اگر خودتان سیگاری هستید یا فردی را می‌شناسید که سیگار می‌کشد، احتمالاً از پیامدهای جدی آن بر سلامت فرد و اطرافیانش آگاه هستید. از بیماری‌های ریوی گرفته تا مشکلات قلبی و در بدترین حالت، سرطان — اینها تنها بخشی از خطرات ناشی از مصرف دخانیات هستند. اما جدا از این آسیب‌های درونی، یکی از پیامدهای ظاهری و آزاردهنده‌ی سیگار کشیدن، لکه‌دار شدن دندان‌هاست.
در ترکیب سیگار دو ماده‌ی اصلی وجود دارد: قطران و نیکوتین. هر دو عامل، به تغییر رنگ و آسیب به دندان‌ها کمک می‌کنند:
قطران
بله، همان قطرانی که برای آسفالت جاده‌ها استفاده می‌شود؛ همان ماده‌ی سیاه‌رنگ و چسبناکی که خیابان‌ها را به هم می‌چسباند. حال تصور کنید این ماده را سال‌ها به‌صورت دود، روزی چندین بار وارد بدن خود کنید. بدیهی است که دندان‌ها را به‌مرور تغییر رنگ داده و لکه‌هایی ماندگار بر جای می‌گذارد.
نیکوتین
نیکوتین همان ماده‌ای‌ست که سال‌ها به‌عنوان حشره‌کش استفاده می‌شده. این ترکیب بی‌رنگ و بی‌بو که به‌طور طبیعی در برگ‌های تنباکو وجود دارد، همان چیزی‌ست که سیگار را به‌شدت اعتیادآور می‌کند. نیکوتین پس از ورود به بدن — چه از طریق سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو — می‌تواند موجب لکه‌دار شدن دندان‌ها و بروز مشکلات جدی‌تر در سلامت دهان شود.
چگونه لکه‌های ناشی از سیگار را از بین ببریم؟
دکتر سوما شیوانی، جراح دندان‌پزشک مشاور در بیمارستان تیرا‌ت رام شاه در دهلی‌نو، چند راهکار مفید برای پاک‌کردن لکه‌های دندان ارائه می‌دهد:
۱. ترک سیگار
بله، به همین وضوح! دکتر سوما تأکید می‌کند که تا زمانی‌که سیگار را ترک نکنید، تلاش برای رفع لکه‌ها بی‌فایده است؛ چرا که آنها دوباره ظاهر خواهند شد. بهترین راه برای رهایی دائمی از لکه‌ها، ترک هرچه زودتر سیگار است.
۲. حفظ بهداشت دهان
پس از ترک سیگار، حفظ بهداشت دهان بسیار ساده‌تر خواهد بود. دکتر سوما می‌گوید: «دو بار مسواک زدن در روز به‌مدت چند دقیقه، پایه‌ی کار است. همچنین نخ‌دندان کشیدن و پرهیز از خوراکی‌های چسبنده و شیرین نیز بسیار مؤثر است.»
۳. جوش شیرین
یکی از روش‌های خانگی برای از بین‌بردن لکه‌ها استفاده از جوش شیرین است. دکتر سوما می‌گوید: «یک قاشق غذاخوری جوش شیرین را با حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر آب ترکیب کرده و به‌مدت حدود دو دقیقه در دهان بچرخانید. سپس آن را بیرون ریخته و دهانتان را با آب بشویید.»
۴. سفیدکردن دندان (بلیچینگ)
بلیچینگ روشی تخصصی برای سفیدکردن دندان‌هاست که در مطب دندان‌پزشک انجام می‌شود. دکتر سوما توضیح می‌دهد: «ابتدا یک محافظ برای جلوگیری از تماس ماده‌ی سفیدکننده با لثه استفاده می‌شود و سپس محلول پراکسید هیدروژن یا ماده‌ی مشابهی روی دندان‌ها مالیده می‌شود که حدود ۳۰ دقیقه باقی می‌ماند.»
این روش می‌تواند تنها در یک جلسه، لکه‌های سطحی را تا ۶ درجه روشن‌تر کند. هزینه‌ی این روش بسته به محل و میزان لکه متفاوت است، اما معمولاً نسبتاً مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شود.
۵. کیت سفیدکننده‌ی خانگی
اگر دنبال روشی سبک‌تر هستید، می‌توانید از کیت سفیدکننده‌ی خانگی استفاده کنید. دکتر سوما می‌گوید: «در این روش، قالب‌هایی سفارشی برای دندان‌های شما تهیه می‌شود که حاوی ژل سفیدکننده‌ی حرفه‌ای هستند. این قالب‌ها به‌مدت حدود ۳۰ دقیقه در روز و به‌مدت دو هفته استفاده می‌شوند. پس از این مدت، تغییر رنگ دندان‌ها قابل مشاهده خواهد بود.»
هزینه‌ی این کیت‌ها نیز بسته به دندان‌پزشک متفاوت است، اما معمولاً گران نیستند.
جمع‌بندی
لکه‌های دندانی می‌توانند خجالت‌آور باشند و حتی این تصور را ایجاد کنند که فرد بهداشت دهان را رعایت نمی‌کند — حتی اگر شما با وسواس کامل بهداشت را رعایت کرده باشید، باز هم تأثیر سیگار ممکن است بر آن غلبه کند. گرچه می‌توان با روش‌های فوق این لکه‌ها را کم‌رنگ یا حذف کرد، اما بهترین راه، این است که از ابتدا هرگز سیگار نکشید.