به گزارش ایرنا، ۲۵ تا ۳۱ تیرماه هفته بهزیستی است و اداره کل بهزیستی کرمان امروز - سه‌شنبه ۲۴ تیرماه - نشست خبری با موضوع "تشریح طرح‌ها و برنامه‌های اجتماعی و آگاه سازی جامعه از خدمات تخصصی اجتماعی" برگزار کرد که البته به فراخور ماموریت‌های بهزیستی به موضوعات متنوع کشیده شد و خبرنگاران به مدت حدود ۲ ساعت پرسش های خود را بی‌واسطه از مدیران این مجموعه مطرح کردند.

علیرضا وحیدزاده مدیرکل بهزیستی کرمان در این نشست به مطالعاتی اشاره کرد که در حوزه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجام شده است و افزود: هر سال جامعه هدف ما در تمامی طیف‌ها اعم از معلولان، زنان سرپرست خانوار، کودکان کار و اعتیاد روند افزایشی دارد و نشان می دهد ناهنجاری‌های اجتماعی به شکلی است که نفوذ و رسوخ آن در همه ابعاد جامعه باعث می‌شود تعدادی از افراد جامعه درگیر شوند و به خدمات دستگاه‌های حمایتی نیاز داشته باشند.

چرا ناهنجاری‌ها بیشتر می‌شود؟

وی گفت: ما در سه سال گذشته مطالعاتی انجام دادیم که چرا این اتفاق می افتد؟؛ یعنی وقتی در زمینه معلولیت‌ها پیشگیری می‌کنیم، مشاوره و آزمایش‌های ژنتیک را داریم، توصیه می‌کنیم و به مردم آگاهی می‌دهیم به طور طبیعی باید در فرآیند زمان براساس آگاهی‌هایی که به جامعه یا نظام اجتماعی داده می‌شود حجم ناهنجاری‌ها در ابعاد مختلف کاهش پیدا کند.

مدیرکل بهزیستی کرمان اضافه کرد: اما این طور نیست. مطالعات تطبیقی برای ما روشن می‌کند که در دنیای مدرن و فرامدرن، زندگی کردن مطابق آنچه در زندگی سنتی بود امکانپذیر نیست و هرچه جلوتر می‌رویم زندگی، تعاملات و رفتارهای اجتماعی پیچیده‌تر می‌شود و زندگی کردن و بودن، به مهارت‌هایی در سطوح مختلف، همچنین به آگاهی‌هایی نیاز دارد که باید یک انسان نسل امروز حتما از آن برخوردار باشد تا بتواند خودش را در نظام اجتماعی حفظ، خودمراقبتی و تاب آوری داشته باشد و ارتباط موثر برقرار کند.

وی گفت: ایجاب می‌کند نسل امروز از یکسری مهارت‌ها برای بودن، کنار هم بودن و سالم و سعاتمند زندگی کردن برخوردار باشد.

وحیدزاده در ادامه به هفته بهزیستی و نامگذاری روزهای آن اشاره کرد و افزود: با توسعه صرفا خدمات توانبخشی، تعداد اقلامی که به افراد دارای معلولیت می‌دهیم یا تعداد مراکز ماده ۱۶ (ترک اعتیاد اجباری)، مراکز ماده ۱۵ (ترک اعتیاد اختیاری) و مراکز سالمندان به اهداف مورد نظر نمی‌رسیم.

وی گفت: ۱۵۲ مرکز شبانه‌روزی مراقبتی داریم که از آدم‌هایی که به اشکال مختلف گرفتار اختلالات چندسطحی هستند مراقبت می کنند. با ۵۷۲ مرکز و موسسه روزانه و شبانه نیز قرارداد کاری داریم ولی واقعیت این است که باوجود همه این سطح بندی و خدماتی که ارائه می‌شود با حجم ناهنجاری‌های اجتماعی روزافزون مواجه هستیم.

