به گزارش ایرنا، شرق و جنوب شرق آسیا شاهد تنش‌های مرزی تایلند و کامبوج بر سر معبد «پره ویهار» بود که با میانجی‌گری مالزی به آتش‌بسی شکننده منجر شد، در حالی که رقابت تسلیحاتی چین و آمریکا این بحران را تشدید کرد. مذاکرات تجاری پکن و واشنگتن در استکهلم بدون پیشرفت پایان یافت و چین با تسلط بر بازار عناصر نادر خاکی، دست بالا را دارد.

در این بین زلزله ۸.۸ ریشتری کامچاتکا و سیل‌های ویرانگر در چین و ویتنام، شدت گرفتن بلایای طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی را نشان داد. در ژاپن، فشارها بر شیگرو ایشیبا به دلیل ناکامی‌های اقتصادی و سیاسی، حزب لیبرال دموکرات را در آستانه بحران جانشینی قرار داده است. این تحولات در کنار هم نشان‌دهنده تلاقی پیچیده مسائل سیاسی، نظامی، اقتصادی و زیست‌محیطی در منطقه‌ای است که به‌طور فزاینده‌ای در مرکز توجه جهانی قرار دارد.

آتش بس شکننده بین کامبوج و تایلند

شرق و جنوب شرق آسیا در هفته‌ای که گذشت شاهد تحولات مهمی بود و هر یک به‌نوبه خود بر ثبات منطقه‌ای تاثیر گذاشت. درگیری مرزی میان تایلند و کامبوج، که ریشه در اختلافات ارضی دیرینه‌ای مانند معبد «پره ویهار» و معاهدات استعماری ۱۹۰۴-۱۹۰۷ دارد، در ۲۴ ژوئیه با تبادل آتش سنگین و حملات هوایی تشدید و منجر به کشته شدن دست کم ۴۳ نفر و آوارگی حدود ۳۰۰ هزار نفر شد. این بحران، که با تنش‌های سیاسی داخلی در هر دو کشور و رقابت‌های ژئوپلیتیکی بین چین (حامی کامبوج) و آمریکا (حامی تایلند) همراه بود، با میانجی‌گری مالزی و فشارهای دیپلماتیک به آتش‌بسی شکننده منجر شد، هرچند نگرانی از بی‌ثباتی بلندمدت همچنان باقی است.

این جنگ به صحنه‌ای برای نمایش رقابت تسلیحاتی آمریکا و چین بدل شد درحالیکه ارتش تایلند به‌طور عمده از سوی آمریکا تجهیز شده و در مقابل، ارتش کامبوج از تسلیحات چینی استفاده می‌کند. تارنمای تحلیلی نشنال اینترست در گزارشی نوشت: حمله نیروهای کامبوج به استان «ترات» در تایلند موجب پاسخ شدید ارتش بانکوک شد. در این میان، آمریکا ناو هواپیمابر «یواس‌اس نیمیتز» را به‌سوی آب‌های تایلند اعزام کرد؛ اقدامی که به‌نظر می‌رسد با هدف کنترل بحران صورت گرفته باشد.

در سطح رسمی، هر دو قدرت جهانی (آمریکا و چین) موضع بی‌طرفی اتخاذ کرده و خواستار آتش‌بس و مذاکرات صلح شده‌اند. چین در سال‌های اخیر به یکی از منابع اصلی کمک نظامی به کامبوج تبدیل شده است. علاوه بر فروش چندین نوع سامانه راکتی، پکن در تجهیز نیروی دریایی کامبوج و نوسازی پایگاه دریایی «ریم» نیز نقش داشته است. در مقابل، تایلند نیز یکی از خریداران اصلی سلاح‌های آمریکایی به شمار می‌رود و با بیش از سه میلیارد دلار قرارداد فعال فروش نظامی خارجی، به‌طور کامل خود را با تسلیحات آمریکایی مسلح کرده است.

مذاکرات تجاری چین و آمریکا

در همین حال، مذاکرات تجاری چین و آمریکا، در سایه تهدید تعرفه‌های ۳۶ درصدی از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، به‌ویژه پس از درگیری‌های مرزی تایلند و کامبوج، پیچیده‌تر شد، زیرا هر دو قدرت به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه هستند. آخرین دور مذاکرات تجاری بین واشنگتن و پکن روز دوشنبه در استکهلم بدون پیشرفت چندانی بین دو اقتصاد بزرگ جهان به پایان رسید.

در حالی که مذاکره‌کنندگان آمریکایی همچنان از لفاظی‌های تند، از جمله تهدید به تحریم‌های ثانویه، برای منصرف کردن چین از همکاری با روسیه استفاده می‌کنند، تحلیلگران ژئوپلیتیک می‌گویند که دولت ترامپ، در این مذاکرات در موقعیت نامساعدی قرار دارد.

به گفته تحلیل‌گران، چین به دلیل تسلط خود بر بازار جهانی عناصر نادر خاکی و آهنرباهای صنعتی از قدرت چانه‌زنی بالایی برخوردار است. «سایروس دِ لا روبیا» اقتصاددان ارشد بانک تجاری هامبورگ به رویترز گفت: «چین به‌خوبی از موقعیت قوی خود آگاه است و بر خلاف اروپا، وابستگی امنیتی نیز به آمریکا ندارد و می‌تواند مذاکرات را ماه‌ها ادامه دهد.»

