در این مطلب نگاهی به دنیای دارک وب در فضای اینترنت می‌اندازیم. اگر می‌خواهید بدانید در این دنیای پنهان اینترنت چه می‌گذرد، در ادامه با ما همراه باشید.
اکثر کاربران اینترنت از طریق وب سطحی به مرور محتوا می‌پردازند؛ بخشی از اینترنت که در آن وب‌سایت‌ها توسط موتورهای جستجوی متداول فهرست شده و با مرورگرهای معمول قابل مشاهده هستند. اگرچه بخش عمده‌ای از آنچه کاربران روزمره می‌بینند به این حوزه تعلق دارد، اما لایه‌های پنهان‌تری نیز وجود دارد که در فضای دارک وب قابل دسترسی هستند. کاربرانی که از مرورگری ویژه به نام The Onion Router یا Tor استفاده می‌کنند، قادرند وارد این بخش‌های پنهان شوند و در محیطی که با آدرس IP ناشناس محافظت می‌شود، به فعالیت‌های قانونی یا غیرقانونی بپردازند. در ادامه، نگاهی به نحوه عملکرد دارک وب در فضای اینترنت و کاربردهای متنوع آن، چه مشروع و چه غیرقانونی، خواهیم داشت.
دارک وب چیست؟
وب‌سایت‌های موجود در فضای سطحی یا همان وب باز، بدون نیاز به مرورگرهای خاص یا نرم‌افزارهای ویژه برای کاربران عادی قابل مشاهده هستند. این سایت‌ها قابلیت فهرست شدن در موتورهای جستجو را دارند و به راحتی از طریق آن‌ها قابل جستجو هستند. با وجود اینکه بسیاری از دامنه‌های پرکاربرد مانند com ،.net. و org. در این فضا قرار دارند، تخمین زده می‌شود که تنها حدود 5 درصد از کل محتوای اینترنت را تشکیل دهند؛ باقی اطلاعات در وب عمیق یا دارک وب جای گرفته‌اند. به‌عنوان مثال، می‌توان فضای سطحی را نوک کوه یخی در نظر گرفت که توده اصلی آن در زیر سطح پنهان است.
بیشتر بخوانید- آیا محدودیت در اینترنت ایران، مانع حملات سایبری می‌شود؟
- جنگ زیر دریا: نبرد پنهان غول‌های تکنولوژی و قدرت‌ها برای تصاحب کابل‌های اینترنتی جهان
- پیام‌رسان BitChat پروژه جدید خالق توییتر است؛ بدون نیاز به اینترنت و رمزنگاری شده
هر روز میلیون‌ها نفر از کاربران اینترنت به پایگاه‌های داده خصوصی مانند صندوق‌های ایمیل و حساب‌های بانکی دسترسی پیدا می‌کنند. این صفحات که در وب عمیق قرار دارند، توسط موتورهای جستجو ایندکس نمی‌شوند و با دیوارهای امنیتی، فرم‌های احراز هویت و گذرواژه‌ها محافظت می‌شوند. حدود 90 درصد از کل وب‌سایت‌ها در این بخش قرار دارند و بسیاری از آن‌ها توسط شرکت‌ها، سازمان‌های دولتی و نهادهای غیرانتفاعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این میان، آنچه به عنوان دارک وب شناخته می‌شود، در دل وب عمیق قرار دارد؛ بخشی از اینترنت که تنها از طریق مرورگر Tor قابل دسترسی است. به طور کلی، اغلب کاربران عادی نیازی به ورود به محتوای موجود در دارک وب ندارند.