مهارت‌های زندگی و اجتماعی نداریم

این مقام مسئول ادامه داد: ارزیابی و مطالعات تطبیقی ما نشان می‌دهد مهارت‌های لازم برای بودن در این مقطع زمانی را نداریم و ممکن است آن را به خیلی چیزها مثل اقتصاد یا جنگ ربط دهیم ولی ربط دادن آن به هر چیزی غیر از خودمان یعنی موضوع را از سر خود باز کردن و مساله را به غیر خودمان به جای دیگری معطوف کردن؛ در صورتی که مساله همین جاست و ما هستیم که باید یاد بگیریم در برقراری ارتباط، بودن، نحوه بودن، نحوه تعامل کردن و اینکه نظام اجتماعی و انسجام اجتماعی‌مان را حفظ کنیم و روابط اجتماعی را تحکیم ببخشیم.

وی گفت: ارزیابی ها نشان می‌دهد بسیاری از نظام‌های اجتماعی که بافت‌های اجتماعی قوی دارند یعنی ارتباطات بین فردی، بین گروهی و بین خانوادگی آنها قوی است در بحث ناهنجاری‌های اجتماعی کمتر آسیب دیده اند یا کمتر آسیب می‌بینند.

وحیدزاده افزود: هرچه نظام‌های اجتماعی به سمت "فردگرایی" سوق داده شود، تنیدگی کمتر و باعث می‌شود بین افراد فاصله بیفتد، لذا طرد اجتماعی، انزوای اجتماعی و تک افتادگی اجتماعی، شدت بیشتر آسیب پذیری آنها را به دنبال دارد.

وی سست شدن نظام اجتماعی را معطوف به مهارت‌های زندگی مثل مهارت تاب آوری، ارتباط موثر و مهارت همدلی دانست و گفت: در تمامی کشورهایی که سطح آسیب‌ها و ناهنجاری‌هایشان کمتر است این مهارت به طرز غیرقابل تصوری از نان شب برای بچه‌ها، میانسالان و سالمندان واجب تر شده است.

مدیرکل بهزیستی استان کرمان اضافه کرد: خیلی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد کشورها، مناطق، محله‌ها و خانواده‌هایی که تعاملات اجتماعی خوبی داشتند حتی در برابر بیماری‌ها مقاوم بودند و توانستند مقاومت کنند.

برنامه‌ بهزیستی برای امسال

وی ادامه داد: سعی ما بر این است در سال ۱۴۰۴ به واسطه کمک گرفتن از تشکل‌های غیردولتی و هم‌افزایی با تشکل‌ها، از همه فعالان اجتماعی کمک بگیریم؛ با توجه به اینکه منابع در اختیار ما آنقدر زیاد نیست که بتوانیم کار اجتماعی در سطوح مختلف انجام دهیم و این منابع برای اهداف خاصی تعریف شده لذا اگر صرفا روی اهداف خاص منابع خودمان را هزینه کنیم نتیجه مورد انتظار را نمی‌گیریم و سال بعد همین جا می‌نشینیم و آمار ناهنجاری‌های اجتماعی هم افزایش پیدا کرده است.

وحیدزاده از انجام کارویژه‌ای گفت و بیان کرد: در نشست‌ها و رویدادهای اجتماعی‌مان توافق کردیم که اطلس ناهنجاری‌های اجتماعی را تدوین کنیم‌ تا متناسب با جاهایی که نوع خاصی از ناهنجاری را تجربه می‌کنند مهارت‌های اجتماعی مرتبط تقویت شوند.

وی توضیح داد: جایی لازم است مهارت همدلی را تقویت کنیم، برای مثال در آموزش و پرورش خواهش کنیم از مهدکودک تا دبیرستان مهارت همدلی، ارتباط موثر و کنترل خشم را آموزش دهند و در مناطق دیگر، مهارت خودمراقبتی آموزش یا افزایش داده شود.

