به گزارش خبرگزاری ایمنا، ورود سیستم کمک داور ویدئویی (VAR) به لیگ برتر ایران، نقطه عطفی در راستای ارتقای دقت و انصاف در قضاوت‌های فوتبال کشور محسوب می‌شود. با این حال، ضعف زیرساخت‌های فنی مانع از تحقق انتظارات جامعه فوتبال شد. فصل گذشته با حضور نخستین داوران زن در تیم‌های VAR همراه بود که عملکردی قابل قبول داشتند. اگرچه ظاهراً این فصل پرتحول به نظر می‌رسید، اما چالش‌های عمده‌ای از جمله خطاهای داوری مکرر علی‌رغم استفاده از VAR، اتلاف زمان طولانی برای بازبینی صحنه‌ها، به‌کارگیری گزینشی این فناوری در دیدارهای حساس، و کمبود داوران مجرب مسلط بر سیستم، همگی گواه شکاف قابل توجه بین کیفیت اجرای VAR در ایران و استانداردهای جهانی بودند.

طی روزهای گذشته خبرگزاری ایمنا برای بررسی چالش‌ها و فرصت‌هایی که استفاده از VAR در فصل گذشته برای فوتبال ما ایجاد کرده است میزبان نوذر رودنیل، مهدی اخوان و رسول احمدی از مدرسان و کارشناسان داوری کشورمان بوده است و در میزگردی تمام ابعاد این موضوع را بررسی کرده است که بخش پایانی آن را در ادامه می‌خوانید.

مافیای فوتبال ایران دلال‌ها هستند

نوذر رودنیل، کارشناس داوری کشورمان درباره نقش دلال‌ها بر وضعیت داوری می‌گوید: مافیای فوتبال ایران دلال‌هایی هستند که فدراسیون فوتبال و باشگاه‌ها نمی‌توانند جلوی آن‌ها را بگیرند، بر این باور هستم که درآمد دلال‌ها از بازیکنان بیشتر است؛ اگر بتوانیم این مافیا را به شیوه‌های مختلف از بدنه فوتبال کشور جدا کنیم رشد چشمگیری خواهیم داشت، اما چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد؛ بنابراین باید اقدامی توسط فدراسیون فوتبال و باشگاه‌ها برای بهبود این شرایط صورت گیرد.

وی درباره استفاده از دو داور وسط در یک مسابقه می‌افزاید: زمانی ایده استفاده از دو داور وسط در زمین مسابقه اجرایی شد، اما چنین شیوه‌ای جواب نداد؛ کمیته نظارت بر داوری در استان‌ها وجود ندارد، فیفا می‌گوید برای داشتن فوتبال قوی و پویا باید داوران قوی و پویا داشته باشید و برای تحقق چنین امری ناظران باید پویا و قوی باشند، استعدادهای خوبی در استان‌ها وجود دارند، اما به دلیل نبود کمیته نظارت توانایی دیده نمی‌شود از نظر من تا زمانی که کمیته نظارت نباشد توانایی پرورش داور را نخواهیم داشت.

با حضور بانوان در اتاق VAR موافق هستم

کارشناس داوری کشورمان تصریح می‌کند: تاکید می‌کنم تا زمانی‌که کمیته نظارت در استان‌ها وجود نداشته باشد و از تجربه داوران پیشکسوت استفاده نشود مشکلات بسیاری در حیطه داوری بروز پیدا می‌کند.

وی درباره حضور بانوان در اتاق VAR ادامه می‌دهد: در بعضی از صحنه‌ها نیازی به بررسی VAR نیست، اما داور شهامت سوت زدن در آن صحنه را ندارد، اگرچه با حضور بانوان در اتاق VAR موافق هستم، اما داشتن تجربه بین المللی نمی‌تواند ملاک فرصت دادن به آن‌ها باشد؛ چراکه پشت سر گذاشتن کلاس‌های VAR نیز یکی از شرط‌های لازم برای حضور بانوان در اتاق VAR است.

تاکید می‌کنم تا زمانی‌که کمیته نظارت در استان‌ها وجود نداشته باشد و از تجربه داوران پیشکسوت استفاده نشود مشکلات بسیاری در حیطه داوری بروز پیدا می‌کند

رکن اصلی تمام رشته‌های ورزشی داوران هستند

رودنیل با اشاره به استعداد سوزی در حیطه داوری خاطرنشان می‌کند: تا زمانی‌که هیئت‌های استانی به این نتیجه نرسند که رکن اصلی تمام رشته‌های ورزشی داوران هستند مشکلاتی نظیر فاصله گرفتن داوران جوان از این حیطه رخ خواهد داد؛ اگر کمیته نظارت وجود داشته باشد افرادی که استعداد قضاوت در زمین مسابقه را دارند فرصت اثبات توانایی‌های خود را پیدا خواهند کرد، اما هیئت‌های استانی بر چنین امر مهمی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.

