در دنیای مدرن عملیاتی نظامی، بمب‌افکن های رادارگریز نظیر B-2 اسپریت که به دلیل توانایی بالای خود در عبور از سیستم‌های دفاع پیشرفته و اجرای حملات دقیق شهرت دارند، کمتر هواپیمایی می‌تواند توجهات را به این اندازه جذب کند.
این بمب‌افکن افسانه‌ای که به «شبح» شهرت پیدا کرده، اخیراً در قلب یک معمای بزرگ قرار گرفته است: یک فروند B-2 که ادعا می‌شود مأموریت سری برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران انجام داده، به‌طور مشکوکی به پایگاه هوایی خود بازنگشته است. این رویداد، نه‌تنها باعث ایجاد ابهاماتی پیرامون سرنوشت این هواپیمای پیشرفته شده است، بلکه پیامدهای ژئوپلیتیکی و فناوری آن نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته است.
حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران
براساس گزارش‌های غیررسمی و اطلاعات افشا نشده‌ای که به نشریه اکونومیست رسیده است، نیروی هوایی ایالات متحده عملیاتی سری را با بهره‌گیری از بمب‌افکن‌های B-2 جهت حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران انجام داده است. این تأسیسات، که شامل مراکز غنی‌سازی زیرزمینی اورانیوم و سایر اماکن تحقیقاتی حساس بوده‌اند، مدت‌هاست مورد توجه واشنگتن و تل‌آویو قرار دارند. برخی منابع ناشناس اظهار داشته‌اند که این حمله به دلیل اطلاعاتی درباره پیشرفت‌های ایران در ساخت تسلیحات هسته‌ای صورت گرفته است.
بمب‌افکن‌های B-2، که قابلیت حمل بمب‌های عظیم مانند GBU-57 را دارند، برای این مأموریت خطیر انتخاب شده‌اند. این هواپیماها به دلیل قدرت نفوذ و «نامرئی» بودن در برابر سیستم‌های راداری، توانایی بالایی در اجرای مأموریت‌های دقیق دارند.
<
ناپدید شدن مرموز B-2
آنچه این مأموریت سری را به شایعات داغ تبدیل کرده، ناپدید شدن یکی از این بمب‌افکن‌هاست که پس از انجام عملیات به پایگاه هوایی بازنگشته است. تاکنون نیروی هوایی آمریکا هیچ توضیحی ارائه نکرده است، و همین سکوت، باعث پر رنگ‌تر شدن گمانه‌زنی‌ها شده است.
برخی معتقدند که این هواپیمای پیشرفته ممکن است به دلیل نقص فنی یا اشتباهات انسانی سقوط کرده باشد. در مقابل، فرضیه‌هایی نیز مطرح شده که ممکن است سامانه‌های دفاع هوایی ایران این «شبح» گران‌قیمت را شکار کرده باشند.
ایران از مدت‌ها پیش دست به تقویت زیرساخت‌های دفاع هوایی خود زده و سامانه‌هایی همچون اس-۳۰۰ و باور-۳۷۳ از جمله تجهیزاتی هستند که پتانسیل مقابله با تهدیدات نوین را دارند. با این حال، فناوری‌های رادارگریز B-2 به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که ردیابی آن برای پیچیده‌ترین رادارها دشوار است. اما آیا احتمال شکار این بمب‌افکن توسط ایران واقعاً وجود دارد؟
پیامدهای استراتژیک برای ایالات متحده
از دست دادن یک B-2، که ارزشی بیش از ۲ میلیارد دلار دارد، نه فقط از لحاظ اقتصادی بلکه به لحاظ سیاسی و استراتژیک نیز برای آمریکا ضربه بزرگی محسوب می‌شود. این هواپیما دارای فناوری‌هایی است که واشنگتن تلاش زیادی برای جلوگیری از دستیابی رقبا به آن‌ها کرده است.
اگر این بمب‌افکن در خاک ایران سقوط کرده باشد، امکان دسترسی ایران یا حتی کشورهای هم‌پیمانش نظیر روسیه و چین به باقی‌مانده آن بسیار نگران‌کننده است. این امکان وجود دارد که تلاش‌ها برای استفاده از فناوری‌های هواپیما جهت توسعه قابلیت‌هایی از نوع مهندسی معکوس، باعث تغییر موازنه قدرت شود.
علاوه بر این، اگر ایران بتواند ضربه‌ای مستقیم به این هواپیما وارد کند، از نظر تبلیغاتی نیز یک موفقیت تاریخی برای تهران به حساب خواهد آمد. حتی در صورتی که سقوط هواپیما به دلایلی مربوط به نقص فنی بوده باشد، ایران ممکن است ادعا کند که سامانه‌های دفاعی خود عامل بروز این حادثه بوده‌اند.
ابهامات و سؤالات کماکان باقی مانده
این‌که چرا آمریکا مأموریتی با این سطح از خطر را بدون اعلام عمومی اجرا کرده همچنان جای سؤال دارد. برخی تحلیلگران این عملیات را بخشی از یک برنامه مقابله با پیشرفت‌های هسته‌ای ایران می‌دانند که هدفش جلوگیری از برخورد مستقیم و جنگ همه‌جانبه بوده است، اما گروهی دیگر این حمله را نشان‌دهنده افزایش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن قلمداد می‌کنند.
سرنوشت خدمه این هواپیما نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. هر بمب‌افکن B-2 معمولاً دو خدمه دارد و هنوز مشخص نیست که آیا آن‌ها توانسته‌اند جان سالم به در ببرند یا نه. اگر خدمه در ایران دستگیر شده باشند، این موضوع می‌تواند بحرانی دیپلماتیک را رقم بزند.
نقص فنی یا شکار سامانه‌های پدافندی؟
از منظر فناوری، سقوط یک B-2 نگرانی‌هایی را پیرامون میزان قابلیت اعتماد این هواپیما ایجاد کرده است. طراحی خاص این بمب‌افکن و پوشش‌های جاذب امواج راداری از آن، باعث شده است که شناسایی آن حتی برای پیشرفته‌ترین سیستم‌های دفاعی چالش‌برانگیز باشد. با این حال، هیچ فناوری‌ای نمی‌تواند کاملاً غیرقابل شناسایی باشد.
برخی کارشناسان معتقدند که پدافند ایران ممکن است از فناوری‌های جدید برای رهگیری این هواپیما بهره برده باشد. از سوی دیگر، احتمال نقص فنی نیز مد نظر قرار دارد. هواپیماهای B-2 به دلیل پیچیدگی و فناوری بالای خود نیازمند نگهداری بسیار دقیق هستند، و هرگونه مشکل در سیستم‌های ناوبری یا موتورها می‌تواند به یک حادثه جدی منتهی گردد.