به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در ادامه سلسله نشست‌های دانشجویی پیرامون مسائل راهبردی کشور، نشستی مجازی با موضوع مذاکره و بازدارندگی با حضور جمعی از فعالان دانشجویی فعلی و پیشین در بستر «ویرآوا» در شبکه اجتماعی «ویراستی» برگزار شد. یکی از سخنرانان این نشست، محمدمهدی شفایی، دبیر کمیته بین‌الملل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه‌های سراسر کشور بود که به تحلیلی از شرایط کنونی کشور در حوزه بازدارندگی و سیاست خارجی پرداخت.
شفایی: بازدارندگی سه‌بعدی است؛ نظامی، سیاسی، اجتماعی
در آغاز سخنان خود، شفایی با اشاره به اینکه تحلیل بازدارندگی نباید صرفاً از منظر نظامی انجام شود، تأکید کرد: «بازدارندگی مؤثر، بر سه ضلع استوار است: توان نظامی، انسجام سیاسی و سرمایه اجتماعی. هرگونه خدشه در هر یک از این ابعاد می‌تواند کل سازه بازدارندگی کشور را متزلزل کند.»
او با تمجید از عملکرد نیروهای مسلح در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر با رژیم صهیونیستی، گفت: «توان نظامی جمهوری اسلامی ایران در بهترین حالت ممکن قرار دارد و نیروهای مسلح کشور در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی، واکنشی هوشمندانه و قاطع نشان دادند. این توانمندی نظامی، بخشی از بازدارندگی فعال ما را تشکیل می‌دهد.»
ضعف سیاسی در پیام‌رسانی دیپلماتیک
شفایی در ادامه، به ضعف‌هایی که در حوزه دیپلماسی و پیام‌رسانی سیاسی کشور در سطح بین‌المللی وجود دارد، اشاره کرد و برخی مواضع دولت جدید را پالس ضعف به دشمن دانست. وی افزود: «وقتی رئیس‌جمهور کشور در تریبون بین‌المللی اعلام می‌کند که با آمریکا دشمنی نداریم و آمادگی داریم سلاح‌های خود را کاهش دهیم، این پیام، نه به عنوان دعوت به صلح، بلکه به عنوان عقب‌نشینی تلقی می‌شود.»
او تأکید کرد که چنین مواضعی، علاوه بر تضعیف موضع مقاومت در منطقه، باعث اختلال در روند انسجام داخلی و تضعیف اعتماد عمومی می‌شود.
انسجام اجتماعی و خطر دوگانه‌سازی‌ها
دبیر کمیته بین‌الملل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل، با اشاره به تحولات سیاسی و اجتماعی سال‌های اخیر، تصریح کرد: «از دولت اصلاحات تا دولت روحانی، دوگانه‌های ساختگی مثل جنگ/صلح، دیپلماسی/میدان و شرق/غرب، ذهن مردم را دچار آشفتگی کرده‌اند. نتیجه این دوگانه‌ها، بی‌اعتمادی مردم و گسست اجتماعی است؛ گسستی که دشمن دقیقاً روی آن سرمایه‌گذاری کرده است.»
وی با تأکید بر اینکه «بازدارندگی بدون اعتماد عمومی، ممکن نیست»، از مسئولان خواست نسبت به بازسازی سرمایه اجتماعی به عنوان مهم‌ترین مؤلفه امنیت ملی، توجه ویژه‌ای داشته باشند.
نقد عملکرد دولت در پرونده هسته‌ای و مکانیسم ماشه
یکی از بخش‌های اصلی صحبت‌های شفایی، نقد صریح بر نحوه مدیریت پرونده برجام در دولت‌های پیشین بود. وی با اشاره به مکانیسم ماشه گفت: «یکی از بزرگ‌ترین اشکالات برجام، همین بند مکانیسم ماشه بود. تیم مذاکره‌کننده دولت قبل، به‌ویژه آقای ظریف و عراقچی، آن را یا نادیده گرفتند یا انکار کردند. اکنون همان بند، به پاشنه آشیل جمهوری اسلامی تبدیل شده است.»