وی بیان می‌کند: گاهی مشاهده می‌شود که دستمزد داوران اندک است؛ چراکه هیچ برنامه‌ریزی برای پرداخت دستمزدهای آن‌ها وجود ندارد و به همین دلیل رغبت به حضور در حیطه داوری کاهش روندی نزولی داشته است؛ به رئیس هیئت فوتبال اصفهان گفته‌ام جایگاه داوری استان نباید این چنین باشد؛ باید از ارزش‌های استانی استفاده شود، باید به پیشکسوتان داوری استان بها دهند و از تجربه آن‌ها برای آموزش جوانان استفاده کنند.

باید قدردان اشتباهات باشیم

کارشناس داوری کشورمان عنوان می‌کند: اگر خلاقیت وجود نداشته باشد پول و تحصیلات از دست خواهند رفت؛ در استان اصفهان در زمینه داوری خلاقیتی به چشم نمی‌خورد، چرا از پتانسیل داوران با تجربه استفاده نمی‌شود؟ طی روزهای گذشته مسابقات فینال پیشکسوتان برگزار شد و تمام مسئولان استانی در این مسابقه حضور پیدا کردند، اما متولی فوتبال استان به دلیل ترس از انتقاد در این مسابقه حاضر نشد.

وی یادآور می‌شود: انتقاد خوب است، باید قدردان اشتباهات باشیم، چراکه اگر اشتباهی نباشد تجربه به دست نمی‌آید، بنابراین نباید از انتقاد ترس و دلهره داشت؛ مگر می‌شود متولی فوتبال اصفهان در چنین تقابلی حاضر نشود؟ از سوی دیگر انتخاب‌های اشتباه موجب می‌شود داوران شایسته از میدان دور بمانند.

در لیگ بیست‌وپنجم از VAR استفاده نشود

رودنیل در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از VAR در فصل آینده می‌تواند مؤثر باشد یا خیر تاکید می‌کند: نتیجه‌گیری من از تمام مسائلی که درباره آن صحبت شد این است که در لیگ بیست‌وپنجم از VAR استفاده نشود، چراکه این سیستم کمک داور ویدئویی کمک حال فوتبال ما نخواهد بود؛ آراستگی یکی از ویژگی‌های بارز داور است؛ چراکه این حیطه ارزش والایی دارد؛ تمام این مشکلات مرتبط با نداشتن آموزش صحیح در تمام ابعاد است؛ زمانی چنین مشکلاتی برطرف می‌شود که همه چیز روی اصول پیش برود.

وی اضافه می‌کند: ما توانایی استفاده از ناظران با کیفیت را داریم و تنها کافی است از تجربه افرادی استفاده شود که سال‌ها است در این حیطه فعالیت کرده‌اند؛ یکی از وظایف ناظر هموار کردن مسیر داوری است، در فوتبال ما ناظری وجود دارد که برای یک اشتباه داور را به تندی نقد کرده است؛ در صورتی که پیش از انتقاد باید برای وی زمینه‌سازی انجام شود.

رودنیل تاکید می‌کند: اگر قرار است فصل آینده از کمک داور ویدئویی استفاده شود باید از VAR واقعی کمک بگیریم؛ نیمی از مشکلات داوری کشورمان مرتبط با انتخابات هیئت‌ها است و بر این باور هستم که تمام آن‌ها مهندسی می‌شود؛ در صورتی که در ورزش باید انتصابات جای انتخابات را بگیرد.

نمی‌توان برای چند باشگاه از VAR استفاده کرد

مهدی اخوان، کارشناس داوری کشورمان درباره حضور بانوان در اتاق VAR می‌گوید: در مسابقات جهانی والیبال آقایان در بیشتر بازی‌ها بانوان قضاوت مسابقات را بر عهده داشتند، زمانی داوران فوتبال در رشته فوتسال نیز قضاوت می‌کردند، اما رفته رفته امر جداسازی داوران رخ داد که به نفع داوری کشورمان بود؛ باتوجه به اینکه آموزش داوری در کشور ما ضعیف است مشکلاتی که در زمینه قضاوت به وجود آمده است را نمی‌توان نادیده گرفت؛ اگر قرار است داور به تنهایی قضاوت کند نیازی به VAR ندارد.

