استان فارس در سال‌های اخیر دستاوردهای قابل‌توجهی در بخش صنعت، معدن و تجارت کسب کرده، دستاوردهایی که موجب تقویت جایگاه فارس در نقشه اقتصادی کشور شده و ظرفیت‌های این استان را بیش از پیش نمایان ساخته است.
با این حال، بررسی‌های میدانی و داده‌های آماری نشان می‌دهد که حوزه‌های صنعت، معدن و تجارت در فارس همچنان با چالش‌ها و کاستی‌های متعددی روبه‌رو هستند؛ مسائلی که مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه این استان پهناور شده‌اند.
مشکلات کلیدی بخش صنعت، معدن و تجارت فارس
از مهمترین چالش‌ها در این عرصه کمبود زیرساخت‌های صنعتی مدرن و ضعف فناوری است؛ در حال حاضر بسیاری از واحدهای تولیدی در استان با تجهیزات و فناوری‌های قدیمی فعالیت می‌کنند که بهره‌وری پایین و هزینه‌های بالا را به همراه دارند؛ این موضوع باعث شده محصولات صنعتی با کیفیت پایین و قیمت بالا روانه بازار شوند و در رقابت‌های داخلی و خارجی ضعیف عمل کنند.
همچنین صنایع این استان با مشکلات زیرساختی و معضلات قابل توجهی در حوزه انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ وضعیت نگران‌کننده منابع آبی استان فارس یکی از اصلی‌ترین چالش‌های صنعت محسوب می‌شود.
می‌توان گفت در سال گذشته، تنها میانگین ۱۷۰ میلی‌متر بارندگی در استان ثبت شده که این میزان بارندگی بر تولید صنعتی تأثیر منفی گذاشته است.
کمبود زیرساخت‌های مناسب
ضعف در سیستم حمل و نقل و کمبود زیرساخت‌های مناسب حمل و نقل نیز هزینه‌های تولید را افزایش و قدرت رقابت محصولات را کاهش داده است.
افزون بر این معضلات، مشکلات مالی و بانکی نیز بر سر صنایع فارس سایه افکنده؛ در شرایط کنونی بسیاری از واحدهای صنعتی و معدنی با دسترسی محدود به تسهیلات مالی و سرمایه‌گذاری مواجه هستند که رویارویی با این چالش، توسعه و نوسازی آنها را کند کرده است.
نبود استراتژی‌های قدرتمند برای معرفی محصولات
نبود استراتژی‌های قدرتمند برای معرفی محصولات استان در بازارهای داخلی و خارجی هم باعث شده سهم استان از صادرات کاهش یابد؛ این در حالیست که کمبود نیروی انسانی ماهر و نبود آموزش‌های تخصصی و مهارتی کافی نیز باعث شده واحدهای صنعتی و معدنی از نیروی کار متخصص بی‌بهره باشند.
ضعف در بهره‌برداری از معادن
ضعف در بهره‌برداری از معادن هم از مهمترین چالش‌های استان فارس در سال‌های اخیر به شمار می‌رود؛ معادن غنی استان فارس هنوز به طور کامل و بهینه استخراج نمی‌شوند که علت آن می‌تواند ضعف در مدیریت، نبود سرمایه‌گذاری کافی و مشکلات زیست‌محیطی باشد.
استان فارس در حالی با مشکلات در بخش معدن روبه‌روست که طبق آخرین گزارش‌ها تاکنون ۷۸۰ پروانه بهره‌برداری معادن در این استان صادر شده، ۲۶ ماده معدنی از آنها در حال استخراج است که عمده این مواد را سنگ تزییتی و مصالح ساختمانی به ویژه شن و ماسه و آهک تشکیل داده‌اند.
تعداد معادن فعال و غیرفعال در فارس نشان‌دهنده پتانسیل‌های بالقوه این استان برای توسعه است.
عدم تعامل مؤثر با رسانه
نبود تعامل مؤثر میان فعالان در بخش صنعت و معدن با رسانه نیز از چالش‌های اساسی در سال‌های اخیر به شمار می‌رود؛ در طول سال‌های گذشته رسانه‌ها برای انعکاس اطلاعات آماری در بخش صنعت و معدن با مشکلات بسیاری مواجه بوده اند؛ این مساله در صورت استمرار و نادیده گرفته شدن نه تنها به شفافیت و اعتماد عمومی آسیب می‌رساند بلکه عملکرد سازمان‌های دولتی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت؛ چه باید کرد؟
در گام نخست و برای بهبود وضعیت صنعت و معدن در استان فارس توسعه زیرساخت‌ها و فناوری باید در دستورکار باشد؛ سرمایه‌گذاری در نوسازی ماشین‌آلات و تجهیز کارخانجات به فناوری‌های نوین جهت افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها یکی از مهمترین گام‌ها در مسیر توسعه صنعت به شمار می‌رود.
حمایت مالی و تسهیل دسترسی به منابع هم از مهمترین راهکارها برای بهتر شدن شرایط صنعت در استان فارس محسوب می‌شود؛ ارائه تسهیلات بانکی با شرایط ویژه به واحدهای صنعتی و معدنی و حمایت از طرح‌های توسعه‌ای آنها می‌تواند کمک شایانی به تحقق این مهم کند.
گسترش بازاریابی و توسعه صادرات با ایجاد دفاتر بازاریابی تخصصی، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و استفاده از بسترهای دیجیتال برای معرفی محصولات استان هم باید بیش از گذشته در کانون توجه متولیان امر قرار گیرد.
همچنین تقویت مدیریت معادن با هدف جذب سرمایه‌گذار و بهره‌گیری از دانش فنی روز در استخراج و فرآوری مواد معدنی همراه با رعایت اصول زیست‌محیطی نیز از اساسی‌ترین تدابیر جهت بهتر شدن وضعیت استان فارس در این بخش است.
ارتقای آموزش و مهارت نیروی انسانی
در نهایت هم ارتقای آموزش و مهارت نیروی انسانی و تعامل بیشتر با رسانه باید مدنظر قرار داده شود که برای دستیابی به این هدف مهم هم راه‌اندازی دوره‌های آموزشی تخصصی، همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز فنی‌وحرفه‌ای برای تربیت نیروی متخصص و ایجاد تعامل بیشتر با رسانه‌ها ضرورت دارد.
با اتخاذ این اقدامات، استان فارس می‌تواند جایگاه خود را در حوزه‌های صنعت، معدن و تجارت ارتقا داده و به توسعه اقتصادی پایدار دست یابد.
بدون شک صنعت، معدن و تجارت استان فارس با وجود ظرفیت‌های فراوان، نیازمند تحول جدی و برنامه‌ریزی دقیق‌تر و منسجم‌تری است.
با توجه به ضعف‌های موجود، بهره‌گیری از راهکارها و پیشنهادات متخصصان و کارشناسان می‌تواند مسیر توسعه پایدار را هموار سازد و استان فارس را به قطب اقتصادی قدرتمندی در سطح کشور تبدیل کند.
اجرای این برنامه‌ها نیازمند همکاری همه‌جانبه دولت، بخش خصوصی و نهادهای آموزشی است تا ضمن حفظ منابع طبیعی و محیط زیست، رشد اقتصادی و اشتغال پایدار در این استان محقق شود.
خبرنگار خبرگزاری ایرنا مرکز شیراز *