به گزارش خبرگزاری ایمنا، هر سال نزدیک فرا رسیدن اربعین چهلم امام حسین (ع) و یارانش زائران زیادی از سراسر جهان به کشور عراق برای زیارت حرم مطهر شهیدان کربلا سفر می‌کنند، قبل از پیاده‌روی اربعین دانستن یک سری نکات واجب و ضروری است که یکی از آنها توجه به تغذیه در پیاده‌روی اربعین، تغذیه بعد از پیاده‌روی و تغذیه قبل از پیاده‌روی است.
پیاده‌روی اربعین با روزهای گرم سال تقارن یافته است و باید زائران در مسیر پیاده‌روی به مقدار کافی آب و مایعات بنوشند، تأمین آب آشامیدنی سالم برای بدن در پیاده‌روی اربعین بسیار مهم و ضروری است زیرا کم آبی بدن منجر به مشکلات زیادی شده و راندمان فیزیکی زائران را در این مسیر کاهش می‌دهد. میان راه پیاده‌روی اربعین به زائران انواع و اقسام غذاهای نذری داده می‌شود، بهتر است تنها هنگام گرسنگی غذا بخورند و از خوردن غذا بیش از حد خودداری کنند، پرخوری موجب پر شدن معده و سنگینی و کرختی و مانع از ادامه پیاده‌روی می‌شود.
درهم‌خوری خوردن چند غذا با یکدیگر است به ویژه هنگامی که غذاها با یکدیگر تناسب نداشته باشند، درهم‌خوری موجب هضم سخت غذاها در معده و کاهش انرژی می‌شود و ضرورت دارد که زائران در طول مسیر پیاده‌روی اربعین از درهم خوری پرهیز کنند.
نکته مهم دیگر اینکه در اربعین حسینی که با گرمای تابستان همراه است دمای هوا در نقاط مرزی کشور گاهی تا ۵۰ درجه بالا می‌رود؛ به نحوی که ازدحام جمعیت در مرزهای خسروی و مهران با گرمازدگی بیشتر زائران همراه می‌شود، یعنی زائران پیاده‌روی اربعین حسینی، بیشترین رویارویی با گرما را دارند و برای پیشگیری از گرمازدگی در پیاده‌روی اربعین، باید نکاتی را جدی بگیرند.
راه‌های پیشگیری از گرمازدگی زائران در پیاده‌روی اربعین
زینب مختاری، دکترای تخصصی تغذیه بالینی، عضو هیئت علمی دانشکده تغذیه و علوم غذایی و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره راه‌های پیشگیری از گرمازدگی زائران در پیاده‌روی اربعین به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در پیاده‌روی اربعین به دلیل قرار گرفتن زائران در شرایط خاص که شامل فعالیت فیزیکی زیاد و قرار گرفتن در گرمای شدید محیط می‌باشد، مدیریت وضعیت آب و الکترولیت بدن بسیار ضروری است، مطالعات علمی نشان می‌دهد که ۷۰ درصد موارد گرما زدگی با تأمین آب و الکترولیت‌های بدن قابل پیشگیری است، برای پیشگیری از گرما زدگی در طول مسیر پیاده‌روی به زائران محترم توصیه می‌شود هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سی سی آب خنک استفاده کنند، معمولاً افراد سالمند احساس تشنگی کمتری دارند به همین دلیل توصیه می‌شود حتی اگر افراد احساس تشنگی هم نداشته باشد این توصیه را رعایت کنند.
وی می‌افزاید: در طول مسیر در کشور عراق بهتر است زائران از آب‌های معدنی، بهداشتی و بسته بندی استفاده کنند و همچنین، فلاسک‌هایی به همراه داشته باشند که آب مصرفی را خنک نگهدارند. باید زائران توجه داشته باشند که خوردن نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه‌ها و آبمیوه‌های صنعتی جذب آب را در بدن آنها کند کرده و خطر کم آبی بدن را افزایش می‌دهد. بنابراین، تا حد امکان از نوشیدن این گروه از نوشیدنی‌ها پرهیز کنند.
