بر ویرانه‌های رفح قرار است شهری بنا شود که نامش از این قرار است: «شهر بشردوستانه»؛ رسمش ولی آن‌طور که از هم‌اکنون هویداست، این‌هاست: شهری با سقفی چادری، مردمی که باید برای رفع جوع و گرسنگی، ساعت‌ها در صف دریافت غذا به خط شوند و به محض ورود به این شهر، اجازه خروج از آن را نخواهند داشت. شاید فکر کنید این طرح، ایده موقت صهیونیست‌ها برای پاسخ به بحران انسانی این روزهای غزه است، ولی باید عنوان کرد این شهر با دلایل و قرائن بسیار، نقشه‌ای از پیش‌طراحی‌شده برای تغییر جمعیتی و شکستن مقاومت مردم غزه است.
طرح «شهر بشردوستانه» از کجا آمد؟
زمینه‌سازی برای این طرح از ماه مارس آغاز شد؛ زمانی که اسرائیل با نقض آتش‌بس، به حملات سنگین به رفح دست زد و همزمان دستور تخلیه گسترده این منطقه را صادر کرد. رفح به عنوان حلقه اتصال خان‌یونس با بخش‌های شمالی غزه، هدفی استراتژیک بود. تخلیه رفح عملاً زمینه‌ساز جداسازی جغرافیایی جنوب غزه از سایر بخش‌ها شد؛ به‌ویژه از طریق ایجاد منطقه‌ای موسوم به «موراگ» میان خان‌یونس و رفح.
در همین زمان، ورود دارو و غذا به‌شدت محدود و سپس متوقف شد. نهادهای بین‌المللی از جمله «آنروا» و «برنامه جهانی غذا» یکی‌یکی کنار زده شدند و سازمانی با نام تازه‌تأسیس «مؤسسه انسان‌دوستانه غزه» جایگزین آن‌ها شد؛ نهادی که بر اساس سازوکاری اسرائیلی-آمریکایی، توزیع کمک‌ها را برعهده گرفت.
مراکز توزیع کمک‌ها در سه نقطه از رفح مستقر شدند: دو مرکز در غرب و یکی در منطقه موراگ. اما مسیر رسیدن به این کمک‌ها، خود بخشی از سازوکار فشار بود. کامیون‌های حامل غذا و دارو، فقط از دو مسیر تحت کنترل باندهای تبهکار و شبه‌نظامیان مورد حمایت ارتش اسرائیل اجازه عبور داشتند. گروه‌هایی مانند باند «ابوشباب» که پیش‌تر در قاچاق موادمخدر فعال بودند، حالا نقش «میانجی بشردوستانه» را بازی می‌کردند.
جزئیات پروژه به روایت صهیونیست‌ها
در می ۲۰۲۵، یسرائیل کاتس، وزیر دفاع اسرائیل در یک کنفرانس مطبوعاتی پرده از جزئیات طرح «شهر بشردوستانه» برداشت. براساس اظهارات او، قرار است منطقه‌ای بسته در جنوب نوار غزه، در محدوده بین محورهای موراگ و فیلادلفیا، میزبان حدود ۶۰۰هزار آواره فلسطینی شود. این افراد تحت بازرسی‌های امنیتی شدید قرار می‌گیرند تا «عدم وابستگی‌شان به حماس» احراز شود. به محض ورود به این شهر، خروجشان ممنوع خواهد بود.
کاتس وعده داده بود در مرحله اول این طرح، چهار مرکز توزیع کمک‌های بشردوستانه با همکاری نهادهای بین‌المللی راه‌اندازی می‌شود. اما واقعیت میدانی نشان می‌دهد این مراکز نه تنها منابع کافی ندارند، بلکه به ابزار کنترل و هدایت جمعیتی تبدیل شده‌اند.
هزینه این پروژه ۳ تا ۶ میلیارد دلار برآورد شده؛ رقمی هنگفت که در بحبوحه نارضایتی اقتصادی داخلی اسرائیل، انتقادهایی جدی را برانگیخته است. ایال زمیر، رئیس ستاد ارتش از انحراف مأموریت اصلی ارتش – یعنی نابودی حماس و آزادی اسرا – به‌شدت انتقاد کرده است.