مدیرکل بهزیستی کرمان گفت: با همه فرمانداری‌ها مکاتبه و درخواست می‌کنیم حداقل منابع در اختیار خود را روی برنامه‌های پژوهشی ما بگذارند که همه اینها مبنای علمی دارد و از این به بعد به ما کمک کنند مهارت‌های اجتماعی را برای مثال به صورت پایلوت(نمونه) در یک منطقه به مردم انتقال دهیم و از آنان بخواهیم روی این مهارت‌ها با هم کار کنند.

وی افزود: تصور ما بر این است که این اقدام می‌تواند به نظام اجتماعی در مرحله بعد کمک کند و به آن آرامش دهد.

وحیدزاده در ادامه سخنانش به برخی نگرانی‌ها درباره خودکشی در جامعه اشاره کرد و گفت: در ۲ ماه گذشته شروع کردیم به مطالعه، البته ما دستگاه دوم در این زمینه هستیم و دستگاه اول دانشگاه علوم پزشکی است.

وی اظهار داشت: گفتیم خودکشی در طیف جمعیتی ۱۵ تا ۲۵ سال رشد کرده و زنان خانه‌دار هم به نوعی درگیر آن هستند اما برای ما پدیده تازه بود و باید مطالعه می‌کردیم، نه اینکه خودکشی را نشناسیم زیرا بخشی از رسالت کاری ما معطوف به این پدیده می‌شود ولی آنچه می‌شناختیم در کتاب‌ها بود.

این مقام مسئول گفت: لازم بود در مناطقی از استان که شاخص‌های یک نوع خاص از ناهنجاری رشد کرده، مطالعه علمی کنیم و سعی کردیم مطالعات را با رویکرد کمی پیش نبریم چون اطلاعات درستی به ما نمی‌داد، لذا سراغ مطالعات کیفی رفتیم و اتفاقا از ابزارها و تکنیک‌های مصاحبه عمیق برای جمع آوری اطلاعات استفاده کردیم.

وی با اشاره به برگزاری جلسه مرتبط با این موضوع که بتازگی در بم تشکیل شد، گفت: اولین بار یافته‌هایمان را ارائه کردیم که حتی با پدیده ای به نام خودکشی مواجه هستیم باید در موردش بررسی‌های درست داشته باشیم.

خانواده نمی‌تواند کارکردهای گذشته را داشته باشد

وحیدزاده ادامه داد: ما خانواده را داریم که در سال های مختلف تمام انرژی خود را بابت حفظ و حراست از آن گذاشتیم و همه برنامه‌ها را برای نظم اجتماعی، تنظیم روابط جنسی و بهداشت روابط بین فردی اختصاص دادیم اما واقعیت این است که خانواده در دنیای فرامدرن دیگر این همه کارکرد را نمی‌تواند انجام دهد و خودش دچار گسست شده، در فرآینده انتقال و مرحله گذر است بنابراین نمی‌تواند انتظارات ما را جواب بدهد.

وی گفت: بررسی‌های ما نشان داد که اولین ساز و کار موثر در بحث خودکشی، خانواده است و محتوای ارتباطات و تعاملاتی که در محیط خانه بین اعضای خانواده رد و بدل می‌شود. کانون‌های خانوادگی سرد که با هم تعامل ندارند، با هم حرف نمی‌زنند و همدیگر را جذب نمی‌کنند بیشترین قابلیت را داشتند که آدم‌ها به سادگی در برابر کمترین فشار به زندگی خود پایان دهند اما آنجا که خانواده‌ها منسجم بودند و شبکه‌های خانوادگی استحکام داشتند، این اتفاق نمی‌افتاد.

مدیرکل بهزیستی کرمان اضافه کرد: ارتباطات درون خانواده را که سال گذشته برای آن حساسیت ایجاد کردیم، ساز و کار مهمی است ولی کسی به آن توجه نکرد و حاضر نشد برای آن منابعی بگذارد. ارتباطات درون خانواده فوق العاده نگهدارنده است و اگر نباشد فوق العاده آسیب زاست.

