برنامه‌ای که در دو فصل قبلی خود به دلیل ساختار قصه‌گویی که داشت با استقبال مخاطبان تلویزیون روبه‌رو شد و در فصل جدید علاوه بر تغییراتی در دکور، در بخش محتوا و انتخاب میهمان‌ها نیز تغییراتی نسبت به دو فصل گذشته داشته است.
«از سرگذشت» روایتگر داستان‌هایی بوده که با ماجرای حرکت سیدالشهدا(ع) در ارتباط است. گفت‌وگوهایی که قصه سوژه‌های اجتماعی و چهره‌های شناخته شده را در کنار یکدیگر برای مخاطب تعریف می‌کند. این برنامه سال گذشته به عنوان یکی از پربازدیدترین ویژه‌برنامه‌های محرمی تلویزیون شناخته شد و با وجود اینکه مجری آن از چهره‌های ناشناخته در اجراست، توانست در میان برنامه‌های محرمی تلویزیون، جاپایش را محکم کند. در گفت‌وگو با «محسن نجفی سولاری» تهیه‌کننده برنامه «از سرگذشت» به جزئیات بیشتری درباره این فصل و احتمال تداوم این برنامه برای سال‌های بعد پرداختیم.
او با اشاره به بازخوردهای برنامه و اهمیت تداوم این مسیر برای شکل‌گیری یک برند جدید در برنامه‌های مذهبی تلویزیون می‌گوید: برای شکل‌گیری برند در برنامه‌سازی، حفظ و تداوم مسیر درست، کار پیچیده و سختی است که گروه سازنده برنامه از سرگذشت توانسته‌اند آن را به درستی پیش ببرند. مخاطب تلویزیون در دو سال گذشته از این برنامه استقبال خوبی داشته چون خلأ یک برنامه قصه‌محور ویژه محرم و صفر در این قاب احساس می‌شد.
به گفته او، برنامه‌های مناسبتی تلویزیون که قصه‌گو بودند، برندسازی کردند از جمله کوله‌پشتی، ماه عسل، زندگی پس از زندگی، معلی، محفل و...، این برندها با وجود تغییرات جزئی و اصلاحاتی که در مسیرشان داشتند ولی فرم و ایده اولیه خودشان را حفظ کردند.
تهیه‌کننده از سرگذشت با بیان اینکه استقبال مخاطبان از فصل اول برنامه بیش از انتظار ما بود، خاطرنشان می‌کند: این برنامه در فصل دوم به پربیننده‌ترین برنامه محرم و صفر تلویزیون شد؛ چرا که در دهه اول، برنامه‌های متعدد مناسبتی پخش می‌شود ولی پس از دهه اول و به مدت ۵۰شب، این برنامه روی آنتن است که طبیعتاً میزان مخاطب بیشتری پیدا می‌کند.
تلویزیون پای برندهایش ایستاده است
این برنامه‌ساز درباره اهمیت برندسازی تولیدات مذهبی و حفظ آن‌ها از سوی مدیران سیما توضیح می‌دهد: هر اثری برای اینکه تبدیل به برند شود نیازمند تداوم است و در تمام این سال‌ها، سازمان صدا و سیما پای برندهایشان ایستاده است. برخی از این برندها هم به دلیل عدم تطابق سلیقه برنامه‌ساز با مدیران سازمان، الان روی آنتن نیستند که امیدواریم برگردند.
به باور نجفی، اگر برندی وابسته به شخص باشد، حتماً آسیب می‌بیند و می‌گوید: اگرچه چهره‌ها می‌توانند از اهرم‌های برندسازی باشند ولی حتماً ساختار برنامه هم دوست‌داشتنی و مخاطب‌پسند بوده که تبدیل به برند شده است. تنوع دکور، جذابیت‌های بصری و دعوت از سوژه‌ها و میهمانان هم در برندسازی یک برنامه بسیار مهم هستند مثلاً برنامه‌هایی همچون محفل، معلی، نود و عصر جدید علاوه بر مجری، دکور و ساختار، جنس میهمانانی که به برنامه دعوت می‌کردند هم در برند شدن آن‌ها مؤثر بوده است.
