انرژی به نفر مدل جدیدی برای توزیع انرژی است که مبتنی بر آن تنها دو پله تعرفه‌ای خواهیم داشت و یک پله مصرف درون الگو و پله دیگر نیز مصرف خارج از الگو است. در مدل انرژی به نفر، تعرفه‌گذاری پلکانی دوپله‌ای پرمصرف و مشترک داخل الگو که به معنای دریافت هزینه بهای متفاوت در بازه‌های متفاوت مصرفی است، مزیت‌های زیادی برای کشور دارد. از آن جمله می‌توان به تشویق به صرفه‌جویی در مصرف اشاره کرد.
در این سازوکار، هزینه انرژی مصرفی مشترکانی که در بالاترین پلکان‌های مصرف قرار می‌گیرند و اصطلاحاً پرمصرف هستند، به شدت افزایش پیدا می‌کند و به قیمت صادراتی می‌رسد. اما کسانی که در پلکان‌های پایین‌تر قرار دارند، هزینه کمتری می‌پردازند.
کاهش هزینه انرژی مصرفی مشترکان در پلکان‌های پایینی به حدی می‌رسد که از تشویق، یارانه و معافیت بهره‌مند می‌شوند. در تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف و مشترکان داخل الگو، سهمیه انرژی به نفر تعلق می‌گیرد. بنابراین، عامل جمعیت نیز در تعیین الگوی مصرف دخالت داده شده است.
مشترکان می‌توانند خودشان به مدیریت مصرف بپردازند و اضافه سهمیه انرژی خود را به پرمصرف‌ها و صادرکنندگان بفروشند. از طرف دیگر، مشترکانی که مصرف اضافه بر سهمیه دارند، باید هزینه آن را بپردازند. این عین عدالت است و به ساماندهی توزیع یارانه انرژی کمک می‌کند. هیچ توجیهی برای مصارف خارج از محدوده الگو برای انرژی وجود ندارد. کسانی که نسبت به مدیریت مصرف‌شان حساسیت ندارند، باید هزینه آن را پرداخت کنند.
تعرفه‌گذاری پلکانی دو پله‌ای پیشرفته‌ترین سازوکار تنظیم‌گری در حوزه انرژی
فرهاد شهرکی، نماینده زابل و زهک در مجلس در گفت و گو با قدس آنلاین با اشاره به این موضوع که ساماندهی امور در حوزه انرژی اهمیت حیاتی دارد و باید به سمت مدیریت مصرف برویم، تصریح کرد: تعرفه‌گذاری پلکانی دوپله‌ای با هدف دریافت نرخ واقعی و حتی صادراتی انرژی از مشترکان پرمصرف، رویکردی عقلانی، عادلانه و مبتنی بر اصول اقتصاد انرژی است.
وی ادامه داد: در شرایطی که شدت مصرف انرژی در کشور بسیار بالاست و یارانه‌های پنهان انرژی عمدتاً نصیب پرمصرف‌ترین دهک‌های جامعه می‌شود، اصلاح این روند ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: تعرفه‌گذاری پلکانی انرژی گامی در راستای ایجاد عدالت در توزیع یارانه انرژی است و از پرمصرفی در کشور جلوگیری به عمل می‌آورد.
شهرکی گفت: بر اساس طرح تعرفه‌گذاری پلکانی دوپله‌ای، خانوارهایی که مصرف‌شان در چارچوب الگوی مصرف است، از یارانه انرژی بهره‌مند می‌شوند. در حالی که خانوارهای پرمصرف به‌تدریج با واقعی شدن هزینه‌های مصرف خود مواجه خواهند شد. این اقدام از نظر عدالت اجتماعی و اقتصادی، یک گام مهم در جهت بازتوزیع هدفمند یارانه‌ها و کنترل فشار بر زیرساخت‌های انرژی کشور است.
وی ادامه داد: تعرفه‌گذاری پلکانی دو پله‌ای یکی از پیشرفته‌ترین سازوکارهای تنظیم‌گری در حوزه انرژی است. دولت با استفاده از این روش می‌تواند به ایجاد شفافیت، عدالت و مدیریت مصرف واقعی اقدام کند.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که حاکمیت باید در دستور کار داشته باشد این است که مدیریت مصرف را به مشترکان واگذار کند. اختصاص سهمیه پایه انرژی به هر مشترک و امکان مدیریت این سهمیه، ابزار قدرتمندی برای تحریک رفتار مسئولانه در مصرف‌کنندگان فراهم می‌کند. به نحوی که مشترکان نسبت به میزان مصرف حساس می‌شوند و به سمت بهیه‌سازی مصرف خود می‌روند.
توسعه انرژی تجدیدپذیر خانگی و مشارکت شهروندان در حکمرانی انرژی
شهرکی در خصوص طبقه‌بندی مشترکان پرمصرف و این که پلکان‌های نهایی قیمت واقعی و صادراتی را پرداخت کنند اما پرمصرف‌هایی که در پلکان‌های پایین‌تر هستند، قیمت‌های کمتری را بپردازند، گفت: ضمن آن‌که طبقه‌بندی مصرف‌کنندگان پرمصرف به سطوح مختلف، امکان تمایزگذاری و اعمال تدریجی سیاست‌های قیمتی را فراهم می‌کند، مانع از شوک ناگهانی به خانوارها می‌شود. چنین الگویی، مشابه نظام‌های موفق مدیریت مصرف انرژی در کشورهای پیشرفته است و زمینه‌ساز بهره‌گیری از فناوری‌های بهینه‌ساز، توسعه انرژی تجدیدپذیر خانگی و مشارکت شهروندان در حکمرانی انرژی خواهد بود.
وی ادامه داد: این نظر کارشناسان که می‌گویند تعرفه‌های غیرپلکانی باعث مصرف‌گرایی و تشویق پرمصرف‌ها می‌شود، کاملاً درست است. ساختار تعرفه‌گذاری یکنواخت و غیرپلکانی عملاً به مصرف بی‌رویه پاداش می‌دهد و موجب می‌شود که بخش زیادی از منابع عمومی کشور در اختیار دهک‌هایی قرار گیرد که نیازی به یارانه ندارند.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: روش تعرفه‌گذاری غیرپلکانی انگیزه‌ای برای مدیریت مصرف، بهینه‌سازی تجهیزات یا توجه به راندمان انرژی ایجاد نمی‌کند. در مقابل، نظام تعرفه‌گذاری پلکانی دوپله‌ای با حفظ یارانه برای مصرف ضروری و افزایش تدریجی تعرفه برای مصرف مازاد، علاوه بر ایجاد رفتار مصرفی مسئولانه، به عدالت اجتماعی نزدیک‌تر است.
این نماینده مجلس تأکید کرد: با توجه به اهمیت مدیریت مصرف، بهترین مسیر برای تحقق اقتصاد بهینه‌سازی، ذی‌نفع شدن مردم در اصلاح یارانه انرژی است که به کمک تخصیص یارانه انرژی به هر کد ملی محقق خواهد شد و این رویکرد بهترین و پیشرفته‌ترین رویکرد در جهت تحقق بهینه‌سازی انرژی در بخش خانگی است.