به گزارش روز دوشنبه گروه علمی ایرنا از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، مصطفی میلانی اظهار داشت: با توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته، افق جدید در صنایع خرد و کلان کشور گشوده خواهد شد. همچنین تکمیل زنجیره ارزش فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته به عنوان یکی از اهداف اصلی این ستاد، دستور کار قرار دارد.

وی به تبیین چشم‌انداز آینده این ستاد و برنامه‌های جاری و آتی آن در سال جاری پرداخت و گفت: ستاد حدود یک دهه است که با هدف ساماندهی و ارتقای وضعیت تولید، تجاری‌سازی، توسعه فناوری و زیرساخت‌های مرتبط با مواد آغاز به کار کرد و جهت‌دهی، توسعه و حمایت از فناوری‌های اولویت‌دار در حوزه‌های مواد و ساخت پیشرفته را در دستور کار دارد.

دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی به نتایج فعالیت‌های گذشته، از جمله ایجاد ده‌ها شرکت دانش‌بنیان و فناور، تجاری‌سازی محصولات نوین، افزایش ظرفیت تولید شرکت‌های دانش‌بنیان و رفع مشکلات کلیدی صنایع اشاره کرد که بستر محکمی برای برنامه‌های پیش‌روی ستاد در سال جاری و سال‌های آینده فراهم کرده است.

توجه به توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان

میلانی در تشریح اقدامات جاری و برنامه‌های آتی ستاد به توسعه روابط بین‌المللی با فعالان برجسته خارج از کشور و حمایت از طرح‌های کلیدی این حوزه اشاره کرد و گفت: این ستاد اکنون نیز از طرح‌های دانشگاهی مرتبط با حوزه مواد و ساخت پیشرفته از طریق شبکه آزمایشگاهی کشور، بنیاد ملی علم ایران و همچنین مسابقات فناورانه دانشگاهی، حمایت‌های مالی قابل توجهی را صورت می‌دهد تا پژوهشگران جوان بتوانند ایده‌های خود را به مرحله عمل برسانند.

وی اضافه کرد: این ستاد، در بخش زیرساخت‌های تخصصی، حمایت از مراکز توسعه فناوری را در دستور کار قرار داده و اکنون ستاد با جدیت به دنبال تکمیل مراکز مشترک توسعه فناوری، توسعه ماشین‌کاری دقیق، فناوری لایه نازک و سرامیک‌های دما بالا است که بخش عمده‌ای از فازهای اولیه آن‌ها به بهره‌برداری رسید.

دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی افزود: در مرکز ماشین‌کاری دقیق، طرح‌های مهمی با همکاری دانشگاه صنعتی شاهرود و همچنین مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی در زمینه ماشین‌کاری دقیق قطعات اپتیکی و حساس در حال اجراست.

میلانی درباره مراحل نهایی راه‌اندازی مرکز مشترک توسعه فناوری سرامیک‌های دما بالا، با مشارکت بخش خصوصی و حمایت معاونت علمی، عنوان کرد: این مرکز، در مسیر تولید محصولات راهبردی چون Mechanical Seal SiC پیش می‌رود. علاوه بر این، مرکز توسعه فناوری مشترک لایه‌نازک نیز با حمایت معاونت علمی و پارک علم و فناوری استان خراسان در مراحل پایانی راه‌اندازی قرار دارد.

دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان مواد و ساخت پیشرفته، به برنامه‌ها و اهداف توسعه‌ای سال جاری ستاد پرداخت و اعلام کرد: در سال ۱۴۰۴، ستاد به دنبال تکمیل مراکز و راه‌اندازی مرکز مشترک توسعه فناوری مدلسازی مواد ایران با مشارکت مرکز تحقیقات شرکت سایپا است. همچنین، راه‌اندازی حداقل دو مرکز مشترک توسعه فناوری دیگر با عناوین استحصال مواد با ارزش از شورابه‌ها و باطله‌ها و فناوری ساخت و توسعه باتری‌های غیر لیتیومی را نیز در دستور کار قرار دارد که نویدبخش جهشی بزرگ در این حوزه‌ها خواهد بود.

