به گزارش ایرنا، فصل تابستان همواره با افزایش دما و تغییرات جوی همراه است، اما در سال‌های اخیر، شدت این تغییرات به حدی بوده که به یکی از چالش‌های جدی برای جامعه تبدیل شده است. با ورود به این فصل، نه تنها دمای هوا به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش یافته، بلکه کمبود منابع آبی نیز به نگرانی‌های عمومی دامن زده است.
این مشکلات ناشی از تغییرات اقلیمی، رشد روزافزون جمعیت و مصرف بی‌رویه منابع می‌باشد که به‌طور مستقیم بر زندگی روزمره مردم تأثیر گذاشته است. در این شرایط بحرانی، ضرورت مدیریت صحیح و صرفه‌جویی در مصرف آب بیش از پیش احساس می‌شود.
خشکسالی به عنوان یکی از چالش‌های جدی زیست‌محیطی و اجتماعی در قرن بیست و یکم شناخته می‌شود که آثار آن به‌ویژه در کشورهایی با محدودیت‌های منابع آب شدید، نظیر ایران، نمایان است. استان مرکزی به‌عنوان یکی از نقاط حساس در این زمینه، با چالش‌های فزاینده‌ای مواجه است که ناشی از کسری مخازن آب زیرزمینی و کاهش بارندگی‌ها در سال‌های اخیر است.
تحقیقات نشان می‌دهد که این استان با ۴۴ درصد کاهش بارندگی و افت میزان پوشش برفی، به سمت خشکسالی عمیق‌تری حرکت می‌کند که اثرات آن بر روی تمامی ابعاد زندگی مردم، به‌خصوص در بخش کشاورزی، صنعت و تأمین آب شرب، غیرقابل انکار است.
آب، به‌عنوان نیروی محرکه توسعه پایدار، در بستر خشکسالی و کاهش منابع آبی، محدودیت‌های جدی را برای برنامه‌ریزی و آمایش سرزمین به وجود آورده است. بر اساس بررسی‌ها، کسری مخزن آب‌های زیرزمینی این استان به بیش از پنج میلیارد مترمکعب رسیده و ۱۰ آبخوان استان در وضعیت ممنوعه قرار دارند که این امر نشان دهنده نیاز فوری به اجرای سیاست‌های مدیریت منابع آب و توسعه پایدار است.
به همین دلیل، تنظیم بهتر و بیشتر منابع آبی، نه تنها به حفظ و نگهداری از این منبع حیاتی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات منفی خشکسالی را نیز به حداقل برساند. این مدیریت بهینه شامل برنامه‌ریزی دقیق برای استفاده از منابع آب موجود، بهبود سیستم‌های آبیاری، و استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی و صنعت می‌باشد.
همچنین، ایجاد و تقویت زیرساخت‌های آبی، نظیر ذخیره‌سازی آب باران و تفکیک آب‌های آشامیدنی و غیرآشامیدنی، می‌تواند به کاهش وابستگی به منابع آب زیرزمینی و افزایش تاب‌آوری در برابر شرایط خشکی کمک کند.
از طرفی، انجام آموزش‌های لازم برای جامعه درباره اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب و ترویج روش‌های مؤثر در کاهش مصرف، از جمله استفاده از تجهیزات کارآمد، می‌تواند به تغییر رفتار افراد و ایجاد فرهنگ عمومی حفاظت از منابع آب کمک کند.
صرفه‌جویی در مصرف آب ضرورتی انکارناپذیر است
نماینده ولی فقیه در استان مرکزی با تأکید بر اینکه صرفه‌جویی در مصرف آب ضرورتی انکارناپذیر است، گفت: بحران آب به یکی از چالش‌های اساسی کشور تبدیل شده و توجه به این مسئله برای حفظ منابع آبی و تأمین نیازهای آینده امری ضروری است.
آیت‌الله قربانعلی دری نجف‌آبادی افزود: تمامی آحاد جامعه باید در این راستا همگام شده و با رعایت نکات ساده‌ای مانند کاهش زمان استفاده از آب و جلوگیری از هدررفت آن، به نسل‌های آینده کمک کنیم.
وی ادامه داد: وضعیت آب در کشور و استان مرکزی نگران‌کننده است با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها، مواجهه ما با بحران آب اجتناب‌ناپذیر است این موضوع نه تنها برای کشاورزی بلکه برای تأمین آب شرب و صنعتی نیز تأثیر دارد.
اصلاح الگوی مصرف آب به عنوان یک امر ضروری مطرح می‌شود و ما باید بدانیم که هر یک از ما می‌توانیم نقش مؤثری در حفظ و صرفه‌جویی در مصرف آب ایفا کنیم این اصلاح باید از خانواده‌ها آغاز شود، همه باید به یاد داشته باشند که آب یک نعمت خدادادی است و باید این نعمت را درست و اقتصادی استفاده کنیم.
