به گزارش ایرنا، مراسم تاسوعا و عاشورا در میان قزلباش، نه‌تنها آیینی مذهبی، بلکه جلوه‌ای از هویت فرهنگی، انسجام قومی و پیوند عمیق با نهضت کربلا است.
آیین سینه‌زنی کمر به کمر که در سال ۱۳۹۴ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ایران به ثبت رسیده، از برجسته‌ترین سنت‌های قزلباش در رامیان است.
این مراسم که در روزهای تاسوعا و به‌ویژه عاشورا در میدان مرکزی شهر برگزار می‌شود، نمادی از وحدت، اطاعت از ولایت و پاسخ به ندای «هل من ناصر ینصرنی» امام حسین (ع) است.
عزاداران با گرفتن کمر یکدیگر، حلقه‌های انسانی تشکیل می‌دهند و با نوحه‌خوانی هماهنگ به زبان‌های فارسی و ترکی، به عزای امام حسین (ع) و یارانش می‌پردازند.
این آیین، با حال و هوایی خاص، عزاداران را در فضایی معنوی و حماسی غرق می‌کند.
مراسم سینه‌زنی کمر به کمر از مساجد و حسینیه‌های محلات مختلف رامیان آغاز می‌شود و با حرکت دسته‌های عزاداری به سوی میدان اصلی شهر به اوج می‌رسد.
عزاداران، با پوشیدن کفن‌های سفید (نماد جهاد و شهادت)، سبز (نماد هدایت و ولایت) و سیاه (نماد سوگ و همبستگی عمومی)، در این آیین شرکت می‌کنند.
حلقه‌های عزاداری در میدان، با نظمی خاص و هماهنگی بی‌نظیر، جلوه‌ای از اتحاد و دلدادگی به اهل بیت (ع) را به نمایش می‌گذارند. این مراسم، با حضور پرشور مردم، به‌ویژه در روز عاشورا، به میعادگاهی برای عزاداران از سراسر ایران تبدیل شده است.
در دهه اول محرم، هر طایفه قزلباش مراسم عزاداری را در مسجد یا حسینیه خود برگزار می‌کند اما در روز عاشورا، همه طوایف، فارغ از تفاوت‌های قومی و محلی، در میدان رامیان گرد هم می‌آیند.
در گذشته، هر طایفه با شال‌های ابریشمی رنگی متمایز شناخته می‌شد اما امروز این اتحاد در قالب حلقه‌های سینه‌زنی کمر به کمر، جلوه‌ای یکپارچه از همبستگی قومی و مذهبی را به تصویر می‌کشد که این انسجام، پیامی از وحدت و همدلی در برابر ارزش‌های عاشورایی است.
نوحه‌ها و اشعار؛ طنین هویت و وفاداری
نوحه‌خوانی در آیین‌های قزلباش، بخش جدایی‌ناپذیر مراسم است. در ظهر عاشورا، اشعاری چون «از ما سلام یک سر، این مجلس عزا را، لب تشنه سربریدند، سلطان کربلا را» و در پایان مراسم «ای اهل عزا خدانگهدار، ای صاحب عزا خدانگهدار» با آهنگی سوزناک خوانده می‌شود.
این نوحه‌ها، که به زبان‌های فارسی و ترکی اجرا می‌شوند، نه‌تنها بیانگر سوگ و عزای حسینی‌اند، بلکه بیانیه‌ای از هویت فرهنگی و وفاداری قزلباش به نهضت کربلا به شمار می‌روند.
آیین کمر به کمر؛ پیوندی عمیق با عاشورا
علی اصغری، پژوهشگر علوم اجتماعی، در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: آیین‌های تاسوعا و عاشورا نزد قزلباش گلستان، فراتر از یک مناسک مذهبی، بستری برای بازتولید هویت قومی و مذهبی است.
وی گفت: سینه‌زنی کمر به کمر، به‌عنوان آیینی منحصربه‌فرد، نمادی از پیوند عمیق قزلباش با فرهنگ شیعی و نهضت عاشورا است. این مراسم، با ساختار منسجم، استفاده از نمادهای سنتی و اشعار ترکی، نقش مهمی در انتقال فرهنگ از نسل‌های گذشته به نسل جوان ایفا می‌کند.
به گفته وی، این آیین‌ها همبستگی طوایف را تقویت کرده و حس تعلق جمعی را در میان قزلباش‌ها زنده نگه می‌دارند.
اصغری افزود: با توجه به اشتراکات فرهنگی قزلباش با ترکمنستان و دیگر کشورهای ترک‌زبان، آیین‌های عاشورایی این قوم می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای دیپلماسی فرهنگی و گفت‌وگوی بین‌فرهنگی عمل کنند.
تنوع نمادها، از کفن‌های رنگی تا حلقه‌های سینه‌زنی، این مراسم را به یک رویداد فرهنگی برجسته در منطقه تبدیل کرده است. حضور گسترده مردم از نقاط مختلف ایران در روز عاشورا، نشان‌دهنده جایگاه ویژه این آیین در میان مراسم‌های عاشورایی کشور است.
آیین‌های تاسوعا و عاشورا در میان قزلباش گلستان، نظامی از معنا، هویت و مقاومت فرهنگی است.
این مراسم‌ها، با ترکیب عناصر مذهبی و قومی، نه‌تنها یادبود شهدای کربلا، بلکه بازتابی از تاریخ و فرهنگ قزلباش‌اند.
کارشناسان بر ضرورت مستندسازی، حمایت و تقویت این آیین‌ها تأکید دارند تا این میراث ارزشمند برای نسل‌های آینده حفظ شود.
آیین سینه‌زنی کمر به کمر، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین جلوه‌های فرهنگی گلستان، همچنان پرچمدار وفاداری و همبستگی این قوم با آرمان‌های عاشورا است.