عضو هیئت علمی دانشکده تغذیه و علوم غذایی تصریح می‌کند: برای پیاده‌روی‌هایی که حدود چهار ساعت طول می‌کشد در طول مسیر پیاده‌روی طولانی و تعریق زیاد حتماً باید فرد محلول او آر اس (ORS) را از داروخانه تهیه کرده و در طول مسیر همراه داشته باشند، وقتی که زائران پیاده‌روی طولانی مدت چهار ساعت را دارند حتماً باید محلول او آر اس (ORS)یا نوشیدنی مثل دوغ کم نمک را استفاده کنند و بعد از چهار ساعت پیاده‌روی در طول روز باید حتماً منابع غذایی حاوی پتاسیم مثل موز همراه داشته باشد و به دلیل اینکه موز در گرمای هوا زود خراب می‌شود بهتر است از مغزیجات، آجیل‌های کم نمک و دوغ کم نمک در طول مسیر پیاده‌روی اربعین استفاده کند و باید مواد غذایی را در جای خنک نگهداری کرده و استفاده کنند.
لزوم مصرف وعده‌های غذایی کم چرب و میان وعده‌های ساده زائران
وی خاطرنشان می‌کند: در استراحت گاه‌ها در طول مسیر زائران می‌توانند مقداری خاکشیر را با آب، شکر و کمی نمک مخلوط کرده و استفاده کنند و حتی فردی که فشار خون دارد در پیاده‌روی طولانی مدت به دلیل اینکه فرد عرق زیادی می‌کند می‌تواند کمی نمک به این نوع شربت‌ها اضافه کرده و مصرف کند به دلیل بدن انسان زمانی که تعریق زیاد دارد استفاده نمک کم در شربت‌های خانگی برای او لازم است.
مختاری با اشاره به اهمیت وعده‌های غذایی زائران اظهار می‌کند: در وعده صبحانه زائران بهتر است نان سبوس دار به همراه خرما و مغزیجات خام میل کنند و در وعده‌های ناهار و شام غذاهای کم چرب و سبک مصرف کنند. زائران محترم بهتر است از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده پرهیز نمایند به دلیل اینکه غذاهای سرخ شده چرب و سنگین در گرمای هوا برای هضم شدن انرژی زیادی را از بدن زائر می‌گیرد. باید زائران غذاهای ساده و کم چرب بخورند و در میان وعده‌ها خرما، انجیر خشک و مغزیجات کم نمک مصرف کنند به دلیل اینکه انرژی بدن را تأمین کرده و حاوی پتاسیم بوده و از طریق تعریق بدن زائران دفع می‌شود.
وی در خصوص خوردن میان وعده‌های ساده زائران تصریح می‌کند: زائران حتماً در میان وعده‌های غذایی هندوانه، خیار مصرف کنند که حاوی آب و ویتامین بوده و اجازه نمی‌دهد آب بدن آنها در طول مسیر پیاده‌روی کاهش پیدا کند و علاوه بر توجه به این موارد بر اساس پروتکل سامان بهداشت جهانی علاوه بر تغذیه باید پوشش لباس‌های آنها هم مناسب باشد و از کلاه لبه دار، لباس‌های گشاد نخی و کتان استفاده کنند تا گرما جذب بدن آنها نشود و زمان بندی پیاده‌روی را در طول مسیر طوری تنظیم کنند که در ساعت‌های خنک یعنی صبح زود و غروب پیاده‌روی کنند و حتماً دستمال خیس و خنک را روی مچ دست‌ها و صورت و روی گردن بگذارند تا از علائم گرمازدگی در این مسیر جلوگیری شود.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان عنوان می‌کند: علائم گرمازدگی شامل سردرد شدید، گیجی است و معمولاً عرق بدن زائران قطع شده و تپش قلب پیدا می‌کنند و در کنار آن دچار بی اشتهایی هم می‌شوند و دمای بدن آنها بالا می‌رود و وقتی این علائم را پیدا کردند باید به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس برای دریافت خدمات درمانی مراجعه داشته باشند، خوردن مواد غذایی و نوشیدنی‌های حاوی کافئین زیاد مثل قهوه غلیظ و چای پررنگ را حذف کنند به دلیل اینکه ادرار آور بوده و باعث کم آبی بدن می‌شود و می‌توانند بیشتر چای کم رنگ استفاده کنند.
