بیشتر کودکان عاشق نوشیدن نوشابه هستند. آن‌ها اغلب جذب طعم و بسته‌بندی نوشابه‌ها می‌شوند اما مصرف نوشابه در بین کودکان و نوجوانان به دلایل مختلفی یک نگرانی برای سلامتی است. نوشیدن نوشابه باعث مشکلات اضافه‌وزن دوران کودکی می‌شود و همچنین می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و مشکلات خواب شود. برخی از مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که نوشابه مصرف می‌کنند ممکن است خطر مشکلات رفتاری و مشکلات سلامت روان را افزایش دهند. بر اساس این تحقیقات، کودکانی که نوشابه مصرف می‌کنند، نسبت به کودکانی که نوشابه نمی‌نوشند، امتیازات بالاتری در معیارهای پرخاشگری دارند. بااین‌حال، این تحقیق نشان می‌دهد که بین مصرف نوشابه و رفتارهای پرخاشگرانه همبستگی وجود دارد.

اثر و عوارض جانبی نوشابه‌های گازدار بر نوجوانان

دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مقاله‌ای عوارض جانبی نوشابه‌های گازدار بر نوجوانان را بیان کرده است. در ادامه بخشی از این مقاله را می‌خوانیم.

افسردگی و پرخاشگری در مقایسه با افرادی که نوشابه گاز دار مصرف نمی کنند ، نوجوانانی که بیش از ۳ بار در روز نوشابه مصرف می کنند ، ۱۱.۴٪ احتمال گزارش رفتار پرخاشگرانه مکرر را افزایش می‌دهند.

چاقی

مصرف نوشابه های گازدارمنجر به افزایش چربی کل بدن و خصوصا دور کمرگردیده و خود چاقی نیز یک عامل خطر مهم برای بروز پرخاشگری و افسردگی به ویژه در دختران نوجوان است.

بلوغ زودرس دختران

مصرف نوشابه ها می تواند موجب بالا رفتن میزان انسولین بدن شود که این موضوع به نوبه خود موجب افزایش ترشح هورمون های جنسی می شود. بلوغ زودهنگام دختران می تواند موجب بروز مشکلاتی مانند افسردگی آنها در دوران نوجوانی و سرطان سینه در بزرگسالی شود.

بی خوابی

مصرف نوشابه های گاز دار بر رشد مغزی نوجوانان تاثیر منفی دارد و نوشیدن این نوشابه ها مانع خواب عمیق می شود و در صورت بروز بی خوابی دائمی ، امکان ابتلای نوجوانان به بیماری هایی همچون شیزوفرنی، اضطراب و اختلال شخصیت بیشتر می شود.

چرا نوشابه ممکن است بر سلامت روان و رفتار تأثیر بگذارد؟

مشخص نیست که چرا مصرف نوشابه ممکن است با رفتار پرخاشگرانه و سایر مشکلات سلامت روان مرتبط باشد. نوشابه‌ها به‌شدت فرآوری شده‌اند و تحقیقات زیادی در مورد تأثیر برخی مواد بر روی کودکان انجام‌نشده است اما برخی از مطالعات، آسپارتام (شیرین‌کننده مصنوعی) را با تحریک‌پذیری و بنزوات سدیم (ماده نگهدارنده غذایی) را با علائم مرتبط با ADHD و کافئین را با برخی از مشکلات رفتاری در کودکان مرتبط کرده‌اند.

والدین برای جلوگیری از مصرف نوشابه در کودکان چه‌کاری باید انجام دهند؟

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که بهترین راهکار برای کاهش میزان نوشیدنی‌های گازدار در کودکان این است که والدین به‌عنوان الگو، همراه وعده‌های غذایی نوشابه سرو نکنند. به عقیده محققان، غذایی که والدین در دسترس کودک قرار می‌دهند بر شیوه تغذیه او تأثیر زیادی دارد.

محققان می‌گویند کاهش میزان مصرف نوشابه برای بچه‌ها مهم است، زیرا نوشیدنی‌های شیرین با چاقی و دیابت نوع ۲ مرتبط است. بر اساس این مطالعه، اجازه ندادن به بچه‌ها برای خوردن نوشابه، حدود یک‌سوم و نداشتن نوشابه در خانه حدود ۱۶ درصد باعث کاهش تمایل کودکان به مصرف نوشابه خواهد شد. منطقی است که محیط خانه و محدودیت‌های مربوط به نوشیدن نوشابه‌های گازدار بیشترین تأثیر را بر مصرف نوشابه داشته باشد؛ چنانچه به گفته محققان، رفتار ما به‌شدت تحت تأثیر محیط‌هایمان است؛ بنابراین، اگرچه منع کودکان به خوردن نوشابه و توضیح مضرات آن به کودکان می‌تواند مهم باشد اما نداشتن نوشابه در خانه و نخوردن والدین از نوشابه حتی در مهمانی‌ها مؤثرترین راه برای جلوگیری از مصرف آن در کودکان است.

توجه داشته باشید که اگر کودک عادت به مصرف نوشابه دارد، مصرف آن را به‌آرامی محدود کنید. ابتدا سعی کنید نوشیدنی‌های دیگر مثل آبمیوه خانگی را جایگزین کنید و سپس به سراغ آب بروید. همچنین اگر کودک شما به‌اندازه کافی بزرگ است که متوجه شود، سعی کنید مضرات نوشابه را نسبت به طعم دلپذیر آن توضیح دهید.

