شناسهٔ خبر: 74221208 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: بولتن‌نیوز | لینک خبر

معمای اورانیوم‌های گمشده؛ نگاهی به یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های هسته‌ای جنگ سرد

عملیات آپولو: آیا اسرائیل بمب اتمی خود را با اورانیوم سرقت‌شده از آمریکا ساخت؟

بین سال‌های ۱۹۵۷ تا ۱۹۷۸، شرکت آمریکایی مواد و تجهیزات هسته‌ای (NUMEC) در شهر آپولو، پنسیلوانیا، به مرکز یکی از بزرگترین اسرار اتمی تاریخ تبدیل شد. در طول دو دهه فعالیت این کارخانه، بیش از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با درجه بالا (HEU) ناپدید شد؛ ماده‌ای حیاتی که ستون فقرات ساخت یک بمب اتمی است.

صاحب‌خبر -

گروه بین الملل: بین سال‌های ۱۹۵۷ تا ۱۹۷۸، شرکت آمریکایی مواد و تجهیزات هسته‌ای (NUMEC) در شهر آپولو، پنسیلوانیا، به مرکز یکی از بزرگترین اسرار اتمی تاریخ تبدیل شد. در طول دو دهه فعالیت این کارخانه، بیش از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با درجه بالا (HEU) ناپدید شد؛ ماده‌ای حیاتی که ستون فقرات ساخت یک بمب اتمی است.

به گزارش بولتن نیوز ماجرا زمانی جدی شد که در سال ۱۹۶۶، کمیسیون انرژی اتمی آمریکا (AEC) دریافت که حدود ۲۰۰ کیلوگرم از این ماده استراتژیک، مفقود شده است. حتی پس از محاسبه دقیق تمام خسارات و ضایعات فنی احتمالی، سرنوشت دست‌کم ۱۰۰ کیلوگرم اورانیوم همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی ماند. با پایان فعالیت کارخانه در سال ۱۹۷۸، گزارش نهایی کمیسیون تنظیم مقررات هسته‌ای (NRC) این رقم را تکان‌دهنده‌تر کرد: کسری اورانیوم به ۳۶۸ کیلوگرم رسیده بود.

انگشت اتهام به سرعت به سمت بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت، زالمان شاپیرو، نشانه رفت؛ فردی که ارتباطات عمیق و نفوذ قابل توجهی در سازمان‌های صهیونیستی آمریکا داشت. این سوءظن با وقوع یک رویداد کلیدی در سال ۱۹۶۸ تقویت شد: چهار مأمور اطلاعاتی اسرائیل، از جمله چهره برجسته موساد و لکم (LAKAM)، رفی عیتان، با هویت جعلی «شیمی‌دان» وارد کارخانه NUMEC شدند. تحقیقات بعدی FBI و CIA نشان داد که هدف این بازدید، به احتمال زیاد، تسهیل انتقال مواد هسته‌ای به اسرائیل بوده است.

شواهد تنها به محافل اطلاعاتی محدود نماند. یکی از کارکنان سابق NUMEC در دهه ۱۹۶۰ شهادت داد که شبانه شاهد بارگیری کانتینرهای حاوی اورانیوم غنی‌شده بر روی کامیون‌هایی بوده که مقصدشان اسرائیل اعلام شده بود. او همچنین فاش کرد که برای سکوت درباره این ماجرا، تهدید شده بود. اسناد طبقه‌بندی‌شده‌ای که در سال‌های اخیر توسط CIA و FBI منتشر شده‌اند نیز تعامل نزدیک شاپیرو با مأموران سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل را تأیید می‌کنند.

با وجود تحقیقات گسترده و چند دهه‌ای توسط قدرتمندترین نهادهای دولتی آمریکا—از جمله FBI، CIA، کنگره و چند کمیسیون اتمی—هیچ مدرک مستند و قاطعی که انتقال مواد به اسرائیل را اثبات کند، هرگز به صورت علنی منتشر نشد و هیچ‌کس رسماً متهم نگردید. زالمان شاپیرو نیز همواره کسری مواد را به ضایعات فنی معمول در فرآیند پیچیده غنی‌سازی نسبت می‌داد؛ ادعایی که ناظران و کارشناسان با توجه به حجم عظیم مواد گمشده، آن را ناکافی و غیرقابل قبول دانستند.

با این حال، سکوت رسمی با باور درونی سازمان‌های اطلاعاتی در تضاد بود. کارل داکت، معاون سابق رئیس CIA، صراحتاً اذعان داشت: «اتفاق‌نظر درون CIA این بود که مواد ناپدیدشده از NUMEC به اسرائیل منتقل شده و در ساخت تسلیحات اتمی آن‌ها به کار رفته است.»

امروزه، «پرونده آپولو» یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین فصل‌های تاریخ تسلیحات هسته‌ای اسرائیل به شمار می‌رود. اگرچه دادگاه‌های آمریکا هرگز شواهد مستقیمی برای اثبات این انتقال ارائه نکردند، اما مجموعه‌ای از شواهد غیرمستقیم—از شهادت شاهدان عینی و گزارش‌های اطلاعاتی گرفته تا حضور مهره کلیدی مانند رفی عیتان—تصویری شبه‌شفاف از یک عملیات پنهانی ارائه می‌دهد و این پرسش بنیادین را زنده نگه می‌دارد: آیا تضمین امنیت اسرائیل با اورانیوم آمریکایی صورت گرفت؟