او درباره دلایل انتخاب علی قلیچ به عنوان مجری از سرگذشت می‌افزاید: آقای قلیچ برای نخستین بار به عنوان مجری در این برنامه معرفی شد و بدون اینکه ادعایی در عرصه اجرا داشته باشد، بسیار تلاش کرد و به مرور زمان، مخاطب او را پذیرفت. حتماً به اجرای او نقدهایی وارد است اما تا جایی که توانسته، خودش را به سلیقه مخاطب نزدیک کرده، ضمن اینکه او خواننده است و طرفدارانی هم دارد که در دیده شدن برنامه مؤثر بوده است.
نجفی ادامه می‌دهد: به هر حال این مجری، تازه‌کار و کم‌تجربه است و باید به او زمان داد همان طور که سال‌ها تلویزیون به کسانی فرصت داد تا امروز به نام‌هایی بزرگ در اجرا تبدیل شده‌اند. آن‌ها از روز اول، چهره نبودند بلکه به آن‌ها فرصت داده شد و چند دهه کار کردند.
حالا اینکه چرا امروز روی آنتن نیستند مسئله تلویزیون نیست، مسئله شخصی است چون همیشه بستر برای حضور این افراد در تلویزیون فراهم بوده است اما امروز به واسطه تعدد شبکه‌های اجتماعی و نمایش خانگی، تعدادی از این افراد به بسترهای دیگر رفته‌اند، در حالی که دو دهه پیش به دلیل نبود و محدودیت این بسترها، افراد به هر شکلی در سازمان ماندگار می‌شدند و کار می‌کردند.
کوچ، جواب اختلاف سلیقه نیست
به باور وی، در دوران مدیریت‌های مختلف صدا و سیما، سلیقه‌ها و دست فرمان‌های مختلف وجود داشته است و مدیران این دوره هم نکاتی دارند که باید رعایت شود. این تهیه‌کننده می‌افزاید: من در دوره‌های مختلف مدیریتی در تلویزیون مشغول بودم، مدیران زیادی را دیدم و حتماً علاقه و سلیقه هر کدامشان متفاوت از هم بوده است ولی به خاطر مردم باید با این سلایق همسو شد.
او با اشاره به کوچ برخی چهره‌ها از تلویزیون، این مسئله را مهم دانسته و تأکید می‌کند: این برداشت که برخی از این چهره‌ها به واسطه تغییرات مدیریتی از تلویزیون رفته‌اند، درست نیست. تلویزیون مال مردم است پس وقتی با تفاوت سلیقه مواجه هستیم به خاطر مردم باید با این سلایق همسو شویم. این تغییر مدیریت‌ها همیشه بوده ولی تفاوت این دوره مدیریتی و چهره‌هایی که تلویزیون را ترک کردند به دلیل وجود گزینه‌های جایگزین در خارج از تلویزیون است یعنی اگر در زمان مدیریت آقایان هاشمی رفسنجانی، لاریجانی، ضرغامی، علی عسگری، سرافراز و... بسترهای جایگزین فراهم و بنا بود این افراد، جواب اختلاف سلیقه را با کوچ به محل دیگری بدهند، حتماً این کار را می‌کردند.
این برنامه‌ساز تلویزیونی با بیان اینکه مردم عوام مخاطب تلویزیون هستند، عنوان می‌کند: عوام یعنی مردم خارج از منطقه یک تهران و پولدارهای شهرستانی. مخاطبان تلویزیون مردم مناطق پایین و شهرهای محروم در واقع هستند و دوست دارند چهره‌های محبوبشان را در این قاب ببینند، گرفتن چنین حقی از بیننده به عهده سازمان نیست. از میان چهره‌هایی که کوچ کرده‌اند یک نفر را نام ببرید که مدیران سازمان گفته باشند حق تولید برنامه و حضور در تلویزیون را ندارد. اصلاً چنین چیزی نیست به هر حال باید طبق دست فرمان رئیس جدید، تولید محتوا کرد. من کسی هستم که در دوره‌های مختلف مدیریتی تلویزیون کار کردم و این طور نیست که در دوران تحول وارد تلویزیون شده باشم. من از سال‌ها پیش در تلویزیون بودم.
