در شرایطی که تولید گوشت گاو و گوسفند در کشور، توجیه اقتصادی نداشته و این کالا با حدود چهار برابر قیمت جهانی به دست مصرف‌کننده ایرانی می‌رسد، مسئولان در سال‌های گذشته بارها از خودکفایی در تولید گوشت گاو و گوسفند گفته و آن را به‌عنوان یکی از اهداف خود در سیاست‌گذاری‌هایشان مطرح کرده‌اند. این در حالی است که اقتصاد شتر و شترها نقش کلیدی در امنیت غذایی و معیشت جوامع در سرزمین‌های خشک و نیمه‌خشک آفریقا و آسیا از جمله مردم بومی ایفا می‌کنند و نقش مهمی در پیشبرد توسعه پایدار و تحقق اهداف مربوط به مبارزه با گرسنگی، توانمندسازی خانواده‌ها و استفاده پایدار از اکوسیستم‌های زمینی دارند. با توجه به استفاده از شیر و گوشت شتر برای خانواده‌ها تا حمل و نقل محصولات و مردم، کود آلی و رشد شترها در مناطقی که دیگر گونه‌های دامی نمی‌توانند زنده بمانند، از این رو، شترداری یک اقتصاد فقرشکن و پویاست که نیازمند «توسعه عوامل محلی در بخش شتر»، «اولویت دادن به آموزش و فعالیت‌های مشارکتی در حفاظت از مراتع»، «حفاظت از دانش بومی شترداری»، «سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش شتر» و همچنین «توجه به فناوری‌های جدید و هوشمند» است و ایران نیز به دلیل اقلیم خشک و نیمه‌خشک یکی از ظرفیت‌های قابل توجه صنعت شترداری به شمار می‌رود که در مناطق خشک، نیمه‌خشک و استان‌های جنوبی از جمله بوشهر تاریخچه‌ای طولانی دارد. شتر دشتی به عنوان یکی از مهم‌ترین نژادهای شتر ایرانی در استان بوشهر پرورش می‌یابد که افزون بر گوشت و شیر، از پشم مرغوب آن نیز برای عبابافی استفاده می‌شود و عبابافی با پشم شتر ذَبه‌ای یا دشتی در استان بوشهر سابقه‌ای دیرینه دارد و عباهای تولید شده از این پشم در کشورهای حاشیه خلیج فارس طرفداران زیادی دارند. اما با وجود این وزارت کشاورزی در برنامه‌ریزی‌های کلان خود، این صنعت را نادیده گرفته و افزون بر عقب‌ماندگی بوشهر در اقتصاد شترداری، به دلایل مختلف زنگ خطر انقراض شتر ذبه‌ای یا دشتی نیز در این استان به صدا درآمده است.
چالش‌های شترداری در بوشهر
مرتضی شاکرپور یکی از شترداران شهرستان بادوله در استان بوشهر است. او در خصوص مشکلات شترداران این استان به ما می‌گوید: حرفه شترداری در این استان تا مرز نابودی رسیده و بزرگ‌ترین مشکل ما بی‌آبی است به طوری که هر دو روز یک بار باید از جهاد کشاورزی آب خریداری کنیم که هزینه تأمین آب ۵۰ شتر ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌شود. وی می‌افزاید: نبود مرتع و مشکلات بی‌آبی اقتصاد شترداری استان را با مشکل مواجه کرده است به طوری که شترداران توان تأمین آب برای شترها را ندارند. با وجود اینکه از سوی دامپزشکی استان برای شترها دفترچه واکسیناسیون دام و حتی شناسنامه دام صادر شده است، متأسفانه جهاد کشاورزی شترها را در فهرست دام‌ها قرار نداده است و شترداران از تعلقاتی همچون آب، مرتع و علوفه که به سایر دامداران استان تعلق می‌گیرد، محروم هستند.
شاکرپور ادامه می‌دهد: شترداران هر ساله بیش از ۱۰میلیون تومان صرف واکسیناسیون شترها و تهیه دفترچه و شناسنامه دام می‌کنند، اما این شناسنامه‌ها از سوی جهاد کشاورزی به رسمیت شناخته نمی‌شود و مسئولان جهاد می‌گویند برای اختصاص تعلقات دامی - آب، جا و مرتع - به شترها باید بودجه‌ای جداگانه به استان اختصاص یابد.
هزینه سنگین نگهداری
وی می‌افزاید: با وجود آنکه شترها از سوی دامپزشکی واکسیناسیون می‌شوند، اما در صورت شیوع بیماری و تلف شدن دام، دامپزشکی خسارتی به شترداران پرداخت نمی‌کند و به این ترتیب شترداران استان با چالش‌های متعددی مواجه‌اند و از عهده هزینه نگهداری دام‌هایشان برنمی‌آیند چه برسد به اینکه بخواهند مانند کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس روی زنجیره ارزش شتر سرمایه‌گذاری کنند.
