به گزارش جماران؛ درگیری‌های مسلحانه و متعاقب آن جنگ بین تایلند و کامبوج در امتداد منطقه مورد مناقشه مرزی آنها، پس از هفته‌ها تنش بین دو کشور، از روز پنج شنبه شدت گرفت و این درگیری که در منطقه‌ای مورد مناقشه در مرز بین استان سورین تایلند و استان اودار مینچی کامبوج، در مجاورت معبد تا موئن توم رخ داد و هر دو کشور یکدیگر را به مسئولیت این درگیری متهم کردند.
در آغاز جنگ در روز پنج شنبه، ارتش تایلند در بیانیه‌ای اعلام کرد که نیروهای کامبوج حدود صبح همان روز یک پهپاد نظارتی را در امتداد مرز میان دو کشور مستقر کردند و سربازان مسلح را به منطقه‌ای در مقابل یک پایگاه نظامی تایلند (فاصله بسیار نزدیک به معبد موئن توم)، اعزام کرده که این سربازان به سمت پایگاه نظامی تایلند، شلیک کردند.
اما سخنگوی وزارت دفاع کامبوج می‌گوید که نیروهای کامبوجی پس از حمله طرف تایلند به آنها پاسخ دادند و نیروهای کامبوجی کاملا در چارچوب دفاع از خود عمل کردند و به تهاجم بی‌دلیل نیروهای تایلندی که تمامیت ارضی کامبوج را نقض کرده بود، پاسخ دادند.
ریشه درگیری فعلی به چندی پیش باز می‌گردد. تقریبا 2 ماه پیش در تاریخ 28 ماه مه بود که، یک درگیری مشابهی در امتداد مرز شرقی بین دو کشور رخ داد و از آن زمان، روابط دو طرف به پایین‌ترین حد خود از زمان آخرین اختلاف بر سر معبد «پره ویهر» در بین سال‌های 2008 تا 2011، رسیده است.
البته چندی پیش، انفجار یک مین زمینی در مرز بین استان «پره ویهر کامبوج» و استان «اوبون راتچاتانی تایلند» رخ داد که منجر به زخمی شدن پنج سرباز تایلندی شد و باعث شد که تایلند سفیر خود از کامبوج بازگرداند و ارتش تایلند آمادگی جنگی اضطراری را اعلام کرده و تمام گذرگاه‌های مرزی با کامبوج در شمال شرقی تایلند، از جمله دسترسی به معبد «تا موئن تام» را مسدود کند.
تایلند، کامبوج را به کاشت مین‌های زمینی جدید متهم کرد، اما کامبوج این اتهام را رد کرد و گفت که این مین ممکن است بقایای جنگ داخلی آن باشد که در سال ۱۹۷۵ پایان یافت.
ارتش تایلند در بعد از ظهر همان روز نخستین جنگ، اعلام کرد که ۹ غیرنظامی در اثر شلیک موشک کامبوجی، کشته و حداقل ۱۴ نفر زخمی شده‌اند که شش نفر از کشته‌شدگان در اثر برخورد یک موشک کامبوجی جان خود را از دست دادند که گفته می‌شود یک موشک ساخت روسیه بود.
در طرف مقابل تایلند جت‌های جنگنده F-16 خود را علیه اهداف نظامی کامبوج در منطقه مرزی مستقر و ادعا کرد که دو واحد نظامی کامبوج را منهدم کرده است.
امروز سومین روز این جنگ است و با ادامه درگیری‌ها در امتداد بخش وسیعی از مرز میان دو کشور، به نظر می‌رسد که اوضاع به جای بهتر شدن، بدتر خواهد شد. احساسات ملی‌گرایانه دو طرف اکنون شعله‌ور شده و تلاش برای آتش بس میان طرفین را بیش از هر زمان دیگری غیر ممکن ساخته است.
چالش جغرافیای سیاسی منطقه
مرز بین‌المللی میان کامبوج و تایلند ۸۱۷ کیلومتر (۵۰۸ مایل) امتداد دارد و از نقطه سه‌گانه با لائوس در شمال شرقی تا خلیج تایلند در جنوب کشیده شده است.