گفت‌وگوهای پیشین میان واشنگتن و پکن در ژنو و لندن برگزار شده بود که محور اصلی آنها کاهش تعرفه‌ها، بازگشایی صادرات مواد معدنی نادر توسط چین و رفع محدودیت‌های صادراتی آمریکا بر تراشه‌های شرکت انویدیا بود. این مذاکرات در حالی برگزار شد که آمریکا به تازگی توافق تجاری بزرگی با اتحادیه اروپا امضا کرده که شامل اعمال تعرفه ۱۵ درصدی بر اغلب کالاهای صادراتی اروپاست.

تغییرات شدید آب و هوایی

از سوی دیگر، تغییرات آب و هوایی در شرق و جنوب شرق آسیا چالش‌های فزاینده‌ای ایجاد کرده است؛ زلزله‌ای قدرتمند در شبه‌جزیره کامچاتکا در روسیه، همراه با سونامی‌های کوچک، زیرساخت‌های محلی را مختل کرد و به‌عنوان نشانه‌ای از افزایش فعالیت‌های زمین‌ساختی در کمربند آتش اقیانوس آرام، نگرانی‌ها را درباره تاثیرات تغییرات اقلیمی بر شدت بلایای طبیعی افزایش داد.

این زلزله ۸.۸ ریشتری در شرق دور روسیه قوی‌ترین زلزله ثبت‌شده در جهان از سال ۲۰۱۱ تاکنون بود. این زلزله منجر به صدور هشدارهای سونامی در چندین نقطه از جمله ژاپن، فیلیپین، اندونزی، تایوان، هاوایی، آلاسکا، پرو، اکوادور و شیلی شد.

سونامی هفته گذشته در کامچاتکا که منجر به صدور هشدار سونامی در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا شد

علاوه بر زلزله کامچاتکا، شرق آسیا با دیگر بلایای طبیعی مرتبط با تغییرات آب‌وهوایی نیز مواجه بود. در چین، بارش‌های سیل‌آسا در شمال کشور، به‌ویژه در شهر چنگده در استان هبی، دست‌کم هشت کشته و ۱۸ مفقود بر جای گذاشت. این بارندگی‌های شدید که از هفته گذشته ادامه داشت، باعث طغیان رودخانه‌ها و اختلال در زیرساخت‌ها شد.

در جنوب چین، به‌ویژه در استان گوانگدونگ، باران‌های سیل‌آسا و طوفان‌های شدید ادامه یافت و بیش از ۱۱۰ هزار نفر مجبور به جابه‌جایی شدند. این رویدادها نتیجه ناپایداری‌های همرفتی و موسمی بود که با تغییرات اقلیمی تشدید شده‌اند. در کره جنوبی، ویتنام و هنگ‌کنگ نیز گزارش‌هایی از بارندگی‌های سیل‌آسا و طوفان ویفا (Wipha) منتشر شد.

این رویدادها نشان‌دهنده شدت گرفتن بلایای طبیعی در شرق آسیا به دلیل تغییرات اقلیمی است. گزارش سازمان جهانی هواشناسی (WMO) نشان می‌دهد که آسیا در سال‌های اخیر بیشترین خسارات را از سیل و طوفان متحمل شده و گرم شدن سریع‌تر از میانگین جهانی، همراه با افزایش دما، ذوب یخچال‌های طبیعی و ناپایداری‌های جوی، این منطقه را به شدت آسیب‌پذیر کرده است.

ایشیبا در آستانه سرنگونی؟

در ژاپن، بحران جانشینی شیگرو ایشیبا، نخست‌وزیر پیشین، به‌دلیل ناکامی در مدیریت چالش‌های اقتصادی و تنش‌های منطقه‌ای، به بی‌ثباتی سیاسی دامن زد و حزب لیبرال دموکرات را در برابر فشارهای داخلی و خارجی شکننده‌تر کرد.

در پی شکست سنگین حزب حاکم ژاپن در انتخابات اخیر و افزایش درخواست‌ها برای کناره‌گیری ایشیبا، حزب لیبرال دموکرات تصمیم گرفته است نشست رسمی اعضای پارلمان خود را برگزار کند؛ نشستی که می‌تواند مسیر انتخاب رهبری جدید حزب را هموار کند.

نارضایتی دیرینه از رهبری ایشیبا پس از انتخابات مجلس علیا در ۲۰ ژوئیه در میان رقبایش به اوج خود رسید و طیف گسترده‌ای از اعضای حزب خواستار استعفای او شدند. اما او قول داد که برای رسیدگی به مسائل فوری، از جمله موضوع تعرفه‌های ایالات متحده بر کالاهای ژاپنی، و با این باور که کناره‌گیری منجر به فقدان قطعیت سیاسی بیشتر خواهد شد، در سمت خود باقی بماند.

اکنون، ماه اوت در حالی آغاز می‌شود که ایشیبا همچنان در قدرت است، و این نه تنها به دلیل فقدان رقبای قوی است که بتوانند بی‌درنگ جایگزین او شوند، بلکه به این دلیل است که قوانین داخلی حزب برکناری او را بسیار دشوار می‌کند.