او ادامه داد: «حتی اگر ما تمام تعهدات‌مان را انجام دهیم، اگر طرف اروپایی قانع نشود، بدون نیاز به رأی‌گیری، تحریم‌ها برمی‌گردد. این یعنی قفل شدن دیپلماسی در یک بن‌بست حقوقی از پیش طراحی‌شده.»
شفایی تأکید کرد که اکنون، نیاز به نقد دقیق و شفاف عملکرد دولت در سیاست خارجی و مذاکره است و جنبش دانشجویی باید در این مسیر نقش مطالبه‌گرانه خود را ایفا کند.
موضع حاکمیت و تفسیر مواضع دولت
یکی از نکات مهمی که در صحبت‌های شفایی مورد اشاره قرار گرفت، بحث هم‌راستایی یا ناهماهنگی مواضع دولت با کلیت حاکمیت بود. او گفت: «زمانی که رئیس‌جمهور جدید با شعار صلح و تنش‌زدایی رأی می‌آورد و بلافاصله مواضعی نرم نسبت به آمریکا و غرب اتخاذ می‌کند، باید پرسید: آیا این موضع رسمی حاکمیت است یا موضع دولت؟»
او ادامه داد: «دولت، بازوی اجرایی حاکمیت است، اما قابل نقد است. اتفاقاً جنبش دانشجویی باید به دولت هشدار بدهد اگر از هندسه اصلی نظام خارج شده، اصلاح مسیر کند.»
شفایی با اشاره به ضرورت اقتدار در دیپلماسی گفت: «در حالی که طرف مقابل، میز مذاکره را با موشک به هم می‌زند و فرماندهان نظامی ما را ترور می‌کند، چگونه می‌توان از لزوم بازگشت به مذاکره با همان طرف سخن گفت؟»
پرهیز از دوگانه‌های جعلی؛ وظیفه جنبش دانشجویی چیست؟
شفایی در پایان سخنان خود، از جنبش دانشجویی خواست تا گرفتار دوگانه‌های جعلی نشود و میدان‌دار نقد جدی، علمی و انقلابی باشد. وی تأکید کرد: «کسانی که جنبش دانشجویی را وارد دوگانه‌های غلط و انحرافی می‌کنند، درواقع به‌دنبال حذف نقش‌آفرینی جریان دانشجویی در تحولات ملی هستند.»
او افزود: «اگر جنبش دانشجویی منفعل شود، خلأ آن را جریان‌هایی پر می‌کنند که نه دلسوز ملت‌اند، نه دغدغه انقلاب دارند.»
ام‌القرای مقاومت و مسئولیت جهانی
در بخش پایانی، شفایی با اشاره به وضعیت مردم غزه و فلسطین، تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان «ام‌القرای مقاومت»، نباید صرفاً به مواضع نمادین بسنده کند: «اگر ما نظریه مقاومت را صادر کرده‌ایم، اکنون وقت عمل است. کمک انسانی، تجهیز گروه‌های مقاومت، و دفاع دیپلماتیک از مردم فلسطین باید در صدر سیاست خارجی ما باشد.»
او افزود: «این نه فقط وظیفه سیاسی، بلکه یک تکلیف انسانی و اسلامی است. ما در معرض آزمونی تاریخی قرار داریم.»
عبور از پیچ تاریخی با اتحاد و کنشگری مسئولانه
در جمع‌بندی سخنان خود، شفایی با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی در یک پیچ تاریخی حساس قرار دارد، گفت: «آینده کشور وابسته به میزان هوشیاری مسئولان، حمایت مردم، و نقش‌آفرینی جریان‌های نخبگانی از جمله جنبش دانشجویی است. باید مراقب باشیم تا دشمن از شکاف‌های داخلی سوء‌استفاده نکند.»
وی در پایان، ضمن تشکر از خبرنامه دانشجویان ایران برای برگزاری این نشست، خواستار ادامه این‌گونه محافل گفت‌وگو و تضارب آرا شد و ابراز امیدواری کرد که «جنبش دانشجویی بتواند نقش پیش‌رو، منتقد، اما مسئولانه خود را در مسیر تحقق اهداف انقلاب اسلامی ایفا کند.»
گزارش از امیر صفره