مرز از شمال شرقی در نقطه سه‌گانه با لائوس در قله پره چامبوت در کوه‌های دانگرک شروع می‌شود و به سمت غرب امتداد می‌یابد پس از خروج از کوه‌ها، به صورت یک قوس وسیع به سمت جنوب غربی می‌پیچد و گاهی اوقات از رودخانه‌های سوای چک، سیسوفون، فروم هوت و مونگکول بوری عبور می‌کند.
سپس به سمت جنوب، تا حدودی در امتداد کوه‌های کارداموم، ادامه می‌یابد و در ساحل خلیج تایلند به پایان می‌رسد. امتداد جنوبی این مرز بسیار نزدیک به خلیج است و یک نوار طولانی و باریک از خاک تایلند را ایجاد می‌کند که نهایت تلاش برای کاهش مرزهای دریایی کامبوج در زمان ترسیم مرز را نشان می‌دهد.
ریشه تاریخی مرز فعلی
از دهه 1860، فرانسه شروع به حضور در این منطقه کرد، ابتدا در کامبوج و ویتنام امروزی و بعدا در لائوس که در نهایت مستعمره هندوچین فرانسه در سال 1887 ایجاد شد. البته در سال 1867، طی یک پیمان میان فرانسه و تایلند، مالکیت تایلند بر مناطق باتامبانگ و آنگکور (ناخو سیمراپ) را تأیید کرد. در سال 1896، بریتانیا (مستقر در برمه) و فرانسه توافق کردند که سیام (نام قبلی تایلند) را به عنوان یک کشور حائل بین مستعمرات خود باقی بگذارند.
با این حال، فرانسه به گسترش حوزه خود در سیام ادامه داد و در سال 1904 شمال کامبوج و سپس باتامبانگ، سیسوفون و همچنین سیم ریپ را در سال 1907 ضمیمه مستعمرات خود کرد. مرز فعلی کامبوج و تایلند از طریق چندین معاهده بین فرانسه و سیام بین سال‌های ۱۸۶۷ تا ۱۹۰۷ تعیین شده است. پس از حمله ژاپن به هندوچین فرانسه در سال ۱۹۴۰، مناطقی که در سال‌های ۱۹۰۴ و ۱۹۰۷ به فرانسه واگذار شده بود، به تایلند بازگردانده شد، اما پس از شکست ژاپن این روند معکوس شد و مرز به حالت قبلی بازگشت.
آیا این یک جنگ نیابتی است؟
میتوان نتیجه گرفت که بانکوک (پایتخت تابلند) و پنوم پن (پایتخت کامبوج) بر سر قلمرویی که از زمان تعیین مرز بین آنها توسط قدرت استعماری فرانسه که از یک قرن پیش مورد مناقشه است، در حال جنگ هستند.
اما ارتش تایلند، چه از نظر پرسنل و چه از نظر تسلیحات، از همسایه خود کامبوج، دست برتر را دارد. مجموعا 361 هزار پرسنل نظامی در تایلند فعال هستند که در تمام شاخه‌های ارتش این پادشاهی پراکنده شده اند که سه برابر ارتش کامبوج است و این نیروها تسلیحاتی در اختیار دارند که قابل مقایسه ارتش کامبوج نیست.
نیروی هوایی تایلند یکی از مجهزترین و آموزش‌دیده‌ترین نیروهای مسلح در جنوب شرقی آسیا است و رتبه‌بندی توانایی‌های نظامی ۲۷ کشور این منطقه‌ای در سال ۲۰۲۴، تایلند در رتبه چهاردهم و کامبوج در رتبه بیست و سوم قرار دارد.
جمعیت تایلند چهار برابر کامبوج و تولید ناخالص داخلی آن بیش از 10 برابر کشور رقیب خود یعنی کامبوج است، چنین اختلافی قابل انتظار است.
متحد آمریکا در منطقه
ارتش تایلند مدت‌هاست که بازیگر اصلی در سیاست داخلی این کشور است. این کشور سال‌هاست که تحت سلطه یک نهاد محافظه‌کار متشکل از ارتش، سلطنت و نخبگان بانفوذ قرار دارد.
ژنرال‌ها از سال ۱۹۳۲ تا امروز طی ۲۰ کودتا قدرت را به دست گرفته‌اند و اغلب دولت‌های دموکراتیک را سرنگون کرده و ارتش خود را به عنوان مدافع نهایی سلطنت به میدان آوردند.