آیت‌الله دری نجف‌آبادی با اشاره به هدر رفت بیش از حد آب در روش‌های سنتی آبیاری در کشاورزی، بیان کرد: کشاورزی با استفاده از روش‌های نوین و سیستم‌های آبیاری معقول مانند آبیاری قطره‌ای می‌تواند به صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف آب منجر شود، از شیوه‌های قرقابی و بارانی در کشاورزی باید به شدت پرهیز شود، همچنین ترویج کشت محصولات کم‌آب‌بر و بهینه‌سازی فرآیندهای کشاورزی از دیگر اقدامات لازم است.
وی با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی در زمینه مصرف بهینه آب، اضافه کرد: فرهنگ‌سازی بر عهده نهادهای مختلف، از جمله مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌های جمعی است و باید به مردم آموزش دهیم که هر فرد در مدیریت منابع آب نقش دارد، همچنین مساجد و مراکز مذهبی می‌توانند در این زمینه پیش قدم شوند و با برگزاری همایش‌ها و جلسات، مردم را تشویق به صرفه‌جویی کنند.
نماینده ولی فقیه در استان مرکزی همچنین بر لزوم همکاری نهادهای دولتی و خصوصی در جهت توسعه زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت منابع آبی تأکید کر: دولت باید برنامه‌ها و سیاست‌های کلان را در این زمینه تدوین کند و به منظور تشویق مردم به مصرف بهینه آب، باید مشوق‌هایی ارائه دهد. این اقدام به کاهش مصرف آب و حفاظت از منابع آبی کمک می‌کند.
تشدید پدیده خشکسالی در استان مرکزی به علت عدم برنامه‌ریزی در مصرف منابع آبی
استاندار مرکزی گفت: عدم برنامه‌ریزی در منابع آبی و تشدید پدیده خشکسالی در استان از دلایلی است که موجب شده تا در اراک و ساوه تامین آب برای مصرف آشامیدنی با مشکل مواجه شود.
مهدی زندیه‌وکیلی افزود: در راستای تامین آب آشامیدنی برای شهرهای اراک و ساوه، پروژه حفر ۴۹ حلقه چاه آب به‌زودی آغاز می‌شود که این اقدام به منظور بهبود و افزایش منابع آب این ۲ شهر انجام می‌شود و نقش مهمی در تامین نیازهای آبی ساکنان منطقه ایفا می‌کند.
وی بیان کرد: از این تعداد حلقه چاه، ۳۰ حلقه در اراک و ۱۹ حلقه در ساوه پیش‌بینی شده و لازم است دستگاه‌های مربوطه همکاری لازم را با آبفای استان مرکزی داشته باشند.
وی با اشاره به کاهش آب ذخیره شده در پشت سد کمال صالح اراک و الغدیر ساوه بیان کرد: تامین آب آشامیدنی توسط دولت، اولویت اصلی است و قانون توزیع عادلانه آب هم، بر آن تاکید دارد.
استاندار مرکزی اضافه کرد: حفر چاه به صورت فوریت و ضروری در اراک و ساوه نیاز مبرم است و نمی‌توان به بارش بهار امید داشت و باید تدابیر به زودی اتخاذ شود.
زندیه‌وکیلی افزود: از طرفی باید در هوشمندسازی کنتورهای آب کشاورزی، مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز و سایر برنامه‌های سازگاری با کم آبی، برنامه داشت.
وی بیان کرد: مسایل اضطرای تامین آب در شهرهای اراک و ساوه، نباید مدیران استان مرکزی را از سایر برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی غافل کند.
استاندار مرکزی خاطر نشان کرد: ضروری است به طور جدی نسبت به تعطیلی چاه‌های غیرمجاز در استان اقدام شود و هر شهرستان باید آمار عملکرد در برخورد با چاه‌های غیرمجاز را استخراج و به صورت ضربتی نسبت به تعطیلی اقدام کند.
سد کمال صالح شازند ۴۶ درصد کمتر از پارسال آب دارد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: هم‌اکنون ۱۷ میلیون مترمکعب آب در پشت سد کمال صالح ذخیره است که سال گذشته در این وقت سال، ۳۲ میلیون مترمکعب ذخیره بود که معادل ۴۶ درصد نسبت به پارسال کمتر شده است.
حسین اسدی افزود: ۲۱ میلیون مترمکعب آب در سد الغدیر ساوه ذخیره است که پارسال در این وقت سال، ۲۴ میلیون مترمکعب بود که معادل ۱۲ درصد کمتر شده است.
وی بیان کرد: سه و ۶ دهم میلیون مترمکعب آب کشاورزی سال گذشته در راستای مدیریت مصرف رهاسازی شد که امسال این میزان در راستای ذخیره آب، عملیاتی نشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی اضافه کرد: حق‌السهم آب پالایشگاه شازند هم از آذرماه حذف شده تا آب بیشتری به مشترکان اراک اختصاص داده شود.