از سوی دیگر، به دنبال راه‌های ابتکاری برای جذاب و خوشمزه کردن غذاهای سالم برای کودک خود باشید. کودکان عاشق خوردن یا نوشیدن چیزهایی هستند که برایشان جذاب به نظر می‌رسد.

به هر ترتیب، از پیامدهای درازمدت مصرف نوشابه برای کودکان غافل نشوید و یادتان باشد که کودکان هرچه زودتر سبک زندگی سالم‌تری داشته باشند، شانس بیشتری برای ادامه زندگی سالم‌تر خواهند داشت.

گزینه‌های جایگزین نوشابه

جایگزین‌های بسیار خوشمزه‌ای برای نوشابه وجود دارد.

آب میوه

البته نه آب میوه‌های صنعتی بلکه آب میوه‌های مورد علاقه خودتان که در خانه تهیه می کنید. با اضافه کردن کمی زنجبیل طعم تیز و تند نوشابه را هم خواهید داشت.

دوغ

هیچ چیزی خوشمزه‌تر و سالم‌تر از این نوشیدنی نیست. البته سعی کنید بدون نمک آن را میل کنید. با ماست یا کفیر کم چرب و کمی پونه کوهی یا نعنا یا کاکوتی و گیاهان مشابه خودتان می‌توانید یک دوغ سالم در خانه تهیه کنید.

کامبوجا

این نوشیدنی هم که سرشار از ویتامین‌ها و بسیار خوش طعم است.

لیموناد یا شربت آب لیمو

می‌توانید کمی تخم شربتی هم به آن اضافه کنید در این‌صورت صورت علاوه بر طعم خوشمزه و خواص مفیدش بدن‌تان دهیدراته هم نمی‌شود.

آب نارگیل

یک منبع طبیعی انرژی که به تأمین الکترولیت‌های بدن کمک می‌کند.

مقاله معاونت و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی کرمانشاه

بررسی‌های پیشین ارتباطی میان نوشیدن نوشابه‌های گازدار و رفتار خشن را نشان داده بود اما تا به حال این رابطه در کودکان کم‌سن بررسی نشده بود. پژوهشگران در این بررسی، از داده‌های مربوط به گروهی از مادران و ۹۲۹ کودک آنها از ۲۰ شهر بزرگ آمریکا استفاده کردند.

مادران یک فهرست از رفتارهای کودکانشان در طول ۲ ماه قبل را پرکرده بودند که میزان انزواطلبی، دقت و توجه و پرخاشگری آنها را ارزیابی می‌کرد. پرخاشگری کودکان با سوال‌هایی مانند اینکه کودک چند بار وسایل و اسباب‌بازی‌های خودش یا دیگران را تخریب کرده است، ارزیابی می‌شد. همچنین از این مادران پرسیده شده بود کودکانشان چند بار در روز نوشابه گازدار می‌نوشند. از عادت‌های دیگرشان مانند تماشای تلویزیون هم سوال می‌شد.

در مجموع ۴۳ درصد کودکان حداقل یک‌بار در روز و ۴ درصد آنها ۴ بار یا بیشتر در روز نوشابه گازدار می‌نوشیدند. رفتار پرخاشگرانه با مقیاسی بین صفر تا ۱۰۰ اندازه‌گیری می‌شد و نمره‌های بالاتر بیانگر پرخاشگری بیشتر بود. نمره میانگین در این مقیاس ۵۰ و رسیدن به نمره ۶۵ شاخص بالینی است که نشان می‌دهد کودک باید برای مشکلات رفتاری ارزیابی شود.

کودکانی که نوشابه گازدار نمی‌نوشیدند، در مقیاس پرخاشگری به‌طور میانگین نمره ۵۶ به دست آوردند، در حالی که نمره پرخاشگری کودکانی که یک بار در روز نوشابه گازدار مصرف می‌کردند، ۵۷ بود و با افزایش مصرف نوشابه گازدار به ۳ - ۴ بار در روز، نمره میانگین پرخاشگری به ۵۹ و ۶۲ افزایش می‌یافت.

این پژوهشگران می‌گویند پس از در نظر گرفتن عوامل دیگری که ممکن‌است بر این نتایج تاثیر گذاشته باشند- مانند میزان تماشای تلویزیون، میزان خوردن شکلات و شیرینی و نژاد و تحصیلات مادران‌ بچه‌ها- هنوز رابطه‌ای میان مصرف روزانه ۲ - ۴ بار نوشابه گازدار و میزان بالاتر پرخاشگری وجود داشت.

در مجموع کودکانی که ۴ بار یا بیشتر در روز نوشابه گازدار می‌نوشیدند با احتمال ۲ برابر بیشتر نسبت به کودکانی که نوشابه نمی‌نوشیدند ممکن بود وسایل دیگران را خراب و با آنها دعوا کنند و حتی به دیگران صدمه فیزیکی بزنند. کودکانی که به میزان زیادی نوشابه مصرف می‌کردند، همچنین در مقیاس‌های اندازه‌گیری نشانه‌های انزواطلبی و مشکلات توجه هم نمره‌های بالاتری می‌گرفتند.به گفته پژوهشگران، گرچه افزایش میزان پرخاشگری در هر کودک ممکن است چندان قابل‌توجه نباشد، اما در مجموع نوشیدن نوشابه گازدار همه کودکان را به آستانه بالینی پرخاشگری در این مقیاس نزدیک‌تر می‌کند. همچنین به گفته آنها، نوشیدن مقدار زیادی نوشابه گازدار به‌وسیله این کودکان احتمالا مانع می‌شد که موادمغذی لازم با خوردن غذاهای سالم، به بدنشان برسد.