آسیب خانواده بدسرپرست بیش از خانواده بی‌سرپرست

وی گفت: طبق ارزیابی‌ها که داریم در تعاملات با بچه‌ها و خانواده‌های بدسرپرست، میزان آسیبی که به بچه‌ها می زنند از خانواده‌هایی که متارکه کردند و والدین جدا شدند، خیلی بیشتر است، بنابراین خانواده باید تعیین تکلیف شود زیرا روابط آسیب زا و ناایمن بین اعضای خانواده، آسیب را تشدید می‌کند.

وحیدزاده به دخالت‌هایی که افراد در زندگی هم دارند نیز اشاره کرد و افزود: شاید مشخص نباشد ولی هنوز در زندگی هم دخالت داریم که تاثیر غیرقابل انکاری در به آشوب کشیدن روابط زناشویی و خانوادگی دارد و در خودکشی هم تاثیرگذار است.

مسئولیت پذیری مرد، احترام بین زن و شوهر و اعضای خانواده، روابط والد و فرزند، بددهنی شوهر یا همسر از دیگر مولفه‌هایی است که به گفته این مقام مسئول به‌شدت بر افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی تاثیر داشته است.

وی گفت: کل زندگی یک توافق است و هنوز این موضوع را هم نمی‌دانیم، فقط به هم عادت، با عادت‌هایمان زندگی می‌کنیم و جاهایی کار از دست ما خارج می‌شود و هیچ ساز و کار مداخله گری هم نداریم، در حالی که در خیلی از کشورها بابت این موضوع مداخلات مددکاری در خانواده را دارند و ما نداریم.

درخواست راه اندازی رشته مددکاری

مدیرکل بهزیستی کرمان افزود: امسال از دانشگاه شهید باهنر خواهش و مکاتبه کردیم رشته ای به نام مددکاری نیاز داریم. مداخلات سطح یک با مددکاران صورت می‌گیرد و ما نداریم، چون در نظام اجتماعی ساز و کارهای بسیار متکثری می‌خواهیم که این نظام را حفظ کنیم.

وی در عین حال گفت که این موارد در سال جاری مدنظر است و سازمان بهزیستی کشور امسال بر محله‌محوری و بهزیست محله نیز تاکید دارد و تاکید بر این که محله را دوباره تقویت کنیم زیرا محله عامل نگهدارنده است، شاکله ای ایجاد می‌کند که آسیب پذیری‌ها را کاهش می‌دهد و مثل یک فیلتر خیلی از ناهنجاری‌ها را مدیریت می‌کند.

مسئولیت اجتماعی برای جبران تراکنش‌های اقتصادی

وحیدزاده در پاسخ به پرسش‌های دیگر خبرنگاران درباره وضعیت آسیب‌های اجتماعی در کرمان نیز گفت: کرمان، استان اقتصادی است و تراکنش‌ بالای اقتصادی از جمله در حوزه صنایع و معادن دارد. همه استان‌هایی که با تراکنش‌های بالای اقتصادی روبه رو هستند مازاد اجتماعی دارند و از اطراف افرادی برای کار می‌آیند که مازادی از خود به جا می‌گذارند.

وی افزود: هرجا بخواهید کار اقتصادی کنید باید به تبعات اجتماعی آن هم فکر کنید، زخمی که فعالیت اقتصادی ایجاد می‌کند باید مسئولیت اجتماعی به ترمیم آن بپردازد اما رسانه‌های استان چقدر روی مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها که مازاد اجتماعی خود را ترمیم کنند، تمرکز داشته اند؟.

۲۸ مددکار برای مراقبت بعد از خروج بهبودیافتگان

مدیرکل بهزیستی استان کرمان در دفاع از عملکرد مجموعه خود، آمار مختلفی ارائه کرد و گفت: سال گذشته نزدیک ۶ هزار نفر در مراکز ماده ۱۶ پذیرش کردیم و فقط ۲۸ مددکار اجتماعی را به کار گرفتیم که بعد از ۲ ماه حضور افراد معتاد در این مراکز سه مرکز مدیریت موردی انجام دهند و از این نظر رتبه اول کشور داریم.

