سیدمحمود سادات در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایرنا درباره اقدامات سازمان اسناد و کتابخانه ملی در حوزه تاریخ شفاهی، گفت: در نظر داریم تاریخ شفاهی حوزه گسترده‌ای را در سازمان تهیه کنیم، بخشی از این اقدمات توسط کارشناس‌های سازمان و بخشی توسط پژوهشگران خارج از سازمان انجام می‌شود.پژوهشگران افرادی را شناسایی و با آن‌ها مصاحبه می‌کنند و مصاحبه‌ها به شکل استاندارد تدوین می‌شود.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی شیوه‌نامه استاندارد مصاحبه در قالب تاریخ شفاهی را تنظیم کرده است
معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی با اشاره به تنظیم شیوه‌نامه استاندارد مصاحبه در قالب تاریخ شفاهی، افزود: این شیوه‌نامه در حال چاپ است و افراد می‌توانند با استفاده از این شیوه‌نامه مصاحبه‌هایی استاندارد در قالب تاریخ شفاهی تهیه و تدوین کنند. در کتابخانه ملی از این شیوه‌نامه پیروی می‌کنیم و درنظر داریم آن را برای افرادی که در حوزه تاریخ شفاهی فعالیت می‌کنند، ارسال کنیم.
او با اشاره به اینکه توجه به تاریخ شفاهی به خصوص در حوزه جنگ این روزها افزایش یافته، توضیح داد: نمی‌توان گفت محتوایی که در قالب تاریخ شفاهی تهیه می‌شود، بی‌اشکال است، بیشتر این تولیدها استاندارد نیستند. در حالیکه تاریخ شفاهی اگر استاندارد باشد، آیندگان می‌توانند از آن استفاده کنند. یکی از مسائل مربوط به تاریخ شفاهی این است که اطلاعات را برای مورخ آینده جمع‌آوری می‌کند و ما باید به آن جوری نگاه کنیم که ۲۰۰ سال دیگر یک مورخ می‌خواهد از آن‌ها استفاده کند.
معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی درباره ضرورت توجه به استانداردها در تهیه تاریخ شفاهی توضیح داد: اگر این استانداردها امروز تایید شود، می‌تواند مورد استفاده پژوهشگری که ۲۰۰ سال بعد می‌خواهد از آثار در حوزه تاریخ شفاهی استفاده کند، قرار بگیرد؛ اگر استاندارد نباشد، برای پژوهشگر قابل استفاده نیست. برای همین ضرورت تالیف شیوه‌نامه استاندارد را در کتابخانه ملی احساس کردیم.
سیدمحمود سادات معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی
تاریخ شفاهی برای کشور ما ضروری است
سادات با اشاره به اتفاق‌های مهم تاریخی در ایران و لزوم ثبت آن‌ها گفت: اگر در هر کشوری مانند کشور ما یک جنگ پشت سر گذاشته شده بود، حتما ضرورت داشت در حوزه تاریخ شفاهی فعالیت انجام بدهد، این در حالی است که در ۱۰۰ سال اخیر جنگ، کودتا و انقلاب را پشت سر گذاشتیم و همه این‌ها رخدادهای تاریخی است که افراد در آن‌ها کنشگر یا شاهد عینی بودند.
در تاریخِ شفاهیِ تصویری فردِ راوی، برخی از صحبت‌هایش را با «زبان بدنش» بیان می‌کند
معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی با اشاره به مصاحبه‌هایی که این کتابخانه در دهه ۷۰ انجام داده است، ادامه داد: برخی از این مصاحبه‌ها فقط به شکل صوتی تهیه شده است، از طرفی مصاحبه‌های این روزها همه به شکل تصویری هم تدوین می‌شود تا کیفیت بالای تصویری داشته باشد.
به گفته او تهیه تاریخ شفاهی تصویری از این لحاظ اهمیت دارد که در آن فرد راوی، برخی از صحبت‌هایش را با «زبان بدنش» بیان می‌کند و حس و حالی را ادا می‌کند که این حس و حال در تصویر بهتر از صوت یا متن نمایش داده می‌شود، زیرا در نوشتار امکانات محدود است و برای مثال می‌توان توضیح‌هایی را در پرانتز درباره حس آن فرد نوشت.
کتاب‌هایی که نمی‌توان زمین گذاشت
سادات با تاکید بر برنامه‌ریزی مفصل کتابخانه ملی برای تاریخ شفاهی، افزود: برای کتاب‌هایی که در حوزه تاریخ شفاهی منتشر می‌کنیم، جلد یکسان طراحی کردیم. کتاب «اینجا آفتاب زودتر بر من طلوع می‌کند» خاطرات اسارت غلامرضا بیکسیان است؛ از افرادی که به شوروی رفت و آنجا سر از تبعید در سیبری در آورد.
متون این آثار به اندازه‌ای جذاب هستند و ویرایش اساسی روی آن‌ها انجا شده است، که اگر مخاطبان این کتاب‌ها را دست بگیرند، نمی‌توانند آن را نیمه‌کاره رها کنند
معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی با تاکید بر جذابیت تاریخ شفاهی برای افرادی که به این حوزه علاقه دارند، ادامه داد: در این مجموعه کتاب‌های دیگری مانند خاطرات غلامحسین بیگدلی با عنوان «از کاخ‌های شاه تا زندان‌های سیبری»، خاطرات حسن‌علی پورحسنی در سیبری با عنوان «کالیما»، خاطرات علی طاهرزاده از سال‌های اسارت در شوروی با عنوان «مرا ببخش مادر» و خاطرات ناصر اویسی در کتاب «یادمانده‌هایی از حزب توده ایران» جمع‌آوری شده است.
او با تاکید بر جذابیت کتاب‌هایی که در حوزه تاریخ شفاهی در کتابخانه ملی تالیف و منتشر می‌شود، ادامه داد: متون این آثار به اندازه‌ای جذاب هستند و ویرایش اساسی روی آن‌ها انجا شده است که اگر مخاطبان این کتاب‌ها را دست بگیرند، نمی‌توانند آن را نیمه‌کاره رها کنند.
معاون پژوهش و منابع دیجیتال کتابخانه ملی با اشاره به اینکه کتاب «اینجا آفتاب زودتر بر من طلوع می‌کند» هشتادویکمین عنوان در حوزه تاریخ شفاهی کتابخانه ملی است، گفت: این کتاب آخرین اثری است که تا به امروز(مرداد ۱۴۰۴) منتشر شده است. از جمله این کتاب‌ها می‌توان به کتاب «قصه غربت تقریب» به اهتمام غلامرضا امیرخانی و مهدی مظفری‌ساوجی و «قرآن و طبیعت» تالیف عبدالکریم بی‌آزار شیرازی اشاره کرد.