«غلامرضا لطیفی» استاد تمام شهرسازی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره نوسازی خانه‌های آسیب‌دیده از جنگ ۱۲ روزه تحمیلی به ارائه پیشنهادهایی پرداخت و گفت: صرفا شهرداری تهران نمی‌تواند این کار را به انجام برساند، زیرا شهرداری تنها ظاهرا با دادن تراکم این کار را می‌کند و این کار هزینه‌های دیگری به جامعه تحمیل می‌کند تا بتوانیم این کار را به سرانجام برسانیم. این امر، یک امر ملی‌ست و نه فقط در غالب شهر تهران بلکه در غالب کل شهرهای کشور که از این حادثه شوم آسیب دیدند باید اقدامات لازم انجام شود.
کار بازسازی‌ها خانه‌های آسیب دیده نباید به درازا بکشد
لطیفی درباره‌ی عواملی که می‌تواند در این مسئله موثر باشند به مشارکت خود ساکنین، بازماندگان و نهادهای اجرایی اشاره کرد و ادامه داد: ما باید این کار را با تشکیل ستادی و اعطا مسئولیت به هرنهاد بر اساس وظایف قانونی‌اش انجام دهیم تا سرپناه‌های تخریب شده بازسازی و بازماندگان و آسیب‌دیدگان بتوانند به زندگی روزمره‌شان بازگردند. البته باید بازه زمانی‌ای مشخص شود که باعث شود این کار به درازا نکشد.
لطیفی با اشاره به تبعات کالبدی و اجتماعی جنگ ۱۲روزه اظهار کرد: برآوردها نشان می‌دهد جنگ ۱۲ روزه بین ۲۴ تا ۳۰ میلیارد دلار به اقتصاد و جامعه آسیب زده است. ما این هزینه‌ها را نمی‌توانیم از خود مردم بگیریم، زیرا خود مردم در این مسئله عاملیتی نداشتند، در شرایطی که بسیاری از مردم خانه‌هایشان تخریب شده، در غالب پروتکل‌هایی که اتخاذ می‌کنیم، باید شاهد ورود دولت برای رفع مشکلات آسیب‌دیدگان جنگ باشیم و از ابزارهایی مانند وام‌های کم‌بهره و بلاعوض، جابه‌جایی و تغییر کاربری مکان‌های آسیب‌دیده استفاده کنیم.
لطیفی با اشاره به اهمیت ساخت مکان‌های امن در فضاهای عمومی به عنوان پناهگاه عنوان کرد: متاسفانه در این مورد هم دچار نقص هستیم، البته در زمان دفاع مقدس بسیاری از مکان‌های عمومی مانند مدارس اتفاقا به کمک خود شهرداری تبدیل به مکانهایی امن برای مواقع بحران شد. در این بازسازی‌ها باید بتوانیم از آن تجارب به نحو احسن استفاده کنیم.
فرآیندها باید شفاف و غیرآمرانه باشند تا مردم مشارکت کنند
لطیفی در مورد راهکارهایی که باعث مشارکت بیشتر شهروندان می‌شود، گفت: یک راهکار این است که خود افراد آسیب‌دیده به کارگروه‌ها دعوت شوند و نظراتشان اخذ شود. ما مردم بسیار شریفی داریم و بسیاری از مشکلات ناشی از حوادث مانند زلزله‌ها با کمک مردم حل شدند. به عبارتی ما مردمی داریم که دوست ندارند ببینند هم‌وطن‌هایشان در رنج هستند، اما این همکاری باید به شرطی شکل گیرد که شفاف‌سازی در آن باشد و فرآیندها، فرآیندهایی آمرانه نباشد. ما باید نسبت به جامعه‌ای که آسیب‌دیده و بحرانی را پشت سرگذاشته، مسئولیت بیشتری را احساس کنیم.
وی با تاکید بر لزوم انعطاف‌پذیری در فرآیندهای برنامه‌ریزی بیان کرد: فرآیند برنامه‌ریزی در دنیا فرآیندی انعطاف‌پذیر و مرحله‌ای است و نمی‌تواند به صورت آمرانه انجام شود و حتما نیازمند تعامل ارگانیک با افراد و دستگاه‌هاست.
باید تمهیداتی برای کاهش محدودیت‌های دست‌وپاگیر قانونی و بروکراتیک فراهم کرد
لطیفی در ادامه درباره مسائل بروکراتیک موجود در فرآیند بازسازی‌ها خاطرنشان کرد: این مسئله نیازمند یک بروکراسی فعال است، یک بروکراسی پویا که بتواند بسیاری از قواعد دست و پاگیر را کنار بزند و در مواقعی که حتی با یک محدودیت قانونی مواجه می‌شود بتواند با تبصره‌ها و لوایحی این موانع را تسهیل کنند تا نهادها و افرادی که در این کار مرجعیت دارند، بتوانند با سرعت بالاتری به این کار بپردازند.
دادن تراکم زمینه‌ساز تخلفات خواهد شد، دولت باید ورود کند
لطیفی با تاکید بر نقش اساسی دولت در بازسازی و نوسازی خانه‌های آسیب دیده اظهار کرد: در این مواقع باید بودجه‌های خاصی را از ردیف‌های هزینه‌های پیش‌بینی نشده عمرانی در سازمان برنامه و بودجه برای این امر اختصاص بدهیم و دستگاه‌های دیگری که می‌توانند به نوعی در این امر مشارکت مالی و غیرمالی داشته باشند از طریق تحمیل تعهداتی به مسئله ورود کنند، وگرنه اگر بخواهیم کار بازسازی صرفا برعهده شهرداری بگذاریم، چه شهرداری تهران و چه شهرستان‌ها که برای انجام بازسازی‌ها تراکم بدهند، قاعدتا در این میان تخلفاتی نیز اتفاق خواهد افتاد.
نباید با نوسازی خانه‌های آسیب دیده به مثابه یک پروژه برخورد کنیم
لطیفی با اشاره به تجربیات علمی و اجرایی گذشته تاکید کرد: باید بتوانیم این بازسازی‌هارا در یک فرآیند مناسب به سرانجام برسانیم و نباید به این مسئله به مثابه یک پروژه برخورد کنیم. تجربه جنگ ۸ساله برای ما آموزه‌های زیادی داشته و باید از تمام آن‌ها بهره بگیریم. مردم باید به مسئولان در این زمینه اطمینان کنند و در نتیجهی این اطمینان مشارکت مردم نیز بالا خواهد رفت. ما این تجربه را داشتیم که در اروپا، در محله‌هایی در پاریس و انگلستان نوسازی‌های کاملی با همکاری مردم صورت گرفت که بسیار هم شوق برانگیز بود.
وی تاکید کرد: ما مردم را باید قبول داشته باشیم، ما مردمان هوشمند، باهوش و متعهدی داریم و باید از این سرمایه اجتماعی و مردمی بالا استفاده ببریم. جالب است وقتی کسی که در یک سمتی قرار می‌گیرد از مردم فاصله پیدا می‌کند و این ویژگی عجیبی است که برخی‌ها دارند. ما باید توجه کنیم که وامدار این مردم هستیم و باید به آن‌ها خدمت کنیم.