دنبال نمود.