میلانی همچنین بر مشارکت فعال ستاد در رویدادهای ملی و بین‌المللی تأکید کرد و گفت: مشارکت اثرگذار در رویدادهایی چون جذب و ذخیره‌سازی کربن «کربن کپچر»، «پتروآفرین»، «جایزه فناوری نکست»، «صنعت دانش‌بنیان با محوریت زیست بوم خودروهای برقی»، کارگاه «آشنایی با بسترهای مالی بریکس و کنفرانس مهندسی سطح»، از برنامه‌هایی بود که برای شناسایی فرصت‌ها و معرفی دستاوردهای کشور برگزار شده و ستاد در آن‌ها مشارکت فعال داشته است.

وی حمایت از پایان‌نامه‌های فناورانه را بخش دیگری از برنامه ها و فعالیت‌های جاری ستاد بر شمرد و در این خصوص گفت: فراخوان‌های مشترک مختلفی با همکاری بخش‌هایی همچون بنیاد ملی علم ایران، کانون مدیریت دارایی‌های فکری، و سایر ستادهای توسعه فناوری و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، در حال بررسی است.

دبیر ستاد، از تداوم همکاری‌های راهبردی با بنیاد ملی علم ایران خبر داد و اعلام کرد: اکنون فراخوان مشترک در زمینه‌های ژنوم مواد و استحصال و خالص‌سازی عناصر نیمه‌هادی در صنعت میکروالکترونیک، در حال اجرا هستند که نویدبخش دستاوردهای مهمی در این حوزه‌ها خواهند بود.

وی افزود: تاکنون بیش از ۲۳۰ طرح (طرح های ارسال شده از طریق سامانه خدمت، طرح‌های تبصره ۱۸ (اشتغال‌زایی و اعتبار مالیاتی) توسط کارشناسان ستاد مورد بررسی دقیق قرار گرفته است و بررسی طرح‌ها همچنان درحال انجام است. همچنین جلسات متعدد و مستمر با حضور دبیر و کارشناسان ستاد با نمایندگان شرکت‌ها، سازمان‌ها و اصحاب رسانه نیز به صورت منظم برگزار می‌شود تا زمینه‌ساز تعاملات سازنده بیشتر و پیشبرد اهداف باشد.

تکمیل زنجیره‌های ارزش صنایع با تمرکز بر مواد راهبردی

میلانی، به تبیین اهداف و برنامه‌های کلان ستاد در سال جاری پرداخت و تأکید کرد: تکمیل زنجیره ارزش مواد، حمایت از استحصال مواد باارزش از باطله‌ها و شورابه‌ها، حمایت از تولید محصولات متنوع و پیشرفته در حوزه‌های میکروالکترونیک، مواد مغناطیسی و مواد نیمه‌هادی با هدف تأمین قطعات کلیدی در صنایع راهبردی، به‌ویژه نیمه‌هادی‌هایی مانند سیلیکون و گالیوم، مواد شیمیایی، پلیمری و پتروشیمی، حمایت از توسعه باتری‌های نوظهور و جذب و ذخیره‌سازی کربن – کربن کپچر، اولویت‌های اصلی ستاد است.

وی به مأموریت‌های کلی ستاد اشاره کرد و گفت: این مأموریت‌ها بر اساس چهار حوزه مواد معدنی و فلزی، مواد نفتی، گازی و پتروشیمی، مواد نوظهور و ساخت و تولید پیشرفته، شامل ارتقای کیفیت مواد اولیه در زندگی مردم، کاهش خام‌فروشی و تکمیل زنجیره ارزش، افزایش نسبت بازیافت/کاهش پسماند، ایجاد اعتبار علمی و تولید محصولات راهبردی برای کمک به حل مسائل روزمره تعریف شده است.

دبیر ستاد، در تشریح جزئیات این برنامه‌ها گفت: تکمیل زنجیره ارزش مواد مختلف از قبیل فولاد و چدن، مس، آلومینیوم، روی و سرب، خاک‌های صنعتی، سیلیس، منیزیم، کبالت، نیکل، سوپرآلیاژها، کامپوزیت‌ها و مواد پیشرفته از جمله آلیاژهای حافظه‌دار و آنتروپی بالا، در راستای بومی‌سازی دانش فنی و اتکا به توان داخلی برای تأمین مواد اولیه کلیدی در صنایع راهبردی در دستور کار قرار دارد.