وی می‌افزاید: فدراسیون فوتبال باید بر حیطه داوری سرمایه‌گذاری کند، برای نمونه باید برای تعدادی از داوران کلاس آموزش VAR برگزار شود و این مهم نباید تنها در فوتبال پایتخت خلاصه شود، بلکه باید برای تمام استان‌ها چنین اتفاقی رخ دهد؛ نمی‌توان برای چند باشگاه از VAR استفاده کرد.

روش انتخاب داور در کشور ما اشتباه است

کارشناس داوری کشورمان تصریح می‌کند: روش انتخاب داور در کشور ما اشتباه است، متأسفانه در فوتبال ما افرادی برای قضاوت انتخاب می‌شوند که استعداد داوری ندارند، بنابراین باید کمیته استعدادیابی تشکیل شود، اگر موفق به آموزش داور با کیفیت نشویم همچنان با مشکلات متعددی در امر قضاوت روبه‌رو خواهیم بود، به همین دلیل است که در رده نوجوانان از داوران ۵۰ ساله استفاده می‌شود، در صورتی که باید بهترین داوران برای رده‌های پایه انتخاب شوند؛ باید به استعدادهای داوری که با فوتبال آشنایی دارند میدان داده شود؛ چراکه آشنایی با فوتبال امر قضاوت را آسان‌تر می‌کند.

متأسفانه در فوتبال ما افرادی برای قضاوت انتخاب می‌شوند که استعداد داوری ندارند، بنابراین باید کمیته استعدادیابی تشکیل شود

وی ادامه می‌دهد: رکن اصلی هر هیئت و فدراسیون داوران هستند، نزدیک به چهار هزار بازی را قضاوت و جزو اولین نفراتی هستم که برای نخستین بار بازی فوتسال را در استان اصفهان برگزار کرده‌ام؛ بیشترین داوری را انجام داده‌ام، پس چرا نباید از تجربه‌های فردی همچون من در کمیته داوران استان اصفهان استفاده شود؟ هیچ فردی نیست از هیئت فوتبال استان سوال کند چرا چنین داوری که تجربه حضور در بازی‌های بزرگ را دارد باید کنار بنشیند؟ به همین دلیل است که امروزه تنها یک داور اصفهانی در لیگ برتر داریم، جای تأسف دارد که هیئت‌های استانی قدردان افراد باتجربه نیستند.

اخوان در پاسخ به این سوال که استفاده از VAR در لیگ بیست‌وپنجم مؤثر خواهد بود یا خیر خاطرنشان می‌کند: اگر قرار است در فصل آینده از VAR استفاده شود باید تمام زیرساخت‌های آن در تمام ورزشگاه‌ها وجود داشته باشد، چراکه در غیر این صورت عدالتی در فوتبال ما رعایت نخواهد شد؛ داوران ما علاوه بر آراستگی باید به زبان انگلیسی نیز مسلط باشند، اما امروزه چنین مواردی در حیطه داوری ما دیده نمی‌شود و به همین دلیل این حرفه مسیری نزولی در پیش گرفته است؛ تا زمانی‌که هیئت‌های ورزشی از تشکیل کمیته داوران ترس داشته باشند با چنین بحران‌هایی روبه‌رو خواهیم بود؛ مشکل اینجا است که انتقاد هم فایده ندارد، بدون تردید تا زمانی که هیئت‌ها تلاشی برای ارتقای داوری نکنند گره‌ای از کار ما باز نخواهد شد.

سطح داوران ما ضعیف است

رسول احمدی، مدرس داوری کشورمان درباره آموزش مبحث VAR در کلاس‌های درجه سه می‌گوید: در آینده تلاش خواهیم کرد تا حدودی مبحث آشنایی با VAR را داشته باشیم، زمان اندکی در اختیار کلاس‌های آموزشی است و به همین دلیل بسیاری از موارد حذف یا خلاصه خواهند شد؛ ضمن اینکه باید توجه کرد بسیاری از افراد در کلاس‌های درجه سه تنها برای داشتن مدرک داوری شرکت می‌کنند و پس از آن مسیر خود را ادامه نمی‌دهند، بنابراین زمان اندکی برای آموزش VAR در کلاس‌های درجه سه خواهیم داشت و تنها در حد آشنایی می‌توانیم این مبحث را شرح دهیم‌.

وی می‌افزاید: سطح داوران ما ضعیف است و قضاوت باکیفیتی ندارند؛ برای در اختیار داشتن داور خوب باید از مدرسان باکیفیت استفاده شود؛ ضمن اینکه برای مدرسان نیز باید سالانه کلاس‌های آموزشی برگزار شود، البته طی شش سال گذشته فدراسیون فوتبال چنین کلاس‌هایی را برگزار کرده است؛ اگرچه روند آموزش مدرسان خوب است، اما باید به این نکته توجه کرد که پس از برگزاری کلاس‌های داوری برخی برای دریافت نمره بیشتر با مدرسان تماس می‌گیرند و آن‌ها را تحت فشار می‌گذارند.