تایلند اما متحد نظامی ایالات متحده در این منطقه است و از سال 1954 تا امروز بر اساس پیمان مانیل (پیمان دفاع جمعی جنوب شرقی آسیا) در اتحاد نظامی با آمریکا قرار دارد.
در طول جنگ ویتنام، تایلند میزبان نیروی هوایی ایالات متحده در برخی از پایگاه‌های هوایی خود بود و ده‌ها هزار سرباز تایلندی در کنار نیروهای ویتنام جنوبی تحت رهبری و حمایت ایالات متحده علیه ویتنام شمالی (کمونیست) جنگیدند.
اما این همه ماجرا نیست، در طرف مقابل تایلند، کشوری قرار دارد که روابط نزدیک با چین دارد و بی شک در صورت تشدید بحران، همانگونه که میلیون‌ها نیروی چینی به دستور مائو به جنگ کره اعزام شدند، چین تعللی برای حمایت از کامبوج نخواهد داشت. به عبارت دیگر چین اجازه نخواهد داد که مولفه‌هایی در منطقه ایجاد شود که در آینده ژئوپلیتیک منطقه را دستخوش تحول و دگرگونی کند. بنابراین چین ساکت نمی‌ماند.
از سوی دیگر، تایلند سعی می‌کند رویکرد بی‌طرفانه‌تری در سیاست نظامی حفظ کند چراکه در دهه گذشته روابط خود را با چین افزایش داده است.
تایلند نمی‌خواهد به هیچ کشوری به عنوان تأمین‌کننده اصلی تسلیحات خود تکیه کند و با کمک کشورهایی مانند اسرائیل، ایتالیا، روسیه، کره جنوبی و سوئد، یک صنعت تسلیحات تقریبا داخلی توسعه داده است.
حمایت چین از کامبوج
ارتش کامبوج در مقایسه با تایلند جوان و کوچکتر است و در سال ۱۹۹۳ پس از ادغام نیروهای دولت کمونیست با دو ارتش مقاومت غیرکمونیستی متولد شد.
امروز مهم‌ترین پیوندهای دفاعی بین‌المللی کامبوج با چین و ویتنام است و با وجود وابستگی سنتی به روسیه برای تجهیزات دفاعی، چین به عنوان یک تامین‌کننده کلیدی ظاهر شده است. پکن اخیرا یک پایگاه دریایی را در کامبوج توسعه داده که گویا می‌تواند میزبان ناوهای هواپیمابر چینی باشد. همچنین امسال، کامبوج و چین هفتمین دوره رزمایش مشترک نظامی سالانه اژدهای طلایی خود را در ماه مه به پایان رساندند که به عنوان بزرگترین رزمایش میان دو طرف شناخته می‌شود.
چندی پیش سخنگوی وزارت دفاع چین در یک کنفرانس مطبوعاتی در ماه فوریه، در پاسخ به سوالی در مورد احتمال بروز شکاف در روابط میان دوطرف، گفت: «چین و کامبوج دوستانی آهنین هستند که همیشه از یکدیگر حمایت می‌کنند و دو ارتش از روابط ناگسستنی و مستحکمی برخوردارند.»
اما کامبوج در حال حاضر فاقد توانایی طراحی و ساخت تجهیزات مدرن برای نیروهای مسلح خود است. در طرف مقابل نیز، نیروی هوایی تایلند که سال‌ها تحت حمایت ایالات متحده بوده، مجهز است و حداقل ۱۱ جت جنگنده مدرن سوئدی «گریپن» و ده‌ها جت F-16 و F-5 ساخت آمریکا را در اختیار دارد. این در حالی است کامبوج هیچ نیروی هوایی با قابلیت رزمی ندارد و در بخش‌های زمینی نیز تجهیزات دفاعی و نظامی آن قدیمی‌تر از تایلند است.
چین اما همه تقصیرها را گردن غرب می‌اندازد. وانگ یی؛ وزیر امور خارجه چین، روز جمعه (دیروز)، همزمان با تبادل آتش میان نیروهای تایلند و کامبوج گفت که چین به ایفای «نقش سازنده» خود در کمک به کاهش تنش‌های منطقه‌ای ادامه خواهد داد.
او گفت: درگیری اخیر و تلفات در مرز کامبوج و تایلند دلخراش و نگران‌کننده است. این مسئله ناشی از خسارات پایدار ناشی از استعمارگران غربی است و اکنون نیاز به یک راه‌حل آرام و مناسب دارد.