نقشه‌ای قدیمی با ظاهری تازه
شهر بشردوستانه یک ابتکار جدید نیست. این پروژه ریشه در طرح‌های قدیمی‌تری دارد که پیش‌تر از سوی دولت‌های آمریکا و اسرائیل دنبال شده‌اند؛ از جمله پروژه «ریویرا غزه» که توسط دونالد ترامپ مطرح شد. ایده مشترک همه این طرح‌ها، تبدیل نوار غزه به یک منطقه کنترل‌شده، بی‌دولت و خالی از آرمان‌های مقاومت است.
طرح «شهر بشردوستانه» در ادامه مجموعه‌ای از پیشنهادهای طراحی شده قدیمی است: تقسیم نوار غزه به مناطق کوچک‌تر، ایجاد شبه‌نظامیان بومی برای تشکیل دولت جایگزین، تحریک قبایل علیه حماس و درنهایت آواره‌سازی گسترده ساکنان و تغییر بافت جمعیتی به سود صهیونیست‌ها.
کوچ اجباری با سلاح گرسنگی
اسرائیل برای اجرای این طرح، ابزار جنگی تازه‌ای را به کار گرفته؛ سلاح گرسنگی. گرسنگی نه تنها مردم را به سمت مناطق توزیع کمک در رفح، بلکه آنان را به شکلی غیررسمی و ناخواسته، به سمت اردوگاه‌های طراحی‌شده سوق می‌دهد.
الجزیره با بررسی تصاویر ماهواره‌ای از ماه می نشان داد هزاران نفر از اهالی غزه، به دلیل نزدیکی به مراکز توزیع، به حاشیه منطقه المواصی و غرب رفح کوچ کرده‌اند. درواقع اسرائیل با هدایت غیرمستقیم و با استفاده از فشار قحطی و ناامنی، جمعیت غزه را به نقطه‌ای می‌برد که خودش آن را «دروازه خروج» می‌خواند.
اعتراضات جهانی و هشدارهای حقوقی
طرح «شهر بشردوستانه» از همان روزهای نخست، با موجی از انتقادهای بین‌المللی روبه‌رو شد. نهادهای وابسته به سازمان ملل، ازجمله کمیسیون عالی حقوق بشر، این طرح را ناقض آشکار حقوق بین‌الملل و مصداق آوارگی اجباری دانسته‌اند. گزارش‌های متعددی هشدار داده‌اند چنین پروژه‌هایی در پوشش «اهداف بشردوستانه» عملاً تلاشی سیستماتیک برای حذف فیزیکی فلسطینی‌ها از خاکشان است.
در خود اسرائیل نیز این طرح با انتقادهایی روبه‌رو شده است. روزنامه‌نگاران چپ‌گرای ساکن اراضی اشغالی نیز آن را بازتولیدی از «گتوهای جنگ جهانی دوم» خوانده‌اند؛ اردوگاه‌هایی که این‌بار نه یهودیان، که فلسطینی‌ها را در خود جای می‌دهد.
طرحی برای نابودی هویت فلسطینی
طرح «شهر بشردوستانه» برخلاف ظاهر فریبنده‌اش، نه راه‌حل بحران انسانی در غزه است، نه افقی برای بازسازی یا آرامش. آنچه در عمل در حال وقوع است، یک برنامه از پیش‌طراحی‌شده برای جابه‌جایی اجباری، کنترل شدید جمعیتی و نابودی هویت فلسطینی است.
احتمال موفقیت این طرح از نگاه ناظران، اندک است. حساسیت تاریخی مردم فلسطین به طرح‌های مشابه، واکنش‌های بین‌المللی، مخالفت مصر و آشفتگی داخلی در سرزمین‌های اشغالی، همگی موانعی جدی بر سر راه اجرای کامل آن هستند. با این حال، همان‌طور که تصاویر زمینی و ماهواره‌ای نشان می‌دهد، اسرائیل گام‌به‌گام در حال اجرای طرحی است که اگر متوقف نشود، ممکن است منجر به یکی از بزرگ‌ترین جابه‌جایی‌های اجباری جمعیتی در قرن بیست‌ویکم شود.