وی افزود: چهار مرکز بین راهی ایجاد کردیم که که اگر بهبودیافتگان جایی ندارند وقتی از مرکز ماده ۱۶ خارج می‌شوند بتوانند از این مراکز استفاده کنند.

وحیدزاده گفت: ۳۵ مرکز ماده ۱۵ داریم که سال گذشته ۱۲ هزار نفر در آنها بهبودی حاصل پیدا کردند. وظیفه ما در این مراکز این است که کارمان را درست انجام دهیم و فردی که اختیاری آمده بعد از ترک اعتیاد آزاد است و اینکه دوباره آلوده می‌شود ما مسئول نیستیم.

وی بیان کرد: مراکز ماده ۱۶ حدود ۶ هزار معتاد متجاهر پذیرش با انواع بیماری‌ها و مشکلات دیگر داشتند اما وقتی از این مراکز بیرون می‌روند شرایط متفاوت و مناسبی دارند.

مدیرکل بهزیستی کرمان ادامه داد: ۶۰ مرکز بچه‌های بی سرپرست و بدسرپرست داریم که بالای هزار نفر در این مراکز نگهداری می‌شوند. سه هزار نفر بچه‌هایی که جایی در مراکز برای آنها نداشتیم در شبکه خویشاوندی به خانواده‌ها پیوند زدیم و برای هر کدام مبلغی به عنوان یارانه پرداخت می‌کنیم.

وی گفت: در حوزه سالمندان تعداد قابل توجهی مجهول‌الهویه داریم که هیچ هویتی برای آنها مشخص نیست؛ همچنین چهار مرکز نگهداری بیماران روانی مزمن داریم که خبرنگاران می توانند از این مراکز بازدید کنند.

وحیدزاده تصریح کرد: ناهنجاری های اجتماعی وجود دارد و پذیرای انتقاد هستیم اما خواهش دارم در این موضوعات به ما کمک کنید چون به اشکال مختلف تحت فشار هستیم و انتظارات اجتماعی بیش از حد ظرفیت سازمانی بالاست.

بیش از ۶۷ هزار معلول دارای پرونده

وی درباره معلولیت‌ها نیز گفت: ۶۷ هزار و ۵۰۰ پرونده برای افراد دارای معلولیت در اداره کل بهزیستی استان کرمان ثبت شده که ۶۵ هزار پرونده خدمات مستمر و بقیه خدمات غیرمستمر را دریافت می‌کنند و به‌ شدت معلولیت از خفیف تا شدید بستگی دارد.

مدیرکل بهزیستی کرمان ادامه داد: اطلس معلولیت را در شهرستان‌های مختلف به تفکیک مشخص کردیم و به فرمانداران هم دادیم که در یک شهرستان دو یا سه نوع معلولیت بیشترین آمار را به خود اختصاص داده و بیشترین علل معلولیت هم این موارد است.

وی گفت: در جنوب و شرق استان کرمان بیماری‌های ژنتیکی، تصادف، سقوط از نخل و درختان گردو از علل معلولیت است البته ما تنها دستگاهی نیستیم که در این حوزه فعالیت داریم و مجموعه دستگاه‌هایی به افراد نیازمند خدمات می‌دهند.

واگذاری بیش از ۹۵ درصد فعالیت‌ها به بخش غیردولتی

وحیدزاده اضافه کرد: بیش از ۹۵ درصد فعالیت‌های بهزیستی واگذار شده و توسط تشکل‌های غیردولتی تحقق پیدا می‌کند که کرمان از استان‌های دارای رتبه‌های برتر است و حتی برخی از آنها در فعالیت‌های اقتصادی برای خودشان برند هستند.

وی گفت: بهزیستی فقط یارانه می‌دهد و شاید ۵۰ درصد هزینه خدمتی که ارائه می‌شود را تامین کند، بقیه را تشکل‌ها با فعالیت‌های خیرخواهانه و مشارکت مردمی تامین می‌کنند لذا منابع ما نمی‌تواند همه نیازها را پوشش دهد.

