به گزارش ایرنا، گراکو یا همان «گداکوی بلوچی»، نوعی تنباکوی صنعتی و اعتیادآور است که برخی از مردم به مصرف آن گرایش دارند درحالیکه کارشناسان بهداشت و پزشکان می‌گویند که این ترکیب نه‌تنها هیچ خاصیت درمانی ندارد بلکه به‌شدت اعتیادآور است و سلامت جسم و روان مصرف‌کننده را تهدید می‌کند.
مصرف گداکو در سال‌های اخیر به یک معضل اجتماعی و بهداشتی در برخی شهرهای جنوبی استان سیستان و بلوچستان تبدیل شده و استفاده از آن به‌ویژه در قلیان و میان جوانان و نوجوانان، نگرانی‌های جدی در حوزه سلامت ایجاد کرده است.
از طرفی پزشکان و کارشناسان بهداشت نیز همواره بر مضر بودن مصرف قلیان نیز تاکید کرده اند اما مصرف گداکو در قالب تنباکوی قلیان نیز به دغدغه های موجود در این زمینه افزوده است.
بررسی‌های میدانی خبرنگار ایرنا نشان می‌دهد که فروش و مصرف این ماده بیشتر به‌عنوان «تنباکوی محلی» در محافل خانگی و قلیان‌سراها دیده می‌شود و اغلب مصرف‌کنندگان از عوارض آن بی‌اطلاع هستند.
یکی از شهروندان خاش درباره این موضوع به خبرنگار ایرنا گفت: بسیاری از مردم فکر می‌کنند گداکو یک داروی گیاهی یا آرام‌بخش است اما وقتی به آن معتاد می‌شوند می‌فهمند که چه آسیبی به سلامتشان زده‌اند.
محمدرضا میربلوچ‌زهی تاکید کرد که فروش این ماده به‌ویژه در قلیان‌سراها باید ممنوع و با فروشندگان آن برخورد جدی شود.
مهرداد ریگی یکی دیگر از شهروندان خاش نیز اعتقاد دارد که بیشتر مصرف‌کنندگان این ماده جوان هستند و بیکاری و نبود تفریح‌های سالم آنها را به سمت این کار می‌کشاند بنابراین باید آموزش از مدارس شروع شود و خانواده‌ها هم بیشتر مراقب فرزندانشان باشند.
به گفته برخی از بانوان اهل شهرستان خاش، به‌دلیل اینکه گراکو در قلیان استفاده می‌شود، مصرف آن حتی در بین برخی از زنان هم رایج شده است، آنها تاکید دارند که اطلاع‌رسانی درباره مضرات این ماده باید افزایش یابد تا مردم آگاه شوند.
گداکو، ماده‌ای غیر قانونی و خطرناک است
به گفته مدیر شبکه بهداشت و درمان خاش، گراکو، ترکیبی غیرقانونی، غیرعلمی و خطرناک از مواد محرک و روان‌گردان است که در برخی مناطق به‌عنوان جایگزین تنباکو استفاده می‌شود.
محمود کردی افزود: این ماده معمولا از پودر توتون، خاکستر سیگار، داروهای خواب‌آور، قرص‌های اعصاب و گاهی مقادیری شیشه یا تریاک تهیه می‌شود، به‌دلیل همین ترکیبات اعتیادآور است و به‌شدت وابستگی ایجاد می‌کند.
به گفته او، مصرف گراکو علائمی مانند سرخوشی کاذب، بی‌خوابی، پرخاشگری، لرزش دست، افزایش ضربان قلب، توهم، آسیب به کبد، کلیه و سیستم عصبی را در پی دارد و برخلاف تصور مردم، هیچ تأثیری در تسکین دردهای مفصلی ندارد.
مدیر شبکه بهداشت خاش تصریح کرد: شبکه بهداشت این شهرستان با برگزاری جلسه‌های آموزشی در مدارس، مساجد و پایگاه‌های سلامت، آموزش چهره‌به‌چهره در مناطق پرخطر و همکاری با فرمانداری، آموزش و پرورش، نیروی انتظامی و شورای مبارزه با مواد مخدر تلاش کرده است تا آگاهی مردم را در این زمینه افزایش دهد.
کارشناسان بهداشتی تأکید دارند که هرگونه مصرف خودسرانه مواد با ترکیبات ناشناخته می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری بر سلامت افراد داشته باشد بنابراین خانواده‌ها، مدارس و نهادهای مسوول نقش مهمی در پیشگیری از مصرف این قبیل مواد مانند گراکو و مقابله با این آسیب اجتماعی دارند.
شبکه بهداشت و درمان خاش نیز از مردم خواسته است هرگونه عرضه گداکو را به مراکز بهداشتی یا انتظامی اطلاع دهند تا اقدامات قانونی انجام شود.
شهرستان مرزی خاش در ۱۸۵ کیلومتری جنوب زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان واقع شده است.