شاکرپور در خصوص دلیل انقراض نژاد ذبه‌ای در بوشهر بیان می‌کند: در پی اصلاح نژادی که سال‌ها پیش از سوی جهاد کشاورزی استان انجام شد، با آوردن شترهای ترکی و عربی به منطقه نژاد ذبه‌ای در معرض انقراض قرار گرفته و این یکی دیگر از چالش‌های شترداران استان است.
عقب‌ماندگی اقتصاد پرورش شتر
رئیس هیئت مدیره انجمن علمی شتر ایران نیز به ما می‌گوید: پرورش شتر در بوشهر به دلیل شرایط آب و هوایی و مراتع کم‌آب این استان می‌تواند یک راهکار مؤثر برای توسعه دامداری و تأمین پروتئین حیوانی باشد، زیرا بوشهر یکی از مناطق مهم پرورش شتر در کشور است و پرورش شتر می‌تواند به خودکفایی استان در تولید گوشت و شیر کمک کند.
سعید زیبایی با اشاره به اینکه شتر به عنوان دام آینده، به دلیل توانایی‌هایش در شرایط کم‌آبی، باید مورد توجه قرار گیرد و در کشور به پرورش آن توجه شود، می‌افزاید: اینکه سازمان دامپزشکی و جهاد کشاورزی شتر را از فهرست دام‌ها خارج کرده‌اند و تعلقات دامی به این گونه دامی تعلق نمی‌گیرد موجب عقب‌ماندگی اقتصاد شترداری در استان‌های مختلف از جمله بوشهر شده است و این موضوع را بارها در نشست‌های مختلفی که با معاونان امور دام جهاد کشاورزی در استان‌های مختلف داشتیم، مطرح کرده‌ایم اما متأسفانه به دلیل عدم همکاری بین‌دستگاهی تاکنون این مسئله حل نشده است.
وی ادامه می‌دهد: رفع چالش‌های شترداران در زمینه قرار نگرفتن شتر در فهرست دام باید از سوی سازمان دامپزشکی پیگیری شود. ضمن آنکه رفع مشکلات شترداران در حوزه تأمین آب با آب و فاضلاب و در حوزه تأمین چراگاه با منابع طبیعی است که البته این مذاکرات باید از طریق معاونت بهبود تولیدات دامی و تحت نظر رئیس جهاد کشاورزی استان‌ها انجام شود.
این دامپزشک و دانشیار مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی بر ضرورت توجه به پرورش شتر به عنوان یک راهبرد مهم در مواجهه با شرایط کم‌آبی تأکید و اضافه می‌کند: نه تنها بوشهر بلکه اغلب استان‌های کشور در زمینه پرورش شتر در مقایسه با کشورهای همسایه عقب هستند که البته بخشی از این عقب‌ماندگی به دلیل بی‌توجهی شترداران به شترداری نوین است، ضمن آنکه ضرورت دارد معاونان امور دام جهاد کشاورزی استان‌ها همت لازم در راستای حمایت از شترداران و پرورش شتر را داشته و انجمن‌های شترداری نیز با برگزاری دوره‌های آموزشی برای شترداران این صنعت را در مسیر توسعه قرار دهند.
نبود حمایت‌های دولتی
دکتر زیبایی ادامه می‌دهد: پرورش شتر نسبت به گاو و گوسفند بسیار کم‌هزینه‌تر است. صرف نظر از واردات علوفه و خوراک دام برای پرورش گاو و گوسفند، ضریب مقاومت این گونه‌ها نسبت به شرایط محیطی و بیماری‌ها بسیار پایین‌تر از شتر است. با این حال اقتصاد شتر در استان‌های مختلف کشور از جمله بوشهر با چالش‌های متعددی مواجه است که این چالش‌ها موجب عقب‌ماندگی این اقتصاد شده و همان طور که اشاره شد بخشی از این عقب‌ماندگی به دلیل اهمال‌کاری وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو است.
رئیس هیئت مدیره انجمن علمی شتر ایران تصریح می‌کند: عدم حمایت‌های دولتی از صنعت شترداری در ایران در حالی اتفاق می‌افتد که کشورهای عربی از جمله امارات، برنامه‌ریزی‌های ویژه‌ای برای ارتقا و بهره‌برداری از این ظرفیت بومی خود انجام داده‌اند. در حال حاضر امارات با راه‌اندازی واحدهای بسته‌بندی و فراوری گوشت و شیر شتر، صادرات این کالاها به اروپا را آغاز کرده و مصر با در نظر گرفتن تسهیلات ویژه برای دانش‌آموختگان رشته‌های کشاورزی و دامپروری درصدد توسعه واحدهای صنعتی پرورش شتر است. همچنین در سوریه مصرف گوشت شتر به دلیل چربی کم، فرهنگ‌سازی شده است. علاوه بر این شیر شتر نیز به دلیل برخورداری از خواص درمانی ویژه نظیر درمان دیابت -به لحاظ برخورداری از انسولین- جایگاه خود را در بازار جهانی پیدا کرده و کشورهای عربی به ویژه امارات با برنامه‌ریزی برای توسعه واحدهای پرورش شتر، درصدد تصاحب این بازار هستند.