ضرورت خلق چهره‌ها و برندهای جدید
به گفته نجفی، با وجود بسترهای موجود و استعدادهای ناشناخته، حتماً باید برندها و چهره‌های جدید برای تلویزیون خلق شوند در حالی که با توسعه شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها، مردم برای زمان دادن به تولید یک چهره و برند جدید صبر نمی‌کنند به ویژه نسل جدید که به خاطر سرعت پیشرفت رسانه‌ها در دنیا، دیگر معطل چیزی نمی‌مانند و اگر ببینند کیفیت اجرا در سقف مد نظرشان نیست آن برنامه را نگاه نمی‌کنند بنابراین برندسازی در چنین شرایطی نیازمند زمان است و در تمام این سال‌ها، چهره‌ها در گذر زمان به شهرت رسیدند.
او درباره اینکه آیا عمداً یک مجری نوچهره برای اجرای از سرگذشت انتخاب کردید، توضیح می‌دهد: پیش‌بینی ما این بود که مسیر این برنامه ادامه دارد و قرار است سال‌ها با آن پیش برویم. چهره‌های شاخص اجرا که پیش‌تر در قاب‌های مختلف دیده شده بودند ذهنیتی را برای مخاطبان به همراه داشتند بنابراین اگر برای اجرای برنامه به سراغ مجریان شناخته شده و چهره می‌رفتیم برچسب برنامه‌های قبلی را داشت و برای مخاطب چهره جدید و منحصر به فردی نبود.
نجفی می‌افزاید: می‌خواستیم فرم و ساختار برنامه و مجری برای مخاطب جدید باشد. ضمن اینکه کسی باشد که روضه امام حسین(ع) را درک کند، بچه هیئتی باشد و فضای فکری‌اش همسو با این برنامه، ضمن اینکه ظاهر و صدای خوبی داشته باشد. علی‌اکبر قلیچ، خواننده و مداح بود و ظاهر و صدای خوبی داشت، ضمن اینکه فزرند شهید بود و دیدیم جای او روی صندلی اجرای «از سرگذشت» است. امیدواریم هر چه پیش برود، ایرادهای اجرای او کم شود چون اگر پای این استعدادها بایستیم، ستاره‌های جدیدی متولد می‌شوند.
ساخت یک برنامه محرمی در روزهای جنگ
تهیه‌کننده از سرگذشت با بیان اینکه ۳۰ میهمان مردمی با قصه‌های اجتماعی و ۳۰ چهره شناخته شده به این فصل برنامه دعوت شده‌اند، درباره فرایند انتخاب میهمانان می‌گوید: کسانی به برنامه دعوت می‌شوند که در لحظه‌ای تصمیم سرنوشت‌سازی در زندگیشان می‌گیرند چون فضای برنامه، تحولی است یعنی کسانی که به واسطه توسل و توکل، متحول می‌شوند و تغییر مسیرشان منجر به عاقبت به خیری آن‌ها می‌شود، قصه‌هایشان را روایت می‌کنند. این تحول می‌تواند اشکال مختلف داشته باشند بنابراین طیف میهمانان، گستره وسیعی را از سراسر کشور و خارج از کشور در برمی‌گیرد که امسال به خاطر شرایط جنگ، پروازها مدتی متوقف شد و نتوانستیم در خدمت میهمانان خارجی برنامه باشیم.
به گفته نجفی سولاری، موضوع و محوریت این برنامه، پرداختن به قصه زندگی افرادی است که در دوراهی‌های زندگی، با توسل و توکل به امام حسین(ع) و ائمه اطهار(ع) دچار تحول می‌شوند و این تحول منجر به عاقبت به خیری آنان می‌شود؛ یک جور روایت گذر از سیاهی به سفیدی.
او درباره حال و هوای تولید برنامه در روزهای تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان یادآور می‌شود: جنگ که شروع شد در حال ضبط بودیم به همین دلیل تعدادی از میهمانان به برنامه نیامدند چون شرایط ملتهب بود. ضبط برنامه هم چند روز متوقف شد ولی روند تدوین را در آن زمان انجام دادیم. پس از آرام شدن اوضاع، ضبط از سر گرفته شد و سعی کردیم فضای برنامه را به سمت حال و هوای آن روزها ببریم و خانواده شهدا را دعوت کردیم تا درباره روزهای جنگ صحبت کنند.