به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از تک کرانچ، شرکت لتنت لبز، به سرپرستی سایمون کول از اعضای کلیدی تیم آلفافولد گوگل دیپ‌مایند، روز_ دوشنبه بیستم جولای ۲۰۲۵_ از پلتفرم جدید خود با نام LatentX رونمایی کرد. این سرویس وب‌محور، فرایند طراحی پروتئین د نوو (de novo) را به زبان ساده و در محیط مرورگر ممکن می‌سازد.
هدف و مزایا
LatentX با هدف افزایش دسترسی به طراحی پروتئین‌های نانوبادی و آنتی‌بادی ساخته شده که ساختار اتمی دقیق آنها پیش از هر آزمایش آزمایشگاهی قابل پیش‌بینی است. به گفته کول، بیش از نیمی از طرح‌های ایجادشده در آزمایشگاه قابلیت استفاده داشته‌اند و در معیارهای صنعتی، نتایج پیشرفته‌تری ارائه کرده‌اند، آلفافولد دیپ‌مایند، پیش از این تنها توانایی پیش‌بینی ساختار پروتئین‌های موجود در طبیعت را داشت؛ اما LatentX مسیر تازه‌ای باز کرده است. این مدل می‌تواند پروتئین‌های غیرطبیعی با کارکرد اختصاصی و بهینه ایجاد کند که تاکنون نمونه مشابه نداشته‌اند، کاربران تنها با وارد کردن دستورات به زبان طبیعی در رابط کاربری LatentX می‌توانند مشخص کنند چه نوع پروتئینی می‌خواهند؛ به عنوان نمونه، «طراحی آنتی‌بادی برای اتصال به گیرنده X». مدل سپس صدها طرح را تولید و بر پایه معیارهای کیفیت محاسباتی، بهترین گزینه‌ها را فهرست می‌کند.
مجوزدهی و دسترسی
برخلاف برخی رقبای صنعت زیست‌فناوری که فناوری خود را به شکل سرویس کامل در اختیار مشتری قرار نمی‌دهند، لتنت لبز مدل خود را از طریق مجوزدهی (license) در اختیار مؤسسات و شرکت‌های فاقد زیرساخت هوش مصنوعی قرار می‌دهد. از این رو، دانشگاه‌ها و استارتاپ‌های کوچک نیز می‌توانند از مزایایLatentX بهره‌مند شوند.، لتنت لبز از زمان تأسیس در ۲۰۲۳ در لندن و سان‌فرانسیسکو، ۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است. در راند سری A، Radical Ventures و Sofinnova Partners با هدایت جف دین و داریو آمودی، ۴۰ میلیون دلار تزریق کردند. این سرمایه‌گذاری به توسعه زیرساخت‌های AWS و گسترش همکاری‌ها کمک کرده است.
جدول مزایا و معایب LatentX (لتنت لبز)
| ردیف | مزیت LatentX | عیب LatentX |
|---|---|---|
| 1 | رابط کاربری تحت وب با قابلیت استفاده از زبان طبیعی، بدون نیاز به نصب نرم‌افزار | هزینه‌های مجوز می‌تواند برای استارتاپ‌ها یا مراکز دانشگاهی محدودکننده باشد |
| ۲ | توانایی طراحی د نوو پروتئین‌های کاملاً جدید که در طبیعت وجود ندارند | مدل هنوز برای تمام انواع پروتئین‌ها، به‌ویژه ساختارهای پیچیده، به‌خوبی بهینه نشده است |
| ۳ | درصد بالایی از پروتئین‌های طراحی‌شده در آزمایشگاه قابل استفاده هستند | همچنان نیاز به آزمایش‌های تجربی (wet lab) برای تأیید نهایی وجود دارد |
| ۴ | مقیاس‌پذیری بالا به لطف همکاری با زیرساخت ابری AWS | وابستگی شدید به AWS، که ممکن است در صورت قطعی یا سیاست‌های جدید محدودیت ایجاد کند |
| ۵ | فراهم کردن دسترسی به فناوری طراحی پروتئین برای دانشگاه‌ها و شرکت‌های فاقد زیرساخت AI | حضور رقبا با امکانات مشابه مانند Isomorphic Labs و Recursion در بازار |
| ۶ | تسریع چشمگیر در فرایند کشف دارو، به‌ویژه برای بیماری‌های سخت‌درمان مانند سرطان و عفونت‌های مقاوم | احتمال خطای پیش‌بینی یا انحراف ساختاری در برخی پروتئین‌های پیچیده |
| ۷ | پشتیبانی مالی و علمی از سوی چهره‌های برجسته‌ای همچون جف دین و داریو آمودی | نگرانی‌هایی درباره امنیت داده‌ها و محرمانگی اطلاعات طراحی‌شده |
| ۸ | تیم متخصص با سابقه در گوگل، دیپ‌مایند، استابیلیتی و مایکروسافت؛ همراه با به‌روزرسانی مداوم مدل | استفاده مؤثر از سیستم نیازمند آشنایی فنی اولیه و درک پارامترهای طراحی است |
همکاری با AWS
لتنت لبز قراردادی چندساله با آمازون وب‌سرویس (AWS) امضا کرده تا خدمات خود را از طریق زیرساخت‌های ابری AWS ارائه دهد. این همکاری، سرعت و مقیاس‌پذیری طراحی پروتئین را برای مشتریان افزایش می‌دهد،تیم لتنت لبز از متخصصان سابق دیپ‌مایند، مایکروسافت، گوگل و استابیلیتی AI تشکیل شده است. مجموعه آزمایشگاه‌های داخلی برای اعتبارسنجی پروتئین‌های طراحی‌شده راه‌اندازی شده و با تأییدیه‌های اولیه موفقیت، پروژه‌های مشترکی با شرکت‌های دارویی آغاز شده است.
چشم‌انداز آینده
سایمون کول این پروژه را بخشی از برنامه‌پذیر کردن زیست‌شناسی (programmable biology) می‌داند. هدف نهایی، کاهش نیاز به آزمایش‌های مرطوب (wet lab) و تسریع فرایند کشف دارو است؛ دستاوردی که می‌تواند راه را برای درمان‌های سفارشی در حوزه سرطان و بیماری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک هموار سازد،
در عرصه طراحی پروتئین د نوو، شرکت‌هایی همچون Xaira، Recursion و Isomorphic Labs حضور دارند. لیکن تمرکز LatentX بر دسترسی آسان و سرعت بالا، همراه با رابط کاربری مستقیم در مرورگر و استفاده از زبان طبیعی، این سرویس را از سایرین متمایز کرده است