به برداشت شالی در منطقه مرکزی مازندران از یک هفته پیش شروع شده است، شالیکاران دشت هراز واقع در شهرستان های آمل، بابل، فریدونکنار و بابلسر این روز ها سخت مشغول برداشت هستند، طبق آمار اتحادیه شالیکوبی داران روزانه حدود ۵۰ تا ۷۰ تن شالی روانه کارخانه ها برای خشک شدن و سپس تبدیل به برنج سفید می شود.

بررسی های میدانی از شالیکوبی داران منطقه نشان می دهد که اگرچه هنوز برنج نو مازندران در شالیکوبی های استان قیمت گذاری نشده و محصولی به فروش نرفته است، اما قیمت کیفی برنج «طارم هاشمی» و «محلی » که طبق آمار جهاد کشاورزی مازندران ۷۵درصد از ۲۲۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری که امسال زیر کشت رفته از این ارقام هستند و اکنون نیز این ارقام وارد بازار شالیکوبی ها شد، تا هفته گذشته در هر کیلوگرم تا سه میلیون ریال خرید و فروش فروش شده است.

موضوعی که شالیکاران را نگران کرده است این که اگر برنج کیفی تولید داخل سال گذشته مازندران افزایش و جهش غیر متعارفی داشته، به دلیل کمبود عرضه بوده است، اما اکنون که برداشت مکانیزه شروع شده همه محصول کشاورزان به یکباره وارد بازار می شود، یعنی به نظر می رسد که با افزایش عرضه و از طرفی با لغو محدودیت واردات و توزیع برنج های خارجی، قیمت برنج های تولید داخل به شدت کاهشی خواهد شد و در این میان اگر قیمت‌گذاری منطقی محصول برنج بر پایه قیمت تمام ‌شده و سود معقول برای تولیدکننده انجام نشود، امسال نیز دلالان خفته در کمین بازار، بیشترین سود را می برند.

هرچند با ورود کمباین های مخصوص برداشت شالی، درو این محصول طبق اعلام سازمان جهاد کشاورزی مازندران امسال به ۱۰۰ درصد رسیده است، اما ذکر این نکته مهم است که برداشت مکانیزه برنج با همه خوبی هایش، با این پیامد منفی همراه است که کشاورز نمی تواند محصول برداشت شده را برای مدت طولانی در انبار نگهداری کند و مجبور است بلافاصله آن را به شالیکوبی انتقال داده و پس از خشک کردن به شیوه ماشینی، تبدیل به برنج کرده و عرضه کند. همانطوری که سال گذشته ۸۰ درصد تولید کنندگان محصولشان را حداکثر تا آبان ماه سال پیش در هر کیلو گرم حداکثر ۹۰۰ هزار ریال فروختند.

در برداشت مکانیزه میزان رطوبت شالی بالاست در نتیجه ضریب ماندگاری آن بشدت کاهش می یابد، این بدان معنی است که بدون استثنا همه محصول کشاورز در استان در بازه زمانی یعنی حداکثر تا حدود ۴۵ روز آینده به صورت روزانه در شالیکوبی های استان عرضه می شود، بنابراین همان طوری که عرضه و تقاضا یک اصل مهم در تجارت هر کالایی است، طبق این اصل افزایش عرضه سبب کاهش قیمت خواهد شد، مصداق بارز آن کم شدن عرضه برنج سال زراعی گذشته سبب شد تا قیمت این محصول تا هفته پیش با سه میلیون ریال رکورد شکنی کند، قیمت برنجی کیفی که متعلق به افرادی بوده که برنج را حداکثر با یک سوم قیمت از تولید کنندگان خریداری کرده بودند.

افزایش عرضه برنج و از طرفی نیاز مالی کشاورز به فروش محصول همواره سبب می شود تا دلالان درفصل برداشت شالی، برنج را از کشاورز به قیمت پایینی خریداری کنند، موضوعی که دغدغه جدی شالیکاران را امسال به دلیل افزایش هزینه های تولید دوچندان کرده است.

قیمت باید با کارشناسی و تحلیل دقیق تعیین شود، ‌به طور یقین اگر قیمت طوری باشد که کشاورز آن را منصفانه بداند، فروش انجام می‌شود و دولت فقط با نظارت و رصد بر بازار شالیکوبی ها، تعادل قیمت برای مصرف کنندگان هم عملیاتی خواهد شد.

بررسی ها از اظهارات کشاورزان نشان می دهد که آنان توقع ندارند قیمت برنج نو همانند قیمت برنج تولید سال زراعی گذشته تا سه میلیون ریال رقم بخورد اما امیدوار به واقعی شدن قیمت برنج طبق هزینه های تولید و سود منطقی هستند.

به گفته شالیکاران اگر قیمت برنج نو امسال با توجه به هزینه های سنگینی که بابت دستمزد و نهاده های کشاورزی انجام شده است، کمتر از یک میلیون و ۸۰۰ هزار ریال باشد، به صرفه نخواهد بود و در واقع اجحاف در حق تولید کنندگان است.

امروز مالکان زمین های کشاورزی زراعی و باغی مازندران کاملا به ارزش بالای زمین خود واقفند و از آن جایی که طی سال های اخیر به دلیل تقاضای بالا خرید و فروش رسمی و غیر رسمی از سوی بنگاه های املاک وجود دارد، اگر قیمت نهایی برنج و دیگر محصولات باغی از جمله مرکبات که تا سه ماه آینده وارد بازار می شود پایین‌تر از هزینه‌ها باشد، تولید توجیه اقتصادی خود را از دست می‌دهد. بنابراین هرگونه بی توجهی به بازار محصولات کشاورزی خطه شمال خروج کشاورزان از چرخه تولید دور از انتظار نیست، یعنی اگر کشاورز نتواند از محل فروش محصول خود درآمد کافی کسب کند، زمین ها را رها کی کند و به جای فعالیت کشاورزی تبدیل به ویلا و ملک مسکونی خواهد شد.

طبق اعلام رسمی سازمان جهاد کشاورزی مازندران شالیکاری امسال بدون دغدغه کمبود و تنش آبی و حتی افزایش ۱۳ هزار هکتاری سطح کشت نسبت به سال گذشته به مرحله برداشت رسیده است، اما عرضه و قیمت برنج یکی از نگرانی ها و دغدغه های جدی کشاورزان است، چراکه که امسال قیمت انواع نهاده های کشاورزی از جمله کود و سم، قطعات یدکی تیلر و تراکتور، کارمزد تراکتور برای شخم و شیار و آب تخت کردن، تعمیر وسایل کشاورزی و دستمزد نشاکار به نسبت سال گذشته افزایش قابل توجهی داشت، به همین دلیل کشاورزان شالیکار نسبت به هرگونه سیگنال دادن درباره بی سامان کردن بازار برنج داخلی در فصل برداشت دچار اضطراب و نگرانی جدی می شوند.

بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران پیش‌بینی کرد که امسال با برداشت از سطح حدود ۲۳۰ هزار هکتار شالیزار در استان، حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن شلتوک تولید شود.

برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون تن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود. استان مازندران تولید کننده ۷۲ نوع محصول زراعی و باغی است که در تولید ۱۵ محصول رتبه اول تا سوم را دارد.

این استان با برخورداری از تنها ۲ و نیم درصد زمین کشاورزی کشور، سالانه هفت درصد از تولیدات کشاورزی و ۱۱ درصد از ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی کشور را در اختیار دارد.

**خبرنگار ایرنای ساری