بیشتر بخوانید:
زنگ تشنگی در استان مرکزی به صدا درآمده است+ فیلم
افزایش ظرفیت آب در ساوه، بحران باقی است
اسدی افزود: یک‌هزار و ۲۰۰ لیتر برثانیه از سد کمال صالح به شهر اراک اختصاص داده شده که هم‌اکنون به ۶۵۰ لیتر بر ثانیه رسیده است.
وی تصرح کرد: حفر ۳۰ حلقه چاه، بقل کنی چاه‌ها، جایگزینی پساب برای فضای سبز شهرداری و گرفتن ۲ حلقه چاه از نیروگاه از جمله اقدامات برای مدیریت مصرف آب در اراک است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: گرمای بی‌سابقه نسبت به سال قبل و طبق اعلام هواشناسی در قرن اخیر شکل گرفته است که موجب شده تا مصرف آب افزایش یابد.
اسدی خاطر افزود: هم‌اکنون فصل تابستان و همزمانی مسافرت مردم به مناطق روستایی و برپایی تکیه در ماه‌های محرم و صفر منجر به افزایش مصرف آب شده است که از مردم درخواست می‌شود در مصرف آب بیش از گذشته صرفه‌جویی کنند.
لزوم ۳۰ هزار میلیارد ریال برای انتقال آب دریای عمان به استان مرکزی و غفلت صنایع
نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: طرح انتقال آب از دریای عمان به استان مرکزی به ۳۰ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد، اما هیچ صنعتی در استان برای اجرای این پروژه بزرگ اعلام آمادگی نکرده است.
سیدمحمد جمالیان افزود: مطالعات انتقال از دریای عمان به استان مرکزی در سه مسیر انجام شده اما به علت هزینه‌بَر بودن، اجرای آن تاکنون عملیاتی نشده است.
وی با اشاره به اجرای موفق طرح انتقال آب دریای عمان به اصفهان توضیح داد: اجرای طرح انتقال آب در اصفهان به سبب آب‌بَر بودن صنعت فولادسازی اصفهان است که هزینه آن را متقبل شده اما در استان مرکزی، صنعتی که حیاتش به آب وابسته باشد، وجود ندارد بنابراین برای اجرای این طرح، صنایع استان توجهی ندارند.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: لازم است برای کمک به رفع مشکلات کم‌آبی استان، راه کارهای دیگری را جایگزین کرد که هزینه کمتری را به استان تحمیل کند.
جمالیان با انتقاد از عدم استفاده از پساب در تالاب میقان اراک تصریح کرد: یک‌هزار و ۸۰۰ لیتر برثانیه پساب در این مجموعه وجود دارد که ۳۰۰ لیتر آن برای آبیاری فضای سبز شهرداری و بقیه برای صنایع برنامه‌ریزی شده اما این ذخیره آبی بلااستفاده رها شده است.
وی خاطرنشان کرد: اکنون آب موجود در تالاب برای اهالی ساکن در روستاهای مجاور تالاب، به علت انبوه پشه و بوی نامطبوع به معضل بهداشتی تبدیل شده است.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی گفت: ضروری است مسئولان استانی نسبت به استفاده از ظرفیت تالاب برای کمک به صنایع و آبیاری فضای سبز شهر اراک، اهتمام جدی داشته باشند.
کلام آخر:
با توجه به چالش‌های فزاینده ناشی از تغییرات اقلیمی و کمبود منابع آبی، مدیریت بهینه منابع آب به عنوان یک نیاز اساسی و فوری مطرح می‌شود. اتخاذ تدابیر مؤثر در خصوص کاهش تأثیرات خشکسالی و استفاده بهینه از منابع آبی می‌تواند بر بهبود وضعیت فعلی تأثیر بسزایی داشته باشد.
به‌خصوص، آگاهی‌رسانی به جامعه درباره روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب و استفاده از تکنولوژی‌های نوین، به شکل‌گیری یک فرهنگ مثبت در حفاظت از منابع آب کمک می‌کند. همچنین، توسعه زیرساخت‌ها و بهینه‌سازی فرآیندهای آبیاری در کشاورزی و صنعت می‌تواند به بهبود بهره‌وری و کاهش اتلاف آب منجر شود.
در نهایت، همکاری میان دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی برای مدیریت مشترک منابع آبی و ایجاد برنامه‌های پایدار و جامع، کلید اصلی مواجهه با این بحران و تأمین آینده‌ای بهتر برای نسل‌های آینده خواهد بود. با صرفه‌جویی و استفاده مسئولانه از آب، می‌توانیم به حفظ این منبع ارزشمند و مقابله با چالش‌های پیش رو امیدوار باشیم.