اصول تغذیه زائران از موکب‌ها
وی ادامه می‌دهد: از خوردن مواد غذایی شور همچونچیپس، آجیل‌های پر نمک پرهیز کنند به دلیل اینکه این نوع مواد خوراکی باعث تشنگی زیاد زائران در این مسیر شده و آب و الکترولیت بدن آنها را بهم می‌ریزد، بنابراین باید حتماً زائران در میان وعده غذایی از آجیل خام کم نمک استفاده کنند.
مختاری تاکید می‌کند: کودکان در این مسیر از گروه‌های پر خطر بوده و باید والدین نسبت به کم آبی بدن آنها بسیار حساس باشند و به پوشش لباس‌های کودکان هم در این مسیر توجه کنند و کلاه لبه دار و لباس‌های روشن گشاد و خنک به آنها بپوشانند و مرتب مایعات و آب معدنی به آنها بدهند.
وی در خصوص اصول تغذیه زائران از موکب‌ها اظهار می‌کند: زائران برای تغذیه از موکب‌ها حتماً توجه کنند که موادغذایی کاملاً بهداشتی و سالم را مصرف می‌کنند تا در طول مسیر پیاده‌روی اربعین از مسمومیت غذایی آنها جلوگیری شود. دریافت کافی مایعات داشته باشند. از خوردن غذاهای سرخ شده، چرب و پر نمک پرهیز کنند. مصرف نان سبوس دار، غذاهای کم چرب و کم نمک و میان وعده‌های پرانرژی و پرپتاسیم نظیر مغزیجات خام و میوه‌های خشک را در اولویت قرار دهند، زائران در این مسیر سعی کنند غذاهای داغ را بخورند که میکروب آنها از بین رفته باشد و باعث مسمومیت غذایی آنها نشود و همه نکات را باید جوانان رعایت کنند و برای اطفال و سالمندان رعایت و توجه به این موارد باید چند برابر انجام گیرد و زائرانی که در این مسیر گرما زده شدند حتماً تحت خدمات درمانی اورژانس قرار بگیرند.
به وضوح پیدا است که در پیاده‌روی اربعین، تغذیه مناسب و بهداشتی اهمیت زیادی دارد زائران باید از غذاهای سبک و مقوی به ویژه میوه‌ها و خوراکی‌های حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده مانند خرما و آجیل، استفاده کنند. همچنین، مصرف به اندازه آب و پرهیز از غذاهای سنگین و پرچرب ضروری است. توجه به بهداشت مواد غذایی و شست‌وشوی دست‌ها قبل از غذا خوردن نیز از بروز بیماری‌های گوارشی جلوگیری می‌کند.
زائران برای پیشگیری از گرمازدگی در پیاده‌روی اربعین، باید مایعات فراوان و خنک بنوشند، از لباس‌های گشاد و نخی استفاده کنند و در گرم‌ترین ساعات روز از فعالیت بدنی شدید خودداری کنند. همچنین، به توصیه پزشکان، مصرف مایعات دارای الکترولیت مانند آبلیمو یا شربت خاکشیر و تخم شربتی می‌تواند مفید باشد. از پوشاندن تمام مواضع پوستی با پارچه نخی و کلاه و عینک آفتابی برای محافظت از سر و چشم غافل نشوند.
زائران بدانند که جمعیت هلال‌احمر در کربلا، نجف، سامرا و کاظمین پایگاه درمانی‌دار، در این مراکز، خدمات بهداشتی و درمانی به زائران ارائه می‌شود و زائرانی که دچار گرمازدگی می‌شوند، می‌توانند برای درمان و استراحت به مراکز درمانی هلال‌احمر در طول مسیر مراجعه کنند.