سطح ناظران داوری تفاوت دارد

مدرس داوری کشورمان تصریح می‌کند: متأسفانه در فوتبال ما افرادی برای قضاوت انتخاب می‌شوند که استعداد داوری ندارند، بنابراین باید کمیته استعدادیابی تشکیل شود و این موضوع در کلاس‌های درجه سه بیشتر به چشم می‌خورد؛ به همین دلیل شایسته سالاری در داوری از بین رفته است، از سوی دیگر ناظرانی وجود دارند که با رفتارهای خود داور را با یک اشتباه به طوری شماتت کرده‌اند که وی از این حیطه فاصله گرفته است.

وی ادامه می‌دهد: در یک مسابقه در رده‌های پایه به عنوان داور قضاوت کردم و در دقیقه ۸۶ به سود یکی از دو تیم پنالتی اعلام کردم، اما سرمربی تیم مقابل من را تهدید کرد؛ پس از بازی ناظر مسابقه به دلیل اینکه پنالتی را در دقیقه حساسی اعلام کردم من را مورد شماتت قرار داد، چراکه بر این باور بود امکان داشته است پس از پایان بازی اتفاق ناگواری برای ما رخ دهد؛ بنابراین سطح ناظران نیز متفاوت است‌.

متأسفانه در فوتبال ما افرادی برای قضاوت انتخاب می‌شوند که استعداد داوری ندارند، بنابراین باید کمیته استعدادیابی تشکیل شود

داور باید انگیزه کافی را داشته باشد

احمدی خاطرنشان می‌کند: در واقع تفاوت سطح کیفی ناظران و البته تحت تأثیر بودن برخی از آن‌ها موجب می‌شود شایسته سالاری در حیطه داوری کشورمان نادیده گرفته شود؛ برای نمونه برخی از داوران بر اساس ملاک‌هایی غیر از کیفیت قضاوت انتخاب می‌شوند؛ در جدالی میان فجر سپاسی و فولاد خوزستان که بر سر صدرنشینی با یکدیگر رقابت داشتند به دلیل مصدومیت سعید مظفری‌زاده به جای وی در زمین مسابقه قضاوت کردم و باوجود اینکه عملکرد خوبی از خود ارائه دادم، اما تا مدت‌ها فرصت داوری در اختیار من قرار نگرفت و همان جا متوجه شدم دست‌هایی در کار است و این در حالی است که من تا این لحظه تنها یک بار فدراسیون فوتبال را از نزدیک دیده‌ام.

وی بیان می‌کند: داوری ارزشمند است و به همین دلیل باید تجدید نظری روی دستمزد داوران انجام شود؛ چراکه داور باید انگیزه کافی را داشته باشد، هیئت‌های فوتبال نیز باید سالیانه چند مرتبه برای داوران خود کلاس آموزشی برگزار کنند، برخلاف آنچه که انتظار می‌رود هیئت‌های استانی نسبت به بحث آموزش، شایسته سالاری و پرورش داوران بی توجه هستند و به همین دلیل وضعیت قضاوت در فوتبال ما روز به روز بدتر می‌شود؛ انتظار می‌رود در آینده شاهد برقراری عدالت در این زمینه باشیم‌؛ نباید برای پول یا چیز دیگری شایسته سالاری نادیده گرفته شود، چراکه از نظر معنوی نیز باید در آخرت پاسخگو باشیم.

VAR باید برای تمام تیم‌ها باشد

مدرس داوری کشورمان عنوان می‌کند: در زمینه داوری ویژگی‌هایی همچون دانش داوری، آمادگی جسمانی، حضور به موقع در صحنه‌ها، تمرکز و آشنایی با زبان انگلیسی اهمیت دارد و تمام این موارد دست به دست یکدیگر می‌دهند که داور در عرصه‌های بین‌المللی فعالیت کند.

وی اضافه می‌کند: برای برگزاری لیگ برتری پویا نیازمند زیرساخت‌هایی همچون استفاده یکسان تمام تیم‌ها از VAR با تجهیزات کامل هستیم و در کنار آن باید آموزش کار با VAR به داوران نیز مدنظر قرار گیرد؛ به طور کلی برای اجرای عدالت در لیگ برتر باید کمک داور ویدئویی برای تمام تیم‌ها مورد استفاده قرار بگیرد و تنها در این صورت در فصل آینده لیگی پویا خواهیم داشت.