مدیرکل بهزیستی استان کرمان بیشترین آسیب‌های اجتماعی در این استان را به ترتیب اقدام به خودکشی، کودک آزاری و بدسرپرستی، اختلافات حاد خانوادگی، خشونت، ترک منزل، سالمندآزاری، کودکان کار و خیابانی و نیز والدآزاری عنوان کرد.

بیشترین آسیب‌ها در استان کدام است؟

وی افزود: آخرین بررسی که داشتیم در سال های گذشته به مدت چهار سال متوالی کودک آزاری و بدسرپرستی در سیستم خیلی برجستگی داشت ولی از اواخر سال ۱۴۰۳ موضوعات اقدام به خودکشی مقداری شاخص‌هایش بالا رفت و نمودارها به سمتی حرکت کرد که اولویت اول ما الان این موضوع است.

وحیدزاده گفت: آمارهایمان را از چند سطح می‌گیریم، از جمله تمامی دفاتر مشاوره که در استان فعالیت دارند؛ حتی معتادان متجاهر که به مراکز ماده ۱۶ می‌روند به لحاظ تحصیلات، مسائل خانوادگی و غیره توصیف آماری می‌کنیم.

وی در پاسخ به سوالی اظهار داشت: پیامدهای مربوط به اعتیاد را در استان داریم اما اینکه به طور مستقیم اعتیاد به عنوان یک اولویت آسیب اجتماعی در فهرست ما باشد این را نداریم.

این مقام مسئول گفت: معمولا اسم‌ شهرستانی را نمی‌آوریم که برچسب بیشترین آمار اعتیاد یا خودکشی را بخورد ولی داریم کار می‌کنیم و یک شهرستان در جنوب و یکی در شرق استان آمار بالای اقدام به خودکشی دارند؛ به همین دلیل در جلسه ای که اخیرا داشتیم، برای جنوب و شرق تقسیم کار شد که همه دستگاه‌های اجرایی پای کار آمدند تا کمک کنند بتوانیم مداخلات موثر داشته باشیم و آگاهی، خودمراقبتی و تاب آوری مردم افزایش یابد.

بیشترین مواد مصرفی از نوع سنتی است

وی افزود: سال گذشته که رصد داشتیم استان کرمان در مصرف جزو استان‌هایی است که بیشترین مواد مخدر مصرفی در استان از نوع سنتی است و تصور ما این بود که درگیر مواد مخدر صنعتی هستیم.

وحیدزاده گفت: در زمینه اعتیاد دانش آموزی هم آمار نمی‌دهیم و سیستم آموزش و پرورش ترجیح می‌دهد که مداخلات محرمانه انجام شود.

وی درباره برنامه سازمان بهزیستی برای استقلال اداره کل جنوب کرمان نیز گفت: تفکیک بهزیستی جنوب از حوزه شمال برای ما خوشایند است اما زیرساخت‌های این منطقه از جمله ساختمان، تشکیلات غیردولتی، مراکزی که در ابعاد مختلف خدمات می‌دهند و نیروی انسانی باید از یک سطحی بالا برود تا امکان مستقل شدن باشد.

مدیرکل بهزیستی استان کرمان تصریح کرد: جنوب استان حجم بالایی از خدمات بهزیستی را به خود اختصاص می‌دهد و حجم ناهنجاری‌ها، اختلالات و مطالبات در جنوب و شرق کرمان فوق العاده بالاست.

وی همچنین گفت: رسانه‌ها و اهالی رسانه می‌توانند پیوند بین ما و نظام اجتماعی را برقرار کنند، شاید زبان ما یا درگیری که با کار داریم باعث شود مطالب به جامعه منتقل نشود اما رسانه‌ها در همه دنیا چشم و گوش مردم هستند که هم اطلاع رسانی می‌کنند، هم به نقد می‌کشند و با نقد منصفانه دستگاه اجرایی را ملزم می‌کنند به اینکه کارشان را درست انجام دهند و هم افزایی داشته باشند.