وی در ادامه افزود: ما به دنبال حمایت از تولید حداقل ۲ مورد از محصولات متنوع، جدید و باارزش افزوده بالاتر مانند چدن‌های آلیاژی، آلیاژهای زاماک، سوپرآلیاژها و کامپوزیت‌های پیشرفته دارای خواص ویژه هستیم. از سوی دیگر، حمایت از محصولات در حوزه استحصال مواد باارزش از باطله‌ها و شورابه‌ها، با هدف ورود به بازار داخلی، کاهش ارزبری و افزایش صادرات، با تمرکز بر بازیافت باطله‌ها و استحصال عناصر باارزش از آن‌ها و همچنین ارائه راهکارهایی برای کاهش حجم باطله‌های دپو شده، از دیگر اولویت‌های ماست.

دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان مواد و ساخت پیشرفته یادآورشد: همچنین، حمایت از تولید سرامیک‌های پیشرفته و دما بالا با خواص ویژه در کاربردهای خاص نظامی، صنعتی و دیرگدازهای پیشرفته و مقاوم به خوردگی، بخش مهمی از برنامه‌های آتی ستاد را تشکیل می‌دهد.

میلانی ادامه داد: در حوزه مواد شیمیایی، پلیمری و پتروشیمی، ستاد به دنبال حمایت از تولید مشتقات باکیفیت‌تر از نفت خام، محصولات با ارزش افزوده بالاتر و همچنین شکست باطله‌ها و ته مانده‌های پالایش نفت خام برای تولید محصولات پلیمری و پتروشیمیایی متنوع است. علاوه بر این، حمایت از محصولات در حوزه باتری‌ها و سایر ذخیره‌سازهای انرژی (به‌غیراز باتری‌های لیتیومی) مانند باتری‌های یون فلزی، فلز-هوا و پیل‌های سوختی، با هدف تأمین نیازهای داخلی و صادرات انواع باتری‌های پیشرفته خودروهای سبک و لیفتراک نیز از برنامه‌های محوری ستاد است.

حمایت از فناوری‌های ساخت پیشرفته

دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی، به حوزه ساخت پیشرفته نیز اشاره کرد و اظهار داشت: ما از محصولات مرتبط با حوزه زنجیره ارزش فناوری‌های ساخت و تولید پیشرفته و برخی از حوزه‌های ساخت افزایشی از جمله تجهیزات ساخت دقیق، ماشین‌کاری دقیق، پرینترهای سه‌بعدی پیشرفته فلزی، سرامیکی و پلیمری، با هدف ورود به بازار داخلی و صادرات حمایت خواهیم کرد. همچنین، حمایت از محصولات در حوزه جذب، تبدیل و ذخیره‌سازی کربن شامل روش‌های پیشرفته جذب و ذخیره‌سازی کربن و تبدیل مشتقات کربن به مواد کم‌ضرر و بی‌ضرر، جزو برنامه‌های اصلی ستاد است.

میلاتی افزود: همچنین ورود بنگاه‌های بزرگ صنعتی کشور به جریان توسعه فناوری و نوآوری، هدایت جریان توسعه فناوری و نوآوری در دانشگاه‌ها و تسهیل پیوند شرکت‌های دانش‌بنیان به جریان اقتصاد کشور، از مهمترین نتایج تلاش‌های ستاد خواهد بود.

وی، به اهمیت بازدیدهای میدانی و مستمر دبیر و کارشناسان ستاد از صنایع و مراکز علمی اشاره کرد و گفت: این بازدیدها در راستای شناخت ظرفیت‌های بالقوه صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان و نیز پارک‌های علم و فناوری، همچنین تبیین برنامه‌های ستاد، ترویج آگاهی، ارائه برنامه‌های حمایتی ستاد و نظارت بر طرح‌های تأیید شده، به صورت منظم برنامه‌ریزی و انجام می‌شود. در حقیقت این تعاملات و بازدیدهای مستمر، برای شناسایی نیازها، حمایت از نوآوری‌ها و هدایت صحیح اکوسیستم فناوری کشور، حیاتی هستند و ستاد با تمام توان در مسیر توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته گام برمی‌دارد.