تاریخچه و هدف از ایجاد دارک وب چه بود؟
دارک وب در سال 2000 و با انتشار پروژه‌ای به نام Freenet آغاز شد؛ پروژه‌ای دانشگاهی متعلق به دانشجویی از دانشگاه ادینبرو به نام Ian Clarke که هدفش ایجاد یک سیستم غیرمتمرکز ذخیره‌سازی و بازیابی اطلاعات بود. او در پی طراحی شیوه‌ای جدید برای اشتراک‌گذاری فایل و ارتباطات ناشناس در فضای اینترنت بود. همین ایده مبنای پروژه Tor قرار گرفت که در سال 2002 معرفی شد و در سال 2008، مرورگر آن به‌صورت رسمی منتشر شد. با ظهور مرورگر Tor، کاربران توانستند با هویتی کاملاً ناشناس به وب‌سایت‌هایی دسترسی پیدا کنند که بخشی از دارک وب تلقی می‌شدند.
نحوه عملکرد دارک وب چگونه است؟
این شبکه ابتدا توسط وزارت دفاع ایالات متحده برای ارتباطات ناشناس طراحی شده بود، اما به تدریج به بستری برای افرادی از سراسر جهان تبدیل شد که به دنبال حفظ هویت خود هستند. کاربران برای مقاصد مشروع یا غیرقانونی وارد این فضا می‌شوند. فناوری مورد استفاده در آن «مسیریابی پیازی» نام دارد که با عبور داده‌ها از مسیرهای تصادفی و رمزنگاری‌شده، مانع نظارت و رهگیری می‌شود. زمانی که فردی از طریق Tor به سایتی متصل می‌شود، اطلاعات وی از هزاران نقطه انتقال عبور می‌کند که موجب پنهان ماندن ردپای کاربر می‌گردد و ردیابی آن را به‌شدت دشوار می‌سازد.
کاربردهای قانونی دارک وب چیست؟
هرچند ممکن است استفاده از دارک وب در نگاه نخست مشکوک به نظر برسد، اما فعالیت در آن از منظر قانونی بلامانع است و کاربردهای مشروع متعددی برای مرور ناشناس و استفاده از Tor وجود دارد. برای مثال، در کشورهایی که نظارت دولتی بر اینترنت شدید است، این بستر اغلب به‌عنوان کانالی برای ارتباطات بدون سانسور و تحت نظارت مورد استفاده قرار می‌گیرد. با وجود این لایه‌های امنیتی اضافی، کاربران باید همچنان در استفاده از دارک وب جانب احتیاط را رعایت کرده و اقداماتی نظیر به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارهای امنیتی، استفاده از VPN قوی و پرهیز از بهره‌گیری از ایمیل‌های رایج را مدنظر قرار دهند.
کاربردهای غیرقانونی دارک وب چیست؟
از سوی دیگر، ناشناس ماندن در دارک وب بستر مناسبی برای اقدامات غیرقانونی فراهم آورده است. در این فضا، داد و ستد مواد مخدر، اسلحه، رمزهای عبور، هویت‌های سرقت‌شده، تصاویر غیراخلاقی و سایر محتواهای آسیب‌زا انجام می‌شود. شماری از وب‌سایت‌هایی که میزبان محتوای غیرمجاز بوده‌اند، طی سال‌های اخیر توسط نهادهای دولتی شناسایی و تعطیل شده‌اند. این سطح از ناشناسی همچنین موجب وقوع تهدیدات امنیت سایبری و نقض داده‌ها در دهه‌های گذشته شده است.
مقابله با چالش‌های امنیتی بزرگ عصر حاضر
با وجود این تهدیدات، خوشبختانه نهادهای دولتی، نیروهای انتظامی و هزاران متخصص فناوری اطلاعات به‌طور مداوم در حال مقابله با مخاطرات ناشی از دارک وب و تهدیدات بین‌المللی آن هستند. چنانچه علاقه‌مند به حضور در خط مقدم دفاع از فضای مجازی و مقابله با تهدیدات سایبری و مخاطرات مرتبط با امنیت ملی هستید، می‌توانید مسیرهای حرفه‌ای متعدد موجود در حوزه فناوری اطلاعات و امنیت